การจัดระเบียบสื่อบันเทิงกับกลุ่มแฟนคลับและศิลปินจีนด้วยมาตรการชิงหล่าง กับปทัสถานและความสัมพันธ์ทางสังคมในจีนคอมมิวนิสต์
Main Article Content
บทคัดย่อ
สังคมคอมมิวนิสต์จีนมีระบบการเมืองการปกครองแบบเผด็จการตามทฤษฎีอำนาจนิยม มีการควบคุมและใช้สื่อเพื่อเป็นเครื่องมือของทางการในการรักษาอุดมการณ์ทางการเมือง การสืบทอดวัฒนธรรมแบบดั้งเดิม และความพยายามในการสร้างสภาพแวดล้อมสื่อที่ดี การควบคุมและใช้สื่อดังกล่าวหมายรวมไปถึงสื่อบันเทิงด้วยเช่นกัน จากที่กล่าวมา ทางการจีนจึงได้มีการออก “มาตรการชิงหล่าง” เพื่อใช้เป็นเครื่องมือหนึ่งในการควบคุมสตูดิโอต้นสังกัดของศิลปิน และบรรดาแฟนคลับของศิลปิน เพื่อให้อยู่ในกรอบความประพฤติที่เหมาะสม
บทความนี้แบ่งการวิเคราะห์เนื้อหาออกเป็น 2 ส่วน ส่วนแรกเป็นการใช้ทฤษฎีบรรทัดฐานของสื่อมวลชน (normative theories of media) ในการวิเคราะห์ความสัมพันธ์ของสื่อที่เกี่ยวข้องกับเหล่าแฟนคลับศิลปินจีน กับบรรทัดฐานของสาธารณรัฐประชาชนจีนที่มีระบบการเมืองการปกครองแบบเผด็จการตามทฤษฎีอำนาจนิยม ซึ่งการวิเคราะห์แสดงให้เห็นถึงอุดมการณ์ของคอมมิวนิสต์จีนที่เน้นบรรทัดฐานด้านความเท่าเทียม ด้านการเห็นแก่ประโยชน์ส่วนรวมมาก่อนส่วนตนและด้านการต่อต้านระบบทุนนิยม โดยการล้มล้างทุกกิจกรรมที่ทำให้เกิดความเหลื่อมล้ำ ขจัดทุกความเสี่ยงที่อาจนำไปสู่ความขัดแย้งและห้ามกระตุ้นให้เกิดการใช้จ่ายเกินจำเป็น
ในส่วนที่สองของบทความเป็นการวิเคราะห์โครงสร้างและหน้าที่ทางสังคมของกลุ่มแฟนคลับของศิลปินจีนโดยใช้ทฤษฎีวิพากษ์แนวคิดอำนาจเหนือ (hegemony) การวิเคราะห์แสดงให้เห็นถึงโครงสร้างทางสังคมและความสัมพันธ์ระหว่างทางการจีนที่เป็นชนชั้นปกครอง ใช้อำนาจเหนือในการประกาศใช้มาตรการชิงหล่างเพื่อควบคุมสตูดิโอหรือค่ายต้นสังกัดของศิลปิน ศิลปิน รวมถึงประชาชนที่เป็นแฟนคลับให้อยู่ในกรอบเกณฑ์ที่ประเทศชาติต้องการ และวิเคราะห์ด้วยทฤษฎีโครงสร้างหน้าที่นิยม โดยเน้นวิเคราะห์เฉพาะกรอบหน้าที่ในด้าน “การถ่ายทอดมรดกทางสังคมจากคนรุ่นหนึ่งไปยังคนรุ่นหลัง” การวิเคราะห์แสดงให้เห็นว่า ศิลปินและสื่อบันเทิงไม่ได้เป็นเครื่องจรรโลงใจของกลุ่มแฟนคลับเท่านั้น แต่ยังเป็นเครื่องมือของทางการจีนในการรักษาอุดมการณ์ทางการเมือง การสืบทอดวัฒนธรรมแบบดั้งเดิมและความพยายามในการสร้างสภาพแวดล้อมสื่อที่ดีอีกด้วย
Article Details

อนุญาตภายใต้เงื่อนไข Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 International License.
ลิขสิทธ์ที่ผู้เขียนบทความต้องยอมรับ
เอกสารอ้างอิง
กาญจนา แก้วเทพ. (2543). สื่อสารมวลชน: ทฤษฎีและแนวทางการศึกษา. โรงพิมพ์ศาลาแดง.
กาญจนา แก้วเทพ. (2552). สื่อสารมวลชน ทฤษฎีและแนวทางการศึกษา. ห้างหุ้นส่วนจำกัดภาพพิมพ์.
เกษม ศิริสัมพันธ์. (2551). ทฤษฎีสื่อสารมวชน Four Theories of the Press (พิมพ์ครั้งที่ 2). คณะวารสารศาสตร์และสื่อสารมวลชน มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์.
เกษียร เตชะพีระ. (2565, 1 ธันวาคม). ทวนกระแสประวัติทุนนิยมจีน ฉบับโฮเฟิงหง(2). มติชนสุดสัปดาห์. https://www.matichonweekly.com/column/article_625384
ข่าวสดออนไลน์. (2563, 25 มีนาคม). เซียวจ้าน ปรมาจารย์ลัทธิมาร เจอดาบ2คมแฟนคลับ ปลุกกระแสต้าน. https://www.khaosod.co.th/entertainment/news_3815828
ข่าวสดออนไลน์. (2565, 13 กันยายน). ช็อกวงการ! ตำรวจจีนรวบซุปตาร์ดัง 'หลี่อี้เฟิง' ฐานซื้อบริการทางเพศหลายครั้ง. https://www.khaosod.co.th/entertainment/news_726363
ข่าวสารบันเทิงจีน. (2566, 16 กันยายน). บัญชีเว่ยป๋อของ หยวนปิงเหยียน ถูกแบนแล้ว ในกรอบสีชมพูเขียนว่าบัญชีนี้ถูกปิดเพราะทำผิดกฏหมาย. [Status update]. Facebook. https://cmu.to/mjjgP
คมชัดลึก. (2566, 31 สิงหาคม). เปิดข้อมูล 'เซียวจ้าน' ใครติดตาม ต้องอ่าน หลังมีกระแสมาเยือนไทย?. https://www.komchadluek.net/entertainment/foreign-entertainment/557444
ชนัญสรา อรนพ ณ อยุธยา, การดา ร่วมพุ่ม, และ มาโนช ชุ่มเมืองปัก. (2563). นิเวศสื่อ เพื่อพัฒนาสื่อปลอดภัยและสร้างสรรค์. วารสารสหวิทยาการสังคมศาสตร์และการสื่อสาร, 3(2), 147-169.
ทีมข่าวเฉพาะกิจ. (2568, 25 กุมภาพันธ์). จับ 3 โกหก ‘จีน’ สิทธิมนุษยชนแบบใด ประกาศอย่าง ทำอย่าง. ไทยรัฐออนไลน์. https://www.thairath.co.th/news/foreign/2844574
นพดล บงกชกาญจน์. (2563). วิพากษ์แนวคิดทุนนิยมที่ปรากฏในลัทธิคอมมิวนิสต์. วารสารมหาจุฬาวิชาการ, 7(2), 204-216.
ผู้จัดการออนไลน์. (2563, 4 กุมภาพันธ์). คนดังแดนมังกรร่วมใจต้านไวรัสอู่ฮั่น. MGR Online. https://mgronline.com/celebonline/detail/9630000011671
ผู้จัดการออนไลน์. (2564ก, 29 สิงหาคม). รู้จัก “มาตรการชิงหล่าง” ที่กำลังส่งผลสะเทือนหน้าวงการบันเทิงจีนบนโลกออนไลน์เมื่อเร็ว ๆ นี้. MGR Online. https://mgronline.com/china/detail/9640000085300
ผู้จัดการออนไลน์. (2564ข, 26 สิงหาคม). คุมเข้ม! ล่าสุดเว่ยป๋อระงับบัญชีสตูดิโอของ "จ้าวลี่อิ่ง" นานกว่าครึ่งเดือนจากเหตุแฟนคลับตีกันสนั่นโซเชียล. MGR Online. https://mgronline.com/china/detail/9640000084055
ผู้จัดการออนไลน์. (2564ค, 10 พฤษภาคม). ดราม่าทำ Youth with You โดนแบน!? แฟนคลับทุ่มเงินซื้อนมเอา QR codes ก่อนเทนมทิ้งลงท่อ. MGR Online. https://mgronline.com/entertainment/detail/9640000044594
ผู้จัดการออนไลน์. (2565, 13 กันยายน). กุข่าวแรง “หวังอี้ป๋อ” ซื้อสาวบริการทางเพศกิน ต้นสังกัดออกแถลงการณ์โต้ชาวเน็ตทันควัน. MGR Online. https://mgronline.com/drama/detail/9650000088123
ผู้จัดการออนไลน์. (2567ก, 25 มีนาคม). เรื่องย่อซีรีส์จีน “สมรภูมิแห่งศรัทธา • War of Faith” [2024] มีคลิป. MGR Online. https://mgronline.com/drama/detail/9670000026453
ผู้จัดการออนไลน์. (2567ข, 3 ตุลาคม). จีนปราบปราม ‘พฤติกรรมแฟนคลับก่อความวุ่นวาย’ ลงดาบกว่า 1,000 ราย ปิดบัญชีโซเชียลกว่าแสน. MGR Online. https://mgronline.com/china/detail/9670000092698
พัชรภรณ์ จารุพันธ์. (2556). การวิเคราะห์เนื้อหา บทบาท หน้าที่ และจริยธรรมของหนังสือพิมพ์ในการนำเสนอข่าว กรณีศึกษาบริษัทไร่ส้ม จำกัด. [วิทยานิพนธ์ปริญญามหาบัณฑิต, มหาวิทยาลัยเชียงใหม่]. Chiang Mai University Digital Collections. https://cmudc.library.cmu.ac.th/frontend/Info/item/dc:119975
เพิ่มพร ณ นคร และ ณัฏวัฒน์ ธนพรรณสิน. (2560). การใช้ทฤษฎีบทบาทหน้าที่ของสื่อกับสื่อมวลชน. วารสารการสื่อสารมวลชน, 5(2), 144-163.
ภัคจิรา มาตาพิทักษ์. (2566, 18 เมษายน). ซอฟต์พาวเวอร์สู่การเซนเซอร์: ย้อนมองพัฒนาการสื่อบันเทิงสไตล์พรรคคอมมิวนิสต์จีน. The 101. World. https://www.the101.world/china-entertainment-industry/
ภากร กัทชลี. (2564, 5 กันยายน). ‘วงการบันเทิงจีน’ สั่นสะเทือน เมื่อ ‘รัฐบาล’ จัดระเบียบ ‘คนดัง’ ต้องเป็นคนดี. กรุงเทพธุรกิจ. https://www.bangkokbiznews.com/world/958377
มูลนิธิสถาบันวิจัยเพื่อการพัฒนาประเทศไทย. (2559). รายงานผลการศึกษาฉบับสมบูรณ์ โครงการศึกษาวิจัยการปฏิรูปสื่อ เล่มที่ 4 “การกำกับดูแลเนื้อหาของสื่อสิ่งพิมพ์”. สำนักงานคณะกรรมการกิจการกระจายเสียงกิจการโทรทัศน์และกิจการโทรคมนาคมแห่งชาติ. https://cmu.to/u4eE3
เวอร์จีเนีย แฮร์ริสัน และ ดาเนียล พาลัมโบ. (2562, 2 ตุลาคม). 70 ปี สาธารณรัฐประชาชนจีน : จีนกลายมาเป็นชาติที่มั่งคั่งที่สุดในโลกชาติหนึ่งได้อย่างไร. BBC News ไทย. https://www.bbc.com/thai/international-49896480
สตีเฟน แม็กโดเนลล์. (2564, 24 กันยายน). สี จิ้นผิง กำลังย้อนเวลาพาแนวคิดสังคมนิยมกลับสู่จีน ?. BBC News ไทย. https://www.bbc.com/thai/international-58664537
สถานเอกอัครราชทูต ณ กรุงปักกิ่ง. (ม.ป.ป.). ภาพรวมประเทศจีน. https://thaiembbeij.org/th/republic-of-china/overview-of-china/
สำนักข่าวอินโฟเควสท์. (2564, 19 กันยายน). จีนเปิดรับฟังความคิดเห็นปชช.เล็งออกกฎห้ามเยาวชนระดมเงินให้ศิลปิน. https://www.infoquest.co.th/2021/127473
อรรถวัตต์ อัศวนัดดา. (2565). อำนาจรัฐและความเข้มแข็งของระบอบอำนาจนิยมจีนในยุคปฏิรูป: การปราบปราม การกีดขวาง และการครอบงำ. วารสารสังคมศาสตร์ จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย, 51(2), 54-74.
อาร์ม ตั้งนิรันดร. (2564, 15 มิถุนายน). พรรคคอมมิวนิสต์จีน: 100 ปี ของแมวเปลี่ยนสี. The 101. World. https://www.the101.world/100th-anniversary-of-the-chinese-communist-party/
อำนวยวิทย์ ชูวงษ์. (2512). แนวทางศึกษาสังคมวิทยาตามทฤษฎีโครงสร้างและหน้าที่. วารสารสังคมศาสตร์ จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย, 6(3), 23-29.
Bardawil, F. A. (2020). Revolution and disenchantment: Arab marxism and the binds of emancipation. Duke University.
Chanakarn, J. (2021a, September 5). จีนคุมเข้มแฟนคลับคลั่งรัก! ปิดฉากการปั่นชาร์ต ย้ายบ้าน และรายการโหวตไอดอล. Sanook. https://www.sanook.com/music/2435329/#google_vignette
Chanakarn, J. (2021b, May 30). แฟนคลับ หวังอี้ป๋อ-เซียวจ้าน ร่วมกันบริจาคเงินสร้างถนน Wu Ji ช่วยเหลือหมู่บ้านชนบทในจีน. Sanook. https://www.sanook.com/movie/111693/
Chetpayark, K. (2021, September 9). ห้ามออกสาว ห้ามรายการออดิชั่นห้ามอวยความรวยดารา เมื่อจีนจัดระเบียบวงการบันเทิงและแฟนด้อม. The Matter. https://thematter.co/quick-bite/china-new-rules-for-entertainment-industry/154587
CRI. (2022, March 4). บทวิเคราะห์ : จีนให้ความสําคัญอย่างยิ่งต่อการเคารพและประกันสิทธิมนุษยชน. สำนักงานเลขานุการความร่วมมือแม่น้ำล้านช้าง-แม่น้ำโขง จีน. ความร่วมมือแม่น้ำล้านช้าง-แม่น้ำโขง. http://www.lmcchina.org/tha/2022-03/04/content_41893387.html
EFM. (2024, July 15). หล่อสว่างวาบ! ชมภาพ หวังอี้ป๋อ ในงานวิ่งคบเพลิงกีฬาโอลิมปิก 2024 ที่ฝรั่งเศส. https://atime.live/efm/news/8609
Lasswell, H. D. (1948). The structure and function of communicationin society. In L. Bryson (Ed.), The communication of ideas. Harper & Brothers.
MCOT News. (n.d.). จีนเล็งจัดการชาวเน็ต ปล่อย “ข่าวลือ” บนโลกออนไลน์. https://news1005.mcot.net/news/13500/
McQuail, D. (1987). Mass communication theory: An introduction (2nd ed.). SAGE Publications.
Natcha, M. (2022, May 17). “บ้านแฟนเบส” แฟนคลับที่มีอภิสิทธิ์เหนือกว่าแฟนคลับ. Exotic Quixotic. https://cmu.to/y7Bfn
OKLS Chinese and Japanese. (2020, August 24). จีนรณรงค์ “กินอาหารหมดจาน (光盘活动)”. [Status update]. Facebook. https://www.facebook.com/photo.php?fbid=3755579614461924&id=114319235254665&set=a.3755591604460725
Sanook. (2021a, August 28). จีนเข้ม! จัดระเบียบวงการแฟนคลับ ห้ามเยาวชนจัดตั้ง "แฟนด้อม" ห้ามโหวตในการแข่งขัน. https://www.sanook.com/news/8434478/
Sanook. (2021b, January 27). หน่วยงานรัฐจีนประณามยับ เจิ้ง ส่วง นางเอก F4 หลังโดนแฉทิ้งลูกอุ้มบุญ. https://www.sanook.com/news/8344358/
Songintheclouds. (2024, May 11). มาตรการลงโทษศิลปินจีนที่ละเมิดกฎหมาย แสดงถึงความศักดิ์สิทธิ์แห่งกฎหมายแดนมังกร. Postjung. https://exclusive.postjung.com/1545749
Sudsapda. (2019, October 25). เดือดร้อนเพราะแฟนคลับ! เซียวจ้านและทีมงาน ออกโรงขอโทษผู้โดยสารหลังเป็นสาเหตุทำเครื่องบินดีเลย์. https://sudsapda.com/men/183251.html
Tawan. (2022, July 5). พิษเลี่ยงภาษี! นางเอกดังถูกแบรนด์ดังถอด-กองซีรีส์ประกาศปลดแล้ว. Teenee Entertain. https://entertain.teenee.com/chinese_star/246340.html
Transport Journal. (2022, January 18). เส้นทาง ‘อุตสาหกรรมบันเทิงจีน’ ในทศวรรษ 2020. https://www.trjournalnews.com/38800
TrueID. (2021, November 27). เดินหน้าฟ้องให้อ่วม!! สังกัด ‘เซียวจ้าน’ ไม่ยอมความชาวเน็ตเต้าข่าวเสียหาย. https://entertainment.trueid.net/detail/VMx99gBbwOKW
Wangyibo 王一博 หวังอี้ป๋อ : MTJJ Thailand. (2025a, January 16). ยินดีด้วย ละครเรื่อง #WarOfFaith หรือ #สมรภูมิแห่งศรัทธา นำแสดง. [Status update]. Facebook. https://www.facebook.com/story.php?story_fbid=915012334143283&id=100069035747892
Wangyibo 王一博 หวังอี้ป๋อ : MTJJ Thailand. (2025b, January 9). ยินดีกับ #หวังอี้ป๋อ ทูตการกุศลสุดหล่อแสนดีของ WildAid และสารคดี. [Status update]. Facebook. https://cmu.to/ZPRSq
Wangyibo 王一博 หวังอี้ป๋อ : MTJJ Thailand. (2025c, March 22). ผู้บุกเบิก #วันธารน้ำแข็งโลก. [Status update]. Facebook. https://www.facebook.com/100069035747892/photos/960357629608753/