การออกแบบตราสินค้าและบรรจุภัณฑ์ผลิตภัณฑ์ชุมชน (บาล์มสมุนไพร) แบบมีส่วนร่วม ของกลุ่มวิสาหกิจชุมชนบ้านทุ่งนาตาปิ่นรักษ์โลก ตำบลด่านช้าง อำเภอด่านช้าง จังหวัดสุพรรณบุรี
คำสำคัญ:
การออกแบบตราสินค้า, บรรจุภัณฑ์, ผลิตภัณฑ์ชุมชน, การมีส่วนร่วม, บาล์มสมุนไพรบทคัดย่อ
บทความวิจัยนี้ มีวัตถุประสงค์ 1. เพื่อออกแบบตราสินค้าและพัฒนาบรรจุภัณฑ์แบบมีส่วนร่วมของผลิตภัณฑ์บาล์มสมุนไพรที่มีประสิทธิภาพช่วยเพิ่มมูลค่า สะท้อนถึงอัตลักษณ์ที่โดดเด่นของท้องถิ่น และ 2. เพื่อศึกษาความพึงพอใจของผู้บริโภคที่มีต่อตราสินค้าและบรรจุภัณฑ์ผลิตภัณฑ์บาล์มสมุนไพรของกลุ่มวิสาหกิจชุมชนบ้านทุ่งนาตาปิ่นรักษ์โลก ตำบลด่านช้าง อำเภอด่านช้าง จังหวัดสุพรรณบุรี ใช้ระเบียบวิธีวิจัยแบบผสมผสาน ประกอบด้วยการวิจัยเชิงคุณภาพและการวิจัยเชิงปริมาณ โดยใช้แนวทางการวิจัยเชิงปฏิบัติการแบบมีส่วนร่วม ผู้ให้ข้อมูลเชิงคุณภาพ คือ สมาชิกกลุ่มวิสาหกิจชุมชน จำนวน 5 คน กลุ่มตัวอย่างที่ให้ข้อมูลเชิงปริมาณ คือ ผู้บริโภคและนักท่องเที่ยว จำนวน 385 คน ใช้วิธีการสุ่มตามความสะดวก เครื่องมือวิจัย ประกอบด้วย แบบสัมภาษณ์กึ่งโครงสร้างและแบบสอบถามความพึงพอใจ สถิติที่ใช้ในการวิเคราะห์ข้อมูล ได้แก่ ค่าร้อยละ ค่าเฉลี่ย และส่วนเบี่ยงเบนมาตรฐาน
ผลการวิจัยพบว่า กลุ่มวิสาหกิจชุมชนมีความต้องการตราสินค้าที่สะท้อนอัตลักษณ์ท้องถิ่นและเป็นมิตรกับสิ่งแวดล้อม จึงได้ออกแบบตราสินค้าชื่อ “บุญพามา” ใช้สัญลักษณ์รูปช้าง และพัฒนาบรรจุภัณฑ์ไม้ที่มีขนาดกะทัดรัดโดยคำนึงถึงความเป็นมิตรกับสิ่งแวดล้อม ประโยชน์ใช้สอย และการสื่อสารเอกลักษณ์ ผลการศึกษาความพึงพอใจพบว่า ผู้บริโภคมีความพึงพอใจต่อการออกแบบตราสินค้าภาพรวมในระดับมาก (𝑥̄ = 4.25, SD. = 0.205) และผู้บริโภคมีความพึงพอใจต่อการออกแบบบรรจุภัณฑ์ภาพรวมในระดับมาก (𝑥̄ = 4.23, SD. = 0.256) แสดงให้เห็นว่าการออกแบบที่ใช้แนวคิดการมีส่วนร่วมและสะท้อนอัตลักษณ์ชุมชนสามารถสร้างมูลค่าเพิ่ม และตอบสนองความต้องการของตลาดได้อย่างมีประสิทธิภาพ
เอกสารอ้างอิง
กรมส่งเสริมการเกษตร. กองส่งเสริมวิสาหกิจชุมชน. (2562). คู่มือนักส่งเสริมวิสาหกิจชุมชน ปี 2562. https://sceb. doae.go.th/คู่มือสำหรับเจ้าหน้าที่/
กระทรวงเกษตรและสหกรณ์. (2548). พระราชบัญญัติส่งเสริมวิสาหกิจชุมชน พ.ศ.2548. https://www.moac.go.th/ law_agri-files-391991791824
กระทรวงเกษตรและสหกรณ์. (2567). สวพส. ขับเคลื่อนภูมิปัญญาหัตถกรรม ผลักดัน Soft Power เครื่องมือที่ช่วยสร้างความเข้มแข็งในเชิงวัฒนธรรม. https://www.moac.go.th/news-preview-461591792198
กัลยา วานิชย์บัญชา. (2549). สถิติสำหรับงานวิจัย (พิมพ์ครั้งที่ 2). จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย
คำนาย อภิปรัชญาสกุล. (2557). บรรจุภัณฑ์และการขนส่ง. โฟกัสมีเดีย แอนด์ พับลิชชิ่ง.
ฉลาด จันทรสมบัติ. (2553). การมีส่วนร่วมของชุมชนและการพัฒนา. สำนักพิมพ์จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย.
ชลธิศ ดาราวงษ์. (2560). การจัดการผลิตภัณฑ์และการพัฒนาผลิตภัณฑ์ใหม่. วังอักษร.
นฤมล ญาณสมบัติ, และเจนวิชญ์ ทองอ่อน. (2564). การเพิ่มมูลค่าตราสินค้าโดยใช้ตราสัญลักษณ์และเครื่องมือทาง การค้า. วารสารวิทยาการจัดการปริทัศน์, 23(2), 281-294.
นิอร ดาวเจริญพร, และรุ่งฤทัย ราพึงจิต. (2563). การออกแบบตราสินค้าและบรรจุภัณฑ์เพื่อส่งเสริมผลิตภัณฑ์ของวิสาหกิจชุมชนกลุ่มเย็บผ้าและศิลปะประดิษฐ์ ตำบลเขาแก้วศรีสมบูรณ์ อำเภอทุ่งเสลี่ยม จังหวัดสุโขทัย. วารสารวิจัยและพัฒนา มหาวิทยาลัยราชภัฏเลย, 15(52), 75-86.
แน่งน้อย บุญยเนตร. (2562). ชื่อตราสินค้าหนึ่งตำบลหนึ่งผลิตภัณฑ์ระดับ 5 ดาว. วารสารมนุษยศาสตร์และสังคมศาสตร์ มหาวิทยาลัยมหาสารคาม, 38(6), 182-194.
มิยอง ซอ. (2564). การออกแบบตราสัญลักษณ์และบรรจุภัณฑ์สำหรับวิสาหกิจชุมชนแปลงใหญ่ขนุน ตำบลหนองเหียง อำเภอพนัสนิคม จังหวัดชลบุรี. วารสารศิลปกรรมบูรพา, 24(1), 59-74.
เมธาวี จำเนียร. (2564). อัตลักษณ์ผลิตภัณฑ์ชุมชนสู่การสร้างและสื่อสารแบรนด์กรณีศึกษา การแสดงรำโทนนกพิทิด. วารสารราชพฤกษ์, 19(2), 1-12.
รจนา จันทราสา. (2561). การพัฒนาตราสัญลักษณ์และรูปแบบบรรจุภัณฑ์ของกลุ่มวิสาหกิจชุมชนประเภทผลิตภัณฑ์เกษตรแปรรูป: กรณีศึกษาผลิตภัณฑ์น้ำตาลมะพร้าว อำเภอบางคนที จังหวัดสมุทรสงคราม. วารสารศิลปกรรมศาสตร์วิชาการ วิจัยและงานสร้างสรรค์, 5(1), 100-120.
วิชิต ศรีเจริญ. (2563). การพัฒนาตราสินค้าและการสร้างแบรนด์ผลิตภัณฑ์ชุมชน: ผลิตภัณฑ์น้ำพริกปลาร้า ตำบลน้ำทรง อำเภอพยุหะคีรี จังหวัดนครสวรรค์. วารสารบริหารธุรกิจและสังคมศาสตร์ มหาวิทยาลัยรามคำแหง, 3(2), 65-80.
วิชุลดา มาตันบุญ. (2565). ปัญหาและความต้องการของกลุ่ม OTOP ในจังหวัดเชียงราย. วารสาร มจร การพัฒนาสังคม, 7(3), 240-257.
จุดอ่อน “OTOP ไทย” กับ 5 เคล็ดลับความสำเร็จ 20 แบรนด์ไทยไม่แพ้ชาติใดในโลก. (2562). Marketing Oops! https://www.marketingoops.com/reports/industry-insight/decoding-the-success-of-thai-local-brand/
สุภัททา ปิณฑะแพทย์. (2564). การสัมภาษณ์เพื่อการวิจัยเชิงคุณภาพ Interviews for qualitative. วารสารพัฒนาธุรกิจและอุตสาหกรรม, 1(3), 1-3.
สุมาลี ทองรุ่งโรจน์. (2555). บรรจุภัณฑ์เพื่อการจัดจำหน่าย. สำนักพิมพ์แห่งจุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย.
องใบฏีกาณภัทร เพื๊อกหึ่ว (พานิช), ภูริวัจน์ ปุณยวุฒิปรีดา, และอุบล วุฒิพรโสภณ. (2564). การพัฒนารูปแบบบรรจุผลิตภัณฑ์เพื่อสร้างมูลค่าเพิ่มของสินค้าชุมชนยายชา อำเภอสามพราน จังหวัดนครปฐม. วารสารวิจัยและพัฒนาวไลยอลงกรณ์ในพระบรมราชูปถัมภ์, 16(1), 106-118.
อนุรักษ์ อาทิตย์กวิน, ไพฑูรย์ อินต๊ะขัน, และเจษฎา ทองสุข. (2562). การสร้างมูลค่าเพิ่มสินค้าเซรามิกด้วยวิธีการพัฒนารูปแบบบรรจุภัณฑ์เพื่อโอกาสทางการแข่งขันของผู้ประกอบการธุรกิจขนาดย่อม ประเภทของใช้ ของตกแต่ง และของที่ระลึกในจังหวัดลำปาง. วารสารบัณฑิตศึกษา มหาวิทยาลัยราชภัฎเชียงราย, 12(1), 1-12.
Cochran, W. G. (1977). Sampling techniques (3rd ed.). John Wiley and Sons.
Greenwood, D. J., & Levin, M. (2002). Introduction to action research: Social research for social change (2nd ed.). Sage.
Keller, K. L. (2013). Strategic brand management: Building, measuring, and managing brand equity (4th ed.). Pearson Education.
Knapp, D. E. (2000). The brand mindset. Prentice Hall.
Kotler, P., & Keller, K. L. (2016). Marketing management (15th ed.). Pearson Education.
Liu, C. (2025). The impact of visual elements of packaging design on consumer purchase decisions. Behavioral Sciences, 15(2), 181.
Sammut-Bonnici, T. (2015). Brand and branding. In A. Sammut-Bonnici (Ed.), Wiley encyclopedia of management. ResearchGate.
Whyte, W. F. (Ed.). (1991). Participatory action research. Sage.
