ปฏิจจสมุปบาท จากพระโอษฐ์

บทคัดย่อ

หนังสือเรื่อง "ปฏิจจสมุปบาท จากพระโอษฐ์" ของท่านพุทธทาสภิกขุ เป็นหนังสือที่พยายามตีแผ่หลักธรรมคำสอน ขององค์มเด็จพระสัมมาสัมพุทธเจ้า เกี่ยวกับเรื่องปฏิจจสมุปบาทดังจะเห็นว่าปฏิจจสมุปบาทนี้เป็นเรื่องลึกซึ้งที่สุด สมกับเป็นหัวใจของพระพุทธศาสนา เพราะเป็นเสมือนหัวเรือใหญ่ที่จะนำพาหมู่เวไนยสัตว์ให้หลุดพ้นออกจากวัฏฏสงสาร สมดังคำที่ท่านพุทธทาสใช้กล่าวเรียก ปฏิจจสมุปบาทนี้ว่าเป็นอริยสัจจ์ที่สมบูรณ์ คือว่าเต็มขนาดซึ่งถือว่าเป็นเรื่องสำคัญและจำเป็นสำหรับพุทธบริษัทที่จะต้องศึกษา เพื่อทำความข้าใจ ดังจะเห็นได้จากพระไตรปิฎกภาษาบาลีว่า ปฏิจจสมุปบาทนั้นป็นเรื่องของการแสดงให้รู้เรื่องความทุกข์ ที่เกิดขึ้นในรูปสายฟ้าแลบในจิตใจของคนเราเป็นประจำวัน และในวันหนึ่ง ก็สมารถคิดรอบของปฏิจจสมุปบาทได้หลายรอบในทุกครั้งที่มีการกระทบทางอารมณ์ ซึงไม่ใช่เรื่องของการเกิดทุกข์ หรือการดับทุกข์ที่เกิดขึ้นข้ามภพข้ามชาติดังที่เข้าใจกันอยู่ ซึ่งหนังสือเล่มนี้ ได้อธิบายถึงความสัมพันธ์ต่อเนื่องกันของการเกิดรอบปฏิจจสมุปบาท ในลักษณะที่มันติดต่อกันป็นสายไปเลย ซึ่งในรอบหนึ่งมีอยู่ ๑๑ อาการและมันติดต่อกันไปทั้งหมด ๑๑ อาการ ในขณะเดียวที่คนเรามีเรื่องที่เป็นกิเลสเกิดขึ้นในใจครั้งหนึ่งเพราะฉะนั้น ไม่ต้องกินเวลาตั้ง ๓ ชาติ หมายความว่า บางทีเพียงชั่วกระพริบตาเดียวเท่านั้นปฏิจจสมุปบาทเต็มรอบเป็นเรื่องๆ หนึ่ง มีความทุกข์เสร็จแล้ว ซึ่งการสอนปฏิจจสมุปบาทรอบเดียวกินเนื้อที่ ๓ ชาติ (ตามภาษาคน) นั้น เป็นการสอนที่ผิดจากพระบาลีเติม ถ้าสอนอย่างถูกต้องตามพระบาลีเดิม ก็จะมีประโยชน์อย่างยิ่ง เพราะตรงกับปัญหาเฉพาะหน้าที่มีอยู่เป็นประจำวัน