กลยุทธ์การปกครองคณะสงฆ์ภาค ๑

บทคัดย่อ

          การวิจัยครั้งนี้ มีวัตถุประสงค์ คือ ๑) ศึกษาสถานภาพทั่วไปในการปกครองคณะสงฆ์ภาค ๑ ๒) เพื่อศึกษาแนวคิด ทฤษฎีการจัดการเชิงกลยุทธ์และการปกครองคณะสงฆ์ ๓) เพื่อศึกษา นําเสนอกลยุทธ์สําหรับการปกครองคณะสงฆ์ภาค ๑ ระเบียบวิธีวิจัยเชิงคุณภาพเก็บข้อมูลจากผู้ให้ ข้อมูลหลักจํานวน ๑๘ รูป/คน เลือกแบบเจาะจงจากผู้ทรงคุณวุฒิด้วยแบบสัมภาษณ์เชิงลึกที่มี โครงสร้าง โดยการสัมภาษณ์แบบตัวต่อตัวและเก็บข้อมูลจากการสนทนากลุ่มเฉพาะกับผู้มีส่วนร่วม จํานวน ๘ รูป/คน วิเคราะห์ข้อมูลจากทั้งสองวิธีด้วยการพรรณนา

          ผลการวิจัย พบว่า

          ๑. การปกครองคณะสงฆ์ในยุคปัจจุบัน มีการพัฒนาการด้านเทคโนโลยี ซึ่งบูรณาการด้วย หลักพุทธธรรมนําการปกครองไปพร้อมกับความเจริญและมีกฎหมาย พระราชบัญญัติ ข้อบังคับ ระเบียบต่างๆ มาเกื้อกูลพระธรรมวินัย โดยเฉพาะการปกครองคณะสงฆ์มีรูปแบบที่แตกต่างไปจาก สมัยก่อนมาก คือ ด้านการปกครอง ด้านการศาสนศึกษา ด้านการเผยแผ่ ด้านการศึกษาสงเคราะห์ ด้านการสาธารณูปการ ด้านการสาธาณสงเคราะห์ มีรูปแบบที่ปฏิบัติชัดเจนมากยิ่งขึ้น ดังนั้น รูปแบบแนวคิดและวิธีการในการปกครองคณะสงฆ์ ชื่อว่ามีส่วนสําคัญในการบริหารจัดการให้องค์กร คณะสงฆ์มีประสิทธิภาพและประสิทธิผล ฉะนั้น ผู้ที่จะเป็นผู้นําในการปกครองคณะสงฆ์ในยุค ปัจจุบันนี้ต้องเป็นผู้ที่มีวิสัยทัศน์ มีความรู้ ความสามารถ และเป็นผู้เพียบพร้อมด้วยจริยาวัตรข้อ ปฏิบัติ ซึ่งเป็นที่ยอมรับของคณะสงฆ์และประชาชนในชุมชนและสังคมไทย

          ๒) หลักเกณฑ์การปกครองคณะสงฆ์ มีการปกครองตามลําดับขั้นการปกครอง โดยเจ้า คณะชั้นปกครองจะตูแลปกครองผู้อยู่ในเขตปกครองนั้นๆ โดยปกครองตามลําดับชั้นไปตามลําดับ เมื่อเจ้าคณะชั้นปกครองดูแลปกครองพื้นที่ในเขตปกครองที่ตนรับผิดชอบด้วยดี เช่น เจ้าคณะภาค ดูแลปกครองในภาคที่ตนปกครองเจ้าอาวาสดูแลปกครองภายในวัดที่ต้องเป็นเจ้าอาวาส หรือพระ อุปัชฌาย์ดูแลสัทธิวิหาริกที่ตนให้การอุปสมบท การมีทัศนคติต่อกลยุทธ์การปกครองคณะสงฆ์ภาค ๑ ในปัจจุบัน โดยมีระเบียบที่ว่าด้วยการปกครองคณะสงฆ์ ภาคที่เอื้อประโยชน์ต่อการจัดการ ปกครองเขตหนในพื้นที่ (ภาค) ต่างอย่างครอบคลุมและเหมาะสม มีการกระจายอํานาจไปยังเขตการ ปกครองในแต่ละเขตหน (ภาค) อย่างชัดเจน การปกครองควรเป็นไปตามจารีตอันดีงามที่ บูรพาจารย์เคยประพฤติปฏิบัติอันไม่ขัดแย้งต่อพระธรรมวินัยและกฎหมายบ้านเมือง ตั้งอยู่บน พื้นฐานของหลักพุทธธรรม เอื้อเฟื้อต่อพระธรรมวินัย จึงอาศัยพระราชบัญญัติคณะสงฆ์ กฎ ระเบียบ ข้อบังคับ และมติมหาเถระสมาคม เป็นแนวทางส่งเสริมความสัมพันธ์อันดีระหว่างบ้าน วัด ราชการ และที่สําคัญคือสามารถนําหลักพุทธธรรมมาประยุกต์ใช้ในการบริหารการจัดการปกครองคณะสงฆ์ มีการปฏิบัติตามระเบียบการปกครองคณะสงฆ์ ได้ยึดเอาพระธรรมวินัยเป็นหลัก มีพระราชบัญญัติ คณะสงฆ์เป็นกฎหมายส่งเสริมให้การปฏิบัติตามพระธรรมวินัยมีความศักดิ์สิทธิ์ยิ่งขึ้น การปฏิบัติ หน้าที่ของพระสังฆาธิการทุกระดับ จึงเป็นไปโดยถูกต้องตามหลักนิติธรรม ยึดเอาความถูกต้อง โดย อาศัยความรู้ความฉลาดและความสามารถเป็นเครื่องมือ

          ๓) ผลการนําเสนอกลยุทธ์สําหรับการปกครองคณะสงฆ์ภาค ๑ โดยผู้ปกครองมีความรู้ ความสามารถสูง มีการศึกษาระดับอุดมศึกษา มีการสื่อสารและการคมนาคมเดินทางไปมาสะดวก สามารถติดต่อสื่อสารได้อย่างรวดเร็ว การปกครองคณะสงฆ์ให้ยึดพระธรรมวินัยเป็นหลัก โดยเน้น บริหารจัดการเชิงพุทธ มุ่งการสร้างความสามัคคี โดยบริหารแบบพ่อปกครองลูก ใช้หลักสังคหวัตถุ ๔ และพรหมวิหาร ๔ การครองตน การครองคนและการครองงาน โดยจุดแข็งของการปกครอง คณะสงฆ์ภาค ๑ อยู่ในพื้นที่ชุมชนเมืองและใกล้สถาบันการศึกษาทั้งระดับการศึกษาพื้นฐาน มี การศึกษาคณะสงฆ์เป็นร้อยแห่ง การสอบผ่านของนักธรรมและเปรียญธรรม ซึ่งสอบได้ในอัตราสูง และมีพระสงฆ์ประจําพรรษาจํานวนมาก เป็นการจัดการภายใน ที่มีความเข้มแข็ง เพราะมีความรู้ ความสามารถในการปกครองสูง และมีภาพลักษณ์ที่ดี ซึ่งเป็นบทบาทเป็นที่ยอมรับของคนทั่วไป