มาตรการทางกฎหมายในการส่งเสริมและคุ้มครองวิสาหกิจชุมชนเพื่อคุ้มครอง อัตลักษณ์ของชุมชน : ศึกษากรณี ชุมชนบ้านมอญ จังหวัดนครสวรรค์

บทคัดย่อ

การศึกษามาตรการทางกฎหมายในการส่งเสริมและคุ้มครองวิสาหกิจชุมชนเพื่อคุ้มครองอัตลักษณ์ของชุมชน ศึกษากรณี : ชุมชนบ้านมอญ จังหวัดนครสวรรค์ งานวิจัยนี้มีวัตถุประสงค์ เพื่อ 1) ศึกษาวิสาหกิจชุมชนบ้านมอญเพื่อส่งเสริมและคุ้มครองอัตลักษณ์ของชุมชน 2) วิเคราะห์ถึงแนวคิด รูปแบบ และปัจจัยทางกฎหมายที่ส่งผลต่อวิสาหกิจชุมชนบ้านมอญ 3) ศึกษาแนวทางและหามาตรการในทางกฎหมายในส่งเสริมและคุ้มครองอัตลักษณ์ของชุมชนบ้านมอญเพื่อการพัฒนาอย่างยั่งยืน ดำเนินการโดยกระบวนวิธีการวิจัยเชิงคุณภาพ ประกอบด้วยแบบสอบถาม การสัมภาษณ์เจาะลึก โดยสร้างเครื่องมือสำรวจข้อมูลและจากเอกสารทางวิชาการ งานวิจัย ตำรา สื่อออนไลน์และบทความที่เกี่ยวข้อง ในประเด็นดังต่อไปนี้ 1. วิสาหกิจชุมชนบ้านมอญเพื่อส่งเสริมและคุ้มครองอัตลักษณ์ของชุมชน จากการศึกษาพบว่า กลุ่มวิสาหกิจชุมชนเครื่องปั้นดินเผาบ้านมอญเกิดจากการรวมกลุ่มกันของสมาชิกในชุมชนบ้านมอญที่ประกอบอาชีพทำเครื่องปั้นดินเผาซึ่งได้นำภูมิปัญญาท้องถิ่นที่สืบทอดมาแต่บรรพบุรุษของชาวมอญที่ผสมผสานกับวัฒนธรรม ขนบธรรมเนียม ประเพณี ความเป็นอยู่และการดำรงชีพของชาวมอญในการทำเครื่องปั้นดินเผาที่ได้รับสืบทอดขั้นตอนและวิธีการทำ ตลอดจนลวดลายมาจากบรรพบุรุษ รวมถึงเนื้อดินทำให้มีอัตลักษณ์เฉพาะถิ่น ประกอบกับการคิดค้นและพัฒนาลวดลายขึ้นใหม่ โดยอาศัยต้นทุนทางภูมิปัญญาดั้งเดิม โดยภาครัฐได้กำหนดแนวทางในการส่งเสริมวิสาหกิจชุมชนเพื่อการยกระดับคุณภาพคน โดยการเสริมสร้างองค์ความรู้และความคิดสร้างสรรค์ตามรัฐธรรมนูญ ทั้งยังมีพระราชบัญญัติส่งเสริมวิสาหกิจชุมชนและประมวลรัษฎากรที่ได้บัญญัติให้ความคุ้มครองอัตลักษณ์วิสาหกิจชุมชน  2. แนวคิด รูปแบบ และปัจจัยทางกฎหมายที่ส่งผลต่อวิสาหกิจชุมชนบ้านมอญ จากการศึกษาพบว่า วิสาหกิจชุมชนเครื่องปั้นดินเผาบ้านมอญเป็นการรวมกลุ่มกันโดยมีแนวความคิดเพื่อให้ได้รับการสนับสนุนและพัฒนาจากทางภาครัฐ เพื่อการขอกู้ยืมเงินจากทางธนาคาร เพื่อพัฒนาต่อยอดกิจการในระหว่างกลุ่ม โดยมีรูปแบบการจัดตั้งวิสาหกิจชุมชนเครื่องปั้นดินเผาบ้านมอญโดยมีการจดทะเบียนกลุ่มกับเกษตรอำเภอเมืองนครสวรรค์ เพื่อขอรับการส่งเสริมจากทางภาครัฐตามพระราชบัญญัติส่งเสริมวิสาหกิจชุมชน โดยมีวัตถุประสงค์ เพื่อเป็นการผลิตสินค้า สร้างรายได้สู่ชุมชนและเพื่อการพึ่งพาตนเองของครอบครัว ชุมชน และระหว่างชุมชนโดยนำภูมิปัญญาท้องถิ่นของชาวมอญมาสร้างมูลค่าเพิ่มเป็นสินค้า โดยมีพระราชบัญญัติส่งเสริมวิสาหกิจชุมชนเป็นปัจจัยทางกฎหมายที่บัญญัติให้การส่งเสริมและพัฒนาวิสาหกิจชุมชนตามแนวนโยบายแห่งรัฐและแผนพัฒนาเศรษฐกิจและสังคมแห่งชาติ ฉบับที่ 11 ซึ่งสอดรับกับแผนปฏิบัติการ 21 ตามปฏิญญาโจฮันเนสเบอร์กว่าด้วยการพัฒนาอย่างยั่งยืน 3. แนวทางและมาตรการในทางกฎหมายในส่งเสริมและคุ้มครองอัตลักษณ์ของชุมชนบ้านมอญเพื่อการพัฒนาอย่างยั่งยืน จากการศึกษาพบว่า แม้ภาครัฐจะมีแนวทางในส่งเสริมอัตลักษณ์ของชุมชนบ้านมอญโดยการจัดอบรม สัมมนาเพื่อส่งเสริมและพัฒนากลุ่มวิสาหกิจชุมชน แต่ภาครัฐควรพัฒนารูปแบบการทำเครื่องปั้นดินเผาให้มีความหลากหลายอันเป็นการสร้างจุดขาย การประชาสัมพันธ์และส่งเสริมการตลาด โดยให้การสนับสนุนด้านงบประมาณหรือจัดตั้งกองทุน ทั้งควรมีมาตรการทางกฎหมายในการคุ้มครองอัตลักษณ์วิสาหกิจชุมชนเครื่องปั้นดินเผาบ้านมอญตามกฎหมายทรัพย์สินทางปัญญา โดยควรมีการจดทะเบียนเครื่องหมายการค้า เครื่องหมายรับรอง เครื่องหมายร่วมและขึ้นทะเบียนสิ่งบ่งชี้ทางภูมิศาสตร์เพื่อการพัฒนาอย่างยั่งยืน