“จะปั้นน้ำเป็นตัวอย่างไรได้” : การนำเข้าและการบริโภคน้ำแข็งในสยามระหว่างพุทธทศวรรษที่ 2400-2460

บทคัดย่อ

บทความนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษาความเปลี่ยนแปลงทางด้านการบริโภคอาหารของคนไทยอันเนื่องมาจากการเข้ามาของน้ำแข็งในสยามระหว่างพุทธทศวรรษที่ 2400-2460 โดยใช้วิธีการทางประวัติศาสตร์ศึกษาผ่านหลักฐานชั้นต้นและหลักฐานชั้นรอง ภายใต้กรอบเวลาตั้งแต่การนำเข้าน้ำแข็งเป็นครั้งแรกในช่วงพุทธทศวรรษที่ 2400 จนถึงช่วงพุทธทศวรรษที่ 2460 ก่อนการมาถึงของตู้เย็น ผลการศึกษาพบว่า เมื่อแรกเข้ามาสู่เมืองไทยในช่วงพุทธทศวรรษที่ 2400-2410 น้ำแข็งคือประสบการณ์ใหม่สำหรับชนชั้นนำสยาม การบริโภคน้ำแข็งเป็นเครื่องแสดงออกถึงอำนาจแห่งการบริโภค อันเกิดจากความมั่งคั่งและเอกสิทธิ์ทางชนชั้น ตลอดจนแสดงถึงความมีอารยะผ่านเรื่องอาหารการกิน ต่อมาเมื่อเกิดการตั้งโรงน้ำแข็ง และพัฒนาจนเข้าสู่ความเป็นอุตสาหกรรมระหว่างช่วงพุทธทศวรรษที่ 2420-2460 การบริโภคน้ำแข็งได้แพร่กระจายสู่สามัญชนเป็นวงกว้าง และหลอมรวมเข้ากับวิถีแห่งการบริโภคของท้องถิ่น ภายใต้ภาพลักษณ์แห่งความเป็นสมัยใหม่ และลัทธิบริโภคนิยมตะวันตก น้ำแข็งยังคงสะท้อนให้เห็นถึงความแตกต่างของรสนิยมการบริโภค ซึ่งเป็นเครื่องมือหนึ่งที่พยุงไว้ซึ่งการแบ่งชนชั้นในสังคมไทย