ความสัมพันธ์ระหว่างการเมืองและเศรษฐกิจ

Abstract

     การเมืองและเศรษฐกิจมีปฏิสัมพันธ์ไขว้ไปไขว้มา (Intertwine) อย่างแยกกันไม่ออก การเมืองอาจจะนำไปสู่การเปลี่ยนแปลงทางเศรษฐกิจ และกลับกันเศรษฐกิจก็จะนำไปสู่ การเปลี่ยนแปลงทางการเมือง แต่นอกเหนือจากการเมืองแล้วสังคมก็เป็นอีกตัวแปรหนึ่งที่เป็นส่วนหนึ่งของการเปลี่ยนแปลงทั้งการเมืองและเศรษฐกิจ กล่าวคือ เมื่อเศรษฐกิจเปลี่ยนไป สังคมก็จะเปลี่ยนไปตามโครงสร้างใหม่ของเศรษฐกิจ หรือเมื่อการเมืองเปลี่ยนไปสังคมก็จะเปลี่ยนแปลงไปตามระบบการเมือง กลับกันถ้าสังคมเปลี่ยนเนื่องจากการเปลี่ยนแปลงทางเศรษฐกิจหรือทางการเมือง ก็จะส่งผลต่อการเปลี่ยนแปลงทางการเมืองและทางเศรษฐกิจ หรือทั้งสองโครงสร้างในขอบข่ายที่กว้างขึ้น โดยสรุปก็คือ การเมือง สังคมและเศรษฐกิจ มีปฏิสัมพันธ์ที่ไขว้ไปไขว้มาอย่างแยกไม่ออก ขึ้นอยู่กับว่าในยุคสมัยใด ตัวแปรใดเป็นตัวแปรหลัก
     แต่ต้องเข้าใจว่าตัวแปรหลักดังกล่าวที่เกิดขึ้นนั้นอาจจะมีผลมาจากตัวแปรที่เป็นตัวแปรรองในปัจจุบัน เช่น การพัฒนาอุตสาหกรรมในยุโรปเป็นตัวแปรหลักของ การเปลี่ยนแปลง แต่การพัฒนาอุตสาหกรรมก็เป็นผลมาจากการเปลี่ยนแปลงทางการเมืองที่มีเสรีภาพในการคิดและวิจัย ขณะเดียวกันการเปลี่ยนแปลงทางการเมืองก็นำไปสู่การเปลี่ยนแปลงทางสังคมที่ทำให้คนกล้าแสดงความคิดเห็นจนนำไปสู่การค้นพบเครื่องจักรไอน้ำ นำไปสู่การเปลี่ยนแปลงทางเศรษฐกิจ ซึ่งส่งผลสะท้อนกลับมาสู่การเปลี่ยนแปลงทางการเมืองและสังคม และในแง่หนึ่งการเปลี่ยนแปลงทั้งสามตัวแปรมักจะมีความพลวัตเปลี่ยนแปลงพร้อม ๆ กันไป หรือคาบเกี่ยวกันไป