เล่นจนตาย : คติชนประเภทการละเล่นกับการนำเสนอความรุนแรงในภาพยนตร์ผีไทยร่วมสมัย
Article Sidebar
Main Article Content
บทคัดย่อ
ภาพยนตร์ผีไทยมักปรากฏการใช้ข้อมูลคติชนเป็นองค์ประกอบสำคัญของการหลอกหลอนและนำเสนอประเด็นปัญหาเกี่ยวกับความรุนแรงในสังคมไทย บทความนี้สนใจการนำเสนอการละเล่นพื้นบ้านและการละเล่นร่วมสมัยในภาพยนตร์ผีไทย 4 เรื่อง ได้แก่ เดอะ เลตเตอร์ เขียนเป็นส่งตาย (2549) เปนชู้กับผี (2549) ลัดดาแลนด์ (2554) และมอญซ่อนผี (2558) และใช้มุมมองทางคติชนวิทยาร่วมกับแนวคิดทางวัฒนธรรมศึกษาเกี่ยวกับการละเล่น เพื่อวิเคราะห์การนำเสนอการละเล่นปริศนาคำทายแฮงก์แมน การละเล่นซ่อนหา และการละเล่นมอญซ่อนผ้า ในภาพยนตร์ผีไทยทั้ง 4 เรื่องดังกล่าว การศึกษาพบว่า การละเล่นเหล่านี้ถูกนำเสนอขับเน้นให้มีลักษณะแตกต่างไปจากการละเล่นที่คุ้นเคยในวิถีชีวิตคนไทย การละเล่นที่มีอิสระสนุกสนานกลับกลายเป็นการบังคับและความจริงจัง กติกาของการละเล่นที่เท่าเทียมกันกลับกลายเป็นเครื่องมือทำให้ผู้ด้อยอำนาจในชีวิตจริงสามารถมีอำนาจเหนือผู้อื่นได้ และความเฉพาะชั่วคราวของการเล่นกลับพร่าเลือนและส่งผลต่อความเป็นความตายของตัวละครในโลกจริง การละเล่นอันหลอกหลอนเหล่านี้ทำให้ตัวละครสามารถตอบโต้ ต่อสู้ และถ่ายทอดความรุนแรงรูปแบบต่าง ๆ ที่เป็นประเด็นปัญหาในสังคมไทยร่วมสมัย ได้แก่ ประเด็นปัญหาการบูลลี่ ความกดดันจากสังคมแบบทุนนิยมปิตาธิปไตย ความเหลื่อมล้ำทางชนชั้น และอคติทางชาติพันธุ์ คติชนประเภทการละเล่นเป็นเครื่องมือที่ตัวละครผู้ด้อยอำนาจสามารถใช้เพื่อช่วยเหลือตนเองให้ได้รับความยุติธรรมและสามารถสื่อสารความรุนแรงที่พวกเขาต้องเผชิญอย่างอยุติธรรมได้
Downloads
Article Details
อนุญาตภายใต้เงื่อนไข Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 International License.
เอกสารอ้างอิง
กพล ทองพลับ (ผู้กำกับ). (2549). เดอะ เลตเตอร์ เขียนเป็นส่งตาย [ภาพยนตร์]. เดอะช็อค 13th.
กำจร หลุยยะพงศ์. (2556). ภาพยนตร์กับการประกอบสร้างสังคม ผู้คน ประวัติศาสตร์ และชาติ. สำนักพิมพ์แห่งจุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย.
เจษฏา นกน้อย. (2562). การกลั่นแกล้งในที่ทำงาน: ผลกระทบและวิธีการรับมือ. วารสารหาดใหญ่วิชาการ, 17(2), 263-273.
ชนินทร เพ็ญสูตร. (2567). ปอบในศตวรรษที่ 21 ในภาพยนตร์สั้นเรื่อง He Is a Real Ghost, Please Trust Us. วารสารศาสตร์, 17(2), 304-338.
ชลิตา สุนันทาภรณ์. (13 กรกฎาคม 2560). ความเหยียดหยันอันย้อนแย้ง แรงงานต่างด้าวยุค 4.0 Interview ปิ่นแก้ว เหลืองอร่ามศรี. Way Magazine. https://waymagazine.org/pinkaew_laungaramsri/
ทรงเกียรติ จรัสสันติจิต. (2561). Cyberbullying: ถ้ารักฉัน อย่ารังแกฉัน. Asian Journal of Arts and Culture, 17(1), 117-137.
ธนวัฒน์ ปัญญานันท์. (2561). ผีปะทะรัฐ: การวิเคราะห์ภาพยนตร์เรื่อง ตะเคียน (2547) เพื่อแสดงนัยแห่งการต่อต้านความอยุติธรรม. ใน พัชรินทร์ สิรสุนทร และ วัชรพล พุทธรักษา (บรรณาธิการ), วัตถุ/วัฒนธรรม/ผี/คน: รวมบทความวิชาการทางสังคมวิทยาและมานุษยวิทยา เล่มที่ 1 (น. 35-58). ศูนย์มานุษยวิทยาสิรินธร (องค์การมหาชน).
ธนวัฒน์ ปัญญานันท์. (2563). “บ้าน”: ภาพแทนสภาวะหลอกหลอนของ “ความเป็นชาย” ในสังคมทุนนิยมเสรีนิยมใหม่ ในเรื่องสั้น “ผีอยู่ในบ้าน” และภาพยนตร์เรื่อง “ลัดดาแลนด์”. วารสารนิเทศศาสตร์, 38(1), 12-26.
ธนวัฒน์ ปัญญานันท์ และ ชุติมา ประกาศวุฒิสาร. (2565). ผี ผู้หญิง ชาติพันธุ์: การเมืองเรื่องการเข้าสิงในภาพยนตร์เรื่อง ตะเคียน. วารสารสังคมศาสตร์ มหาวิทยาลัยนเรศวร, 18(2), 339-362.
ธนวัฒน์ ปัญญานันท์ และ ชลาธิป วสุวัต. (2561). “หลอก” และ “หลอน”: อำนาจแห่งการถูกจ้องมองของ (ผี) ผู้หญิงในภาพยนตร์ไทยเรื่อง ปอบ หวีด สยอง (2544). วารสารสื่อสารมวลชน, 6(2), 72-92.
ธนวัฒน์ ปัญญานันท์ และ ถิรวัฒน์ วรรณพฤกษ์. (2565). ผีผู้ชายกับความอ่อนแอของความเป็นชายในสังคมปิตาธิปไตย กรณีศึกษา ภาพยนตร์เรื่องโรงแรมผี (2545) เดอะเลตเตอร์ เขียนเป็นส่งตาย (2549) และผีไม้จิ้มฟัน (2550). วารสารการสื่อสารมวลชน คณะการสื่อสารมวลชน มหาวิทยาลัยเชียงใหม่, 10(1), 325-354.
นาตาลี. (5 มิถุนายน 2558). นายกรัฐมนตรีเปิดงานวันรณรงค์ต่อต้านการค้ามนุษย์ ประจำปี 2558 ท่ามกลางปัญหาที่รุมเร้าประเทศไทย. Benar News. https://www.benarnews.org/thai/news/TH-trafficking-06052015155125.html
บีบีซีไทย. (25 เมษายน 2565). พล.ต.ต. ปวีณ พงศ์สิรินทร์: ลำดับเหตุการณ์คดีค้ามนุษย์โรฮิงญา ที่ทำให้อดีตหัวหน้าพนักงานสอบสวนต้องลี้ภัยไปออสเตรเลีย. BBC News ไทย. https://www.bbc.com/thai/thailand-61212670
พิชยะพัฒน์ นัยสุภาพ. (2561). เรื่องผีของเหม เวชกร: ประวัติศาสตร์สังคมและวัฒนธรรมไทย (พ.ศ. 2475-2513) [วิทยานิพนธ์ปริญญามหาบัณฑิต]. Chulalongkorn University Intellectual Repository. https://doi.org/10.58837/CHULA.THE.2018.939
ภณธฤต โชติกฤษฎาโสภณ (ผู้กำกับ). (2558). มอญซ่อนผี [ภาพยนตร์]. ไฟว์สตาร์ โปรดักชั่น.
รังสรรค์ นัยพรม. (2563). การประกอบสร้างความเป็นหลังสมัยใหม่ในภาพยนตร์ไทยเรื่องกระสือสยาม. วารสารปรัชญาและศาสนา, 5(1), 96-123.
รัศมีแสง หนูแป้นน้อย, ทัศนา ทวีคูณ, และ พัชรินทร์ นินทจันทร์. (2561). การเห็นคุณค่าในตนเอง การสนับสนุนทางสงัคม และพฤติกรรมรังแกกันในนักเรียนระดับมัธยมศึกษาตอนต้น. วารสารการพยาบาลจิตเวชและสุขภาพจิต, 32(3), 13-32.
วิศิษฏ์ ศาสนเที่ยง (ผู้กำกับ). (2549). เปนชู้กับผี [ภาพยนตร์]. ไฟว์สตาร์ โปรดักชั่น.
ศิราพร ฐิตะฐาน ณ ถลาง. (2539). ในท้องถิ่น มีนิทานและการละเล่น: การศึกษาคติชนในบริบททางสังคมไทย. มติชน.
สุธีรา นิมิตรนิวัตน์, เชียง เภาชิต, และ นักรบ หมี้แสน. (2565). มองพินิจการกลั่นแกล้งกันในโรงเรียนและสถานที่ทำงาน. วารสารศิลปศาสตร์วิชาการและวิจัย, 17(1), 138-151.
โสภณ ศักดาพิศิษฏ์ (ผู้กำกับ). (2554). ลัดดาแลนด์ [ภาพยนตร์]. จอกว้าง ฟิล์ม.
isranews. (19 กันยายน 2560). “บิ๊กตู่” ฉุนถูกถามให้ช่วยชาวโรฮิงญา ยันทำไปหมดแล้ว-จะให้รับเข้ามาอยู่หรือไง. สำนักข่าวอิศรา. https://www.isranews.org/content-page/item/59698-isranews-59698.html
The Matter. (25 เมษายน 2565). สรุปเส้นทางชีวิต “พล.ต.ต. ปวีณ” จากหัวหน้าทีมสืบสวนคดีค้ามนุษย์ สู่ผู้ลี้ภัยในต่างแดน. https://thematter.co/brief/173287/173287
Ancuta, K. (2017). Beyond the vampire: Revamping Thai monsters for the urban age. eTropic, 16(1), 31-45. https://doi.org/10.25120/etropic.16.1.2017.3564
Ancuta, K. (2024). Introduction: The politics of folklore in Asian gothic. Manusya: Journal of Humanities, 27(special collection), 1-8.
Avdikos, E. Gr. (2011). “May the devil take your head and brain”: The curses of Karpathos, Greece, social counterstructures, and the management of social relations. The Journal of American Folklore, 124(492), 88-117. https://doi.org/10.5406/jamerfolk.124.492.0088
Baumann, B. (2016). The Khmer witch project: Demonizing the Khmer by Khmerizing a demon. In P. J. Bräunlein & A. Lauser (Eds.), Ghost Movies in Southeast Asia and Beyond (pp. 141-183). Brill. https://doi.org/10.1163/9789004323643_008
Bronner, S. J. (Ed.). (2007). The meaning of folklore: The analytical essays of Alan Dundes. Utah State University Press.
Derber, C., & Magrass, Y. R. (2016). Bully Nation: How the American Establishment Creates a Bullying Society. University Press of Kansas. https://www.jstor.org/stable/j.ctt1bw1gx0
Dorson, R. M. (Ed.). (1972). Folklore and folklife: An Introduction. The University of Chicago Press.
Eisenstein, Z. (Ed.). (1979). Capitalist patriarchy and the case for socialist feminism. Monthly Review Press.
Freud, S. (1919). The “uncanny” [PDF file]. http://web.mit.edu/allanmc/www/freud1.pdf
Florence, M. (2019, December 9). From history to history class: The origin of classroom games. Chschipper. https://chschipper.com/2019/12/from-history-to-history-class-the-origin-of-classroom-games/
Gamesver Team, & JC Franco. (2024). Hangman (game): History, origins, past, present, and future! Gamesver. https://www.gamesver.com/hangman-game-history-origins-past-present-and-future/
Georges, R. A., & Jones, M. O. (Eds). (1995). Folkloristics: An introduction. Indiana University Press.
Gordon, A. (2008). Ghostly matters: Haunting and the sociological imagination. University Of Minnesota Press.
Hangman.org. (n.d.). Hangman Games. Retrieved February 2, 202, from https://www.hangman.org/
Hodal, K., Kelly, C., & Lawrence, F. (2014). Revealed: Asian slave labor producing prawns for supermarkets in US, UK. The Guardian. https://www.theguardian.com/global-development/2014/jun/10/supermarket-prawns-thailand-produced-slave-labour
Hughes, L. A. (1999). Children’s games and gaming. In B. Sutton-Smith, J. Mechling, T. W. Johnson, & F. R. McMahon (Eds.), Children’s folklore: A source book (pp. 93-119). University Press of Colorado & Utah State University Press.
Huizinga, J. H. (1949). Homo ludens: A study of the play-element in culture. Routledge & Kegan Paul. (Reprinted from Homo ludens, 1944, Switzerland, German ed.)
Johnson, A. A. (2014). Ghosts of the new city. University of Hawai‘i Press.
Lévi-Strauss, C. (1966). The savage mind (G. Weidenfeld & Nicolson, Trans.). Weidenfeld and Nicolson. (Original work published 1962).
Solly, M. (2020, July 2). Before chain letters swept the internet, they raised funds for orphans and sent messages from god. Smithsonian Magazine. https://www.smithsonianmag.com/history/chain-letters-swept-internet-they-raised-funds-orphans-and-conveyed-messages-god-180975005/
Szep, J., & Grudgings, S. (2013, July 7). Special report: Thai authorities implicated in Rohingya Muslim smuggling network. Reuters. https://www.reuters.com/article/world/special-report-thai-authorities-implicated-in-rohingya-muslim-smuggling-network-idUSBRE96G026
VanArsdale, D. W. (2016). Chain letter evolution. Carryiton. https://carryiton.net/chain-letter/evolution.html
