Sociology จัดระเบียบผี จัดระเบียบคน

บทคัดย่อ

          ท่ามกลางทะเลแห่งความเชื่อ คตินิยม ประเพณี และวัฒนธรรมของพระพุทธศาสนามหายาน (นิกายตันตระ) และศาสนาฮินดู พระเจ้าอโนรธามังช่อ เป็นกษัตริย์พม่าพระองค์แรกที่รวบรวมและปกครองกลุ่มคนและดินแดนที่สำคัญของลุ่มแม่น้ำอิระวดีไว้ได้ทั้งหมด มาบัดนี้พระองค์ได้ทรงเลื่อมใสในพระพุทธศาสนานิกายเถรวาท และได้สร้างเอกภาพความเชื่อทางศาสนาและวัฒนธรรมให้กับสังคมพุกามแล้ว

          ก่อนพระพุทธศาสนานิกายเถรวาทจะเข้ามาสู่อาณาจักรพุกาม เดิมที่ชาวพม่าได้รับอิทธิพลพระพุทธศาสนามหายาน (นิกายตันตระ) เมื่อครั้งที่ตั้งถิ่นฐานที่ยูนนานทางตอนใต้ของจีน ซึ่งบริเวณนี้เป็นเขตอิทธิพลของพระพุทธศาสนามหายาน (นิกายตันตระ) อยู่ก่อนแล้ว เมื่อชาวพม่าอพยพลงมาทางตอนบนของลุ่มแม่น้ำอิระวดีได้รับอิทธิพลพระพุทธศาสนามหายาน (นิกายตันตระ) เผยแผ่มาจากทางตอนเหนือของอินเดียผ่านมาทางเบงกอล และผ่านเข้ามาทางตอนเหนือของพม่าในช่วงคริสต์ศตวรรษที่ ๑๐ สมัยพุกามเรียกพระสงฆ์นิกายนี้ว่า “พระสงฆ์นิกายอารี” คัมภีร์ศาสนวงศ์ เรียกพระสงฆ์พวกนี้ว่า “สมณกุตตกะ” พระสงฆ์และชาวพม่าในสมัยหลังมองพระสงฆ์นิกายอารีว่า พระสงฆ์นิกายอารีนิยมที่จะปฏิเสธคำสั่งสอนของพระพุทธเจ้า และถือปฏิบัติตามแนวทางของตนเอง

          พระเจ้าอโนรธามังช่อ ไม่ทรงพอพระทัยในศาสนาที่ประชาชนนับถืออยู่ในขณะนั้นซึ่งเป็นศาสนาที่มีส่วนผสมปนเปของหลักในพระพุทธศาสนามหายาน (นิกายตันตระ) กับความเกรงกลัวอำนาจธรรมชาติแบบพื้นเมือง คือการนับถือนัต ๓๖ องค์ ดังนั้น พระองค์จึงทรงต่อต้านอำนาจและชื่อเสียงของพระสงฆ์นิกายอารีและบรรดานัตทั้งหลายซึ่งพระองค์ไม่เห็นด้วย โดยการจัดระเบียบสังคมทั้งผี ทั้งคน เปลี่ยนสถานภาพของนัตซึ่งแต่เดิมเป็นเพียงผี วิญญาณความเชื่อสิ่งศักดิ์สิทธิ์เหนือธรรมชาติให้เป็นเทวดาในความเชื่อพระพุทธศาสนา และแต่งตั้งให้พระอินทร์ซึ่งเป็นเทวดาในพระพุทธศาสนาให้เป็นหัวหน้าของนัต ๓๖ องค์ แล้วอัญเชิญนัตทั้ง ๓๗ องค์ ไปประดิษฐานที่รอบๆ เจดีย์ชเวซิกอง และทรงนำพระพุทธศาสนานิกายเถรวาทเข้ามาทำลายอิทธิพลของพระสงฆ์นิกายอารี โดยทรงโปรดให้พระชินอรหันต์สังคายนาคณะสงฆ์ในพุกาม เพื่อให้พระสงฆ์เหล่านั้นปฏิบัติตนเคร่งครัดในหลักธรรมวินัยของพุทธศาสนานิกายเถรวาท และทรงเปลี่ยนความเชื่อที่ว่ากษัตริย์เป็นสมมุติเทพปกครองแบบเทวราชา เป็นปกครองแบบธรรมราชา และได้รับชัยชนะที่เรียกว่า “ธรรมวิชัย”