การศึกษาประวัติศาสตร์ชุมชนและอุโบสถวัดหมื่นไวย ตำบลหมื่นไวย อำเภอเมือง จังหวัดนครราชสีมา

บทคัดย่อ

การวิจัยนี้มีวัตถุประสงค์ 2 ประการ คือ 1) ศึกษาประวัติศาสตร์ของชุมชนบ้านหมื่นไวย 2) ศึกษารูปแบบศิลปะและคติความเชื่อของอุโบสถกลางน้ำวัดหมื่นไวย เป็นการวิจัยเชิงคุณภาพ ซึ่งได้ดำเนินการวิจัยโดยใช้วิธีการทางประวัติศาสตร์ โบราณคดีและประวัติศาสตร์ศิลปะ ผลการวิจัยพบว่า ชื่อ บ้านหมื่นไวย มีการปรากฎชื่อบนเส้นทางทัพหลวงจากกรุงเทพฯ สู่เวียงจันทน์ เมื่อ พ.ศ. 2369 ในประชุมจดหมายเหตุเรื่องปราบกบฏเวียงจันท์ในสมัยพระบาทสมเด็จพระนั่งเกล้าเจ้าอยู่หัวทรงโปรดให้กรมพระราชวังบวรมหาศักดิพลาเสพยกทัพหลวงขึ้นไปปราบเจ้าอนุวงศ์ และมีหลักฐานชื่อ ด่านหมื่นไวย ในวรรณคดีสมัยรัตนโกสินทร์ เรื่อง"ขุนช้างขุนแผน" ฉบับหอพระสมุดวชิรญาณ ในตอนเจ้าล้านช้างถวายนางสร้อยทองแก่พระพันวษา ในการศึกษารูปแบบศิลปะอุโบสถวัดหมื่นไวย พบว่าระบบแผนผัง การจัดระเบียบอาคาร เทคนิคการก่อสร้าง การก่อผนังถึงหน้าบัน การเจาะช่องประตู ช่องแสง การประดับตกแต่งอุโบสถ จัดเป็นรูปแบบศิลปะสมัยอยุธยาตอนปลายตั้งแต่สมัยสมเด็จพระนารายณ์มหาราชจนถึงรัตนโกสินทร์ตอนต้น ส่วนรูปแบบศิลปะของหน้าบันที่ปรากฏลวดลายดอกพุดตานพบว่ามีความนิยมราวช่วงรัชกาลที่ 3  ในส่วนคติความเชื่อของอุโบสถกลางน้ำพบว่าเป็นคติความเชื่อของลังกาและวัฒนธรรมมอญในเมียนมาร์เพื่อให้เกิดความบริสุทธิ์ สะอาด ในการทำพิธีบวชหรือพิธีอุปสมบท