การวิเคราะห์ความเข้าใจทางคณิตศาสตร์ของนักเรียนผ่านการแสดงแทน ในลำดับกิจกรรมการสอนการแก้สถานการณ์ปัญหาปลายเปิด

ธนินท์ วดีศิริศักดิ์; เอื้อจิตร  พัฒนจักร

ผู้แต่ง

ธนินท์ วดีศิริศักดิ์ มหาวิทยาลัยขอนแก่น
เอื้อจิตร พัฒนจักร มหาวิทยาลัยขอนแก่น

คำสำคัญ:

ความเข้าใจทางคณิตศาสตร์, การแสดงแทนในลำดับกิจกรรมการสอน, สถานการณ์ปัญหาปลายเปิด

บทคัดย่อ

บทความวิจัยนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อวิเคราะห์ความเข้าใจทางคณิตศาสตร์ของนักเรียนผ่านการแสดงแทนในลำดับกิจกรรมการสอนการแก้สถานการณ์ปัญหาปลายเปิด ในชั้นเรียนที่สอนด้วยวิธีการแบบเปิด กลุ่มเป้าหมายคือนักเรียนชั้นประถมศึกษาปีที่ 2 โรงเรียนไทยรัฐวิทยา 84 (บ้านสำราญเพี้ยฟาน) เครื่องมือวิจัยได้แก่แผนการจัดการเรียนรู้จำนวน 9 แผน แบบบันทึกภาคสนาม วิเคราะห์ข้อมูลตามกรอบการแสดงแทนในลำดับกิจกรรมการสอนของไมตรี อินทร์ประสิทธิ์ (2559) โดยนำแนวคิดของนักเรียนในชั้นเรียนที่ใช้วิธีการแบบเปิด (Open Approach) ของ Inprasitha (2010, 2011) ร่วมกับข้อมูลภาพ เสียง และแบบบันทึกภาคสนามในรูปแบบการบรรยายเชิงวิเคราะห์

ผลการวิจัยพบว่า นักเรียนสามารถแสดงแนวคิดเกี่ยวกับความเป็นรูปธรรมเพื่อนำเสนอ และสื่อความหมายเข้าใกล้ความเป็นนามธรรมได้อย่างต่อเนื่อง คือ 1.การแสดงแทนโลกจริง นักเรียนใช้ภาพ ท่าทาง และภาษาถิ่นเพื่ออธิบายแทนแนวคิดในชีวิตประจำวันซึ่งสอดคล้องกับสถานการณ์ปัญหา 2.สื่อกึ่งรูปธรรม นักเรียนใช้บล็อกไม้ ตารางจำนวน จุดบนลูกเต๋า แปลงดอกไม้ อธิบายแนวคิดความเข้าใจสถานการณ์ปัญหาและแก้ปัญหาด้วยตนเอง ก่อนนำไปสู่สิ่งที่เป็นคณิตศาสตร์ 3.การแสดงแทนโลกคณิตศาสตร์ นักเรียนใช้ตัวเลข สัญลักษณ์ทางคณิตศาสตร์อธิบายแนวคิดที่สื่อความหมายทางคณิตศาสตร์เช่นใช้ตัวเลขแสดงแทนจำนวนของวัตถุ การสร้างแผนภูมิ ซึ่งนักเรียนสามารถอธิบาย อภิปรายหาข้อสรุปร่วมกัน เริ่มจากนำสิ่งต่าง ๆ แปลเป็นสิ่งที่เป็นกึ่งรูปธรรม และเชื่อมโยงเป็นสัญลักษณ์ประโยคทางคณิตศาสตร์

เอกสารอ้างอิง

เจนสมุทร แสงพันธ์. (2560). จากโลกกายภาพสู่โลกสัญลักษณ์ : กระบวนการเรียนรู้เรื่องการบวกของนักเรียนชั้นประถมศึกษาปีที่ 1 ในชั้นเรียนที่สอนด้วยวิธีการแบบเปิด. ศึกษาศาสตร์สาร. มหาวิทยาลัยเชียงใหม่, 1(1), 53-67.

ไมตรี อินทร์ประสิทธิ์ และคณะ. (2546). การปฏิรูปกระบวนการเรียนรู้ คณิตศาสตร์ในโรงเรียนโดยเน้นกระบวนการทางคณิตศาสตร์. ขอนแก่น: ขอนแก่นการพิมพ์

ไมตรี อินทร์ประสิทธิ์. (2557). กระบวนการแก้ปัญหาในคณิตศาสตร์ระดับโรงเรียน. ขอนแก่น: ศูนย์วิจัยคณิตศาสตรศึกษา.

______. (2559). เอกสารประกอบการบรรยายในกิจกรรมอบรมเชิงปฏิบัติการสำหรับบุคลากรในโรงเรียนโครงการพัฒนาการคิดขั้นสูงทางคณิตศาสตร์ของนักเรียนในเขตพื้นที่ภาคตะวันออกเฉียงเหนือวันที่ 28 ตุลาคม 2559. ขอนแก่น: ศูนย์วิจัยคณิตศาสตรศึกษา; 2559

______. (ผู้บรรยาย). (2562). การเสนอเค้าโครงวิทยานิพนธ์วันที่ 24 พฤศจิกายน 2562. [เทปบันทึกเสียง]. ขอนแก่น: สถาบันวิจัยและพัฒนาวิชาชีพครูสำหรับอาเซียน มหาวิทยาลัยขอนแก่น

วจีมาศ ชัยพฤกษทล. (2561). การแสดงแทนในลำดับกิจกรรมการสอนในชั้นเรียนที่ใช้การศึกษาชั้นเรียนและวิธีการแบบเปิด (วิทยานิพนธ์ปริญญาศึกษาศาสตรมหาบัณฑิต สาขาวิชาคณิตศาสตร์ศึกษา) ขอนแก่น: มหาวิทยาลัยขอนแก่น.

Duval, R. (2002). A Cognitive Analysis of Problems of Comprehension in a Learning of Mathematics. Educational Studies in Mathematics, 61(1), 103 – 131.

Inprasitha, M. (2010). One Feature of Adaptive Lesson Study in Thailand: Designing a Learning Unit. Proceeding of the 45th National Meeting of Mathematics Education.

______. (2011). One Feature of Adaptive Lesson Study in Thailand: Designing a Learning Unit. Journal of Science and Mathematics Education in Southeeast Asia, 34(1), 47-66

Nohda, N. (2000). Teaching by Open-Approach Method in Japanese Mathematics Classroom. Proceeding of the 24th Conference of the International Group for the Psychology of Mathematics Education (PME 24), Hiroshima, Japan: Hiroshima University.

Tsuji, H. (2007). What kind of Teaching Materials and Aid are Used in Japan? Japanese Lesson Study in Mathematics: Its Impact, Diversity and Potential for Educational Improvement. Japanese: World Scientific Publishing Co. Pte.