เรื่องเล่าแนวการสอนในสื่อออนไลน์ YouTube ในฐานะคติชนดิจิทัล : การวิเคราะห์การสร้างสรรค์และบทบาทหน้าที่

Main Article Content

สริตา ปัจจุสานนท์
ศิริพร ภักดีผาสุข

บทคัดย่อ

เรื่องเล่าแนวการสอนในสื่อออนไลน์ YouTube จัดได้ว่าเป็นข้อมูลคติชนสมัยใหม่บนอินเทอร์เน็ตหรือที่นักคติชนส่วนหนึ่งเรียกว่า “คติชนดิจิทัล” (Digital Folklore) (Bronner, 2009; Seta, 2019; Tolbert & Johnson, 2019) เรื่องเล่ากลุ่มนี้แสดงให้เห็นว่าคติชนสัมพันธ์กับวิถีชีวิตสมัยใหม่ของกลุ่มผู้ใช้งานอินเทอร์เน็ตหรือคนเจเนอเรชันซีได้เป็นอย่างดี บทความวิจัยนี้ มีวัตถุประสงค์เพื่อวิเคราะห์เนื้อหาและแนวคิดสำคัญ การสร้างสรรค์ และบทบาทหน้าที่ของเรื่องเล่าแนวการสอนในสื่อออนไลน์ YouTube ผลการศึกษาพบว่า จุดเน้นสำคัญของเรื่องเล่าแนวการสอน คือ มุ่งเน้นให้บุคคลมีทักษะสมัยใหม่ เช่น ทักษะ EF ทักษะชีวิต ทักษะการเงิน ซึ่งเป็นทักษะที่จำเป็นแก่บุคคล ให้ข้อคิด และเสริมกำลังใจในการดำเนินชีวิตในสังคมร่วมสมัย การสร้างสรรค์เรื่องเล่าแนวการสอน ได้แก่ การดัดแปลงนิทานเก่าซึ่งนำเสนอในรูปแบบใหม่ เช่น นิทานเพลง และการสร้างเรื่องเล่าใหม่ที่สัมพันธ์กับวิถีชีวิตสมัยใหม่ ส่วนบทบาทหน้าที่ของเรื่องเล่าแนวการสอน ได้แก่ 1) บทบาทในการสอนคติชีวิตสมัยใหม่และทักษะที่จำเป็น 2) บทบาทในการเสริมกำลังใจแก่บุคคล 3) บทบาทในการให้ความเพลิดเพลิน และ 4) บทบาทในการสร้างพื้นที่แห่งการปฏิสัมพันธ์ในวิถีดิจิทัลของกลุ่มคนเจนซี การศึกษาเรื่องเล่าแนวการสอนในสื่อออนไลน์ YouTube จะเป็นแนวทางในการศึกษาข้อมูลคติชนใหม่บนอินเทอร์เน็ตต่อไป

Downloads

Download data is not yet available.

Article Details

รูปแบบการอ้างอิง
ปัจจุสานนท์ ส., & ภักดีผาสุข ศ. (2025). เรื่องเล่าแนวการสอนในสื่อออนไลน์ YouTube ในฐานะคติชนดิจิทัล : การวิเคราะห์การสร้างสรรค์และบทบาทหน้าที่. วารสารศิลปศาสตร์ มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์, 25(2), 1–31. https://doi.org/10.64731/jla.v25i2.284062
ประเภทบทความ
บทความวิจัย

เอกสารอ้างอิง

กิจจา รัตนการุณย์. (2547). นิทานในเกมคอมพิวเตอร์ : การสืบสานและสร้างสรรค์ [วิทยานิพนธ์ปริญญามหาบัณฑิต, จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย]. Chulalongkorn University Intellectual Repository. http://doi.org/10.14457/CU.the.2004.878

กุ๋งกิ๋งแฮปปี้เวิลด์. (30 กรกฎาคม 2564). นิทานกุ๋งกิ๋งตอนดาวลูกไก่ [วิดีโอ]. YouTube. https://www.youtube.com/watch?v=_vbKuKAP0RU

เกศสุดา นาสีเคน. (2557). เรื่องเล่าแนว “รักโศก” และกลวิธีการให้คำปรึกษาในพื้นที่สาธารณะ : กรณีศึกษารายการวิทยุ “คลับฟรายเดย์” [วิทยานิพนธ์ปริญญามหาบัณฑิต, จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย]. Chulalongkorn University Intellectual Repository. http://doi.org/10.14457/CU.the.2014.538

ธนาคารแห่งประเทศไทย. (2556). รายงานผลการสำรวจทักษะทางการเงินของไทย ปี 2556. https://www.bot.or.th/content/dam/bot/image/research-and-publications/2556ThaiFLsurvey.pdf

ปฐม หงษ์สุวรรณ. (2545). มุกตลกในอินเทอร์เน็ต : การสืบทอดและการเปลี่ยนแปลงของสังคมไทย. สำนักงานคณะกรรมการส่งเสริมวิทยาศาสตร์ วิจัยและนวัตกรรม.

ปฐมวัยไทยแลนด์. (2565). ทักษะสมอง EF (Executive Functions) กับเด็กปฐมวัย. https://ecd.onec.go.th/knowledge/articles/4593

ปัญญายุทธ์. (31 สิงหาคม 2563). คุณค่าของแบงก์พัน ปลอบใจเมื่อต้องเจอเรื่องท้อ [วิดีโอ]. YouTube. https://www.youtube.com/watch?v=XkEW6-U6EZI

ปัญญายุทธ์. (5 กรกฎาคม 2564ก). สองใหญ่ยอดนักสู้: คู่ควรความสำเร็จ [วิดีโอ]. YouTube. https://www.youtube.com/watch?v=aaX3gW50-zw

ปัญญายุทธ์. (30 พฤศจิกายน 2564ข). วิชาฟื้นความทรงจำ [วิดีโอ]. YouTube. https://www.youtube.com/watch?v=vA0E8P-XlrU

พจมาน มูลทรัพย์. (2551). เรื่องเล่าของเกย์ในชุมชนวรรณกรรมออนไลน์: กรณีศึกษากลุ่มบลูสกายโซไซตี้ ใน www.pantip.com [วิทยานิพนธ์ปริญญามหาบัณฑิต, จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย]. Chulalongkorn University Intellectual Repository. http://doi.org/10.14457/CU.the.2008.163

พจมาน มูลทรัพย์. (2564). คติชนสร้างสรรค์จากความเชื่อเรื่องพญานาคในภาคอีสานตอนบนของประเทศไทย [วิทยานิพนธ์ปริญญาดุษฎีบัณฑิต, จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย]. Chulalongkorn University Intellectual Repository. http://doi.org/10.58837/CHULA.THE.2021.786

พระมหาศักดิ์ศรี ปุญฺญธโร, พระมหาอดิเดช สติวโร, และ วุฒินันท์ กันทะเตียน. (2560). คติชีวิตจากเรื่องพระปฏาจาราเถรี. วารสาร มจร พุทธศาสตร์ปริทรรศน์, 1(2), 38-50.

แพทย์รังสิต. (2564). เลี้ยงลูกอย่างไรให้มีความฉลาดครบทั้ง 7 ด้าน (7Q ที่ควรรู้). https://www.patrangsit.com.

วัชราภรณ์ ดิษฐป้าน. (2566). “อีสป” ถึง “อีสัส” : นิทานกับการสร้างสรรค์วรรณกรรมแนวสาระบันเทิงชุดนิทานอีสัส. วารสารศิลปศาสตร์, 23(1), 31-68.

ศิราพร ณ ถลาง. (2557). ทฤษฎีคติชนวิทยา วิธีวิทยาในการวิเคราะห์ตำนาน-นิทานพื้นบ้าน. สำนักพิมพ์แห่งจุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย.

ศิราพร ณ ถลาง. (2562). คติชนสร้างสรรค์ : บทสังเคราะห์และทฤษฎี. ศูนย์มานุษยวิทยาสิรินธร (องค์การมหาชน).

ศิริพร ภักดีผาสุข. (2558). การผสมผสานวัฒนธรรมในหนังสือนิทานแนว edutainment (สาระบันเทิง) ภาษาไทย. ใน ศิราพร ณ ถลาง (บรรณาธิการ), เรื่องเล่าพื้นบ้านไทยในโลกที่เปลี่ยนแปลง (น. 157-215). ศูนย์มานุษยวิทยาสิรินธร (องค์การมหาชน).

สำนักงานคณะกรรมการการศึกษาขั้นพื้นฐาน. (2551). หลักสูตรแกนกลางการศึกษาขั้นพื้นฐาน พุทธศักราช 2551. กระทรวงศึกษาธิการ.

อุมาวัลย์ ชีช้าง. (2555). ความสัมพันธ์ระหว่างภาษากับอุดมการณ์ในเรื่องเล่าสำหรับเด็กในหนังสือวันเด็กแห่งชาติ พ.ศ. 2523-2553 [วิทยานิพนธ์ปริญญามหาบัณฑิต, จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย]. Chulalongkorn University Intellectual Repository. http://cuir.car.chula.ac.th/handle/123456789/45294

Janejai, T. (19 พฤษภาคม 2563). เพราะเป็นคน Gen C จึงเจ็บปวด: เมื่อเป้าหมายชีวิตทำให้เครียด วิตามินบีจึงเป็นตัวช่วยสำคัญที่ขาดไม่ได้. The MATTER. https://thematter.co/brandedcontent/mega-wecare-genc/111841

Pass Education. (10 กุมภาพันธ์ 2564). ปิงปิงไม่ยอม [วิดีโอ]. YouTube. https://www.youtube.com/watch?v=CtC8mUtWcfg

Startyourway. (4 มีนาคม 2562ก). ปุจฉาทำไมอ๋อยถึงลาออกจากงาน [วิดีโอ]. YouTube. https://www.youtube.com/watch?v=5SjrbI3VhRw

Startyourway. (31 พฤษภาคม 2562ข). สาวโรงงานหัวใจนายตัวเอง [วิดีโอ]. YouTube. https://www.youtube.com/watch?v=1WXwfJOOQoQ

Startyourway. (28 มิถุนายน 2562ค). วิธีเผาเส้นชัยของตัวเองทิ้งด้วยตัวเอง [วิดีโอ]. YouTube. https://www.youtube.com/watch?v=EO8OPzMmXP0

Startyourway. (21 สิงหาคม 2562ง). แจ็คผู้ยิ่งใหญ่ปลดหนี้แสนด้วยงานที่คาดไม่ถึง [วิดีโอ]. YouTube. https://www.youtube.com/watch?v=zN0TUk7PLBc

Startyourway. (19 ธันวาคม 2562จ). นักสู้ชีวิต ฉันคืออัศวินของครอบครัว [วิดีโอ]. YouTube. https://www.youtube.com/watch?v=1WXwfJOOQoQ

Startyourway. (28 ตุลาคม 2563). นิทานห่านทองคำเวอร์ชันใหม่ [วิดีโอ]. YouTube. https://www.youtube.com/watch?v=VdLUZGOFDIg

Startyourway. (7 กรกฎาคม 2565). การลงทุนช่วยทำให้ชีวิตดีขึ้นได้ยังไง [วิดีโอ]. YouTube. https://www.youtube.com/watch?v=rH2vVaEHZFI

Bronner, J. S. (2009). Digitizing and Virtualizing Folklore. Utah State University Press.

Dundes, A. (1965). The Study of Folklore. Prentice-Hall.

Lialina, O. & Espenschied, D. (2021). Digital folklore. Merz Akademie.

Seta, D. G. (2019). Digital folklore. Springer.

Tolbert, A. J., & Johnson, D. M. E. (2019). Digital Folkloristics. Western Folklore, 78(4), 327-356.

WHO. (1997). Life skill education for children and adolescents in school. Geneva.