การรวมกลุ่มทางการเมืองในจังหวัดนครสวรรค์ กรณีศึกษา เครือข่ายป่าชุมชนคนรักษ์ป่า เขาแม่กระทู้ บ้านธารมะยม อำเภอแม่วงก์ จังหวัดนครสวรรค์

-

บทคัดย่อ

บทความนี้มีวัตถุประสงค์ คือ 1) เพื่อศึกษาการรวมตัวของเครือข่ายป่าชุมชนคนรักษ์ป่า เขาแม่กระทู้ บ้านธารมะยม อำเภอแม่วงก์ จังหวัดนครสวรรค์ และ 2) เพื่อศึกษากิจกรรมของเครือข่ายป่าชุมชนคนรักษ์ป่า เขาแม่กระทู้ บ้านธารมะยม อำเภอแม่วงก์ จังหวัดนครสวรรค์ โดยมองผ่านแนวคิดการจัดการสิ่งแวดล้อม (Environmental Management) และทฤษฎีกลุ่มผลประโยชน์ (Interest Groups) ทั้งนี้คณะผู้วิจัยได้เลือกใช้วิธีการวิจัยเชิงคุณภาพ (Qualitative Research) ตามรูปแบบการวิจัยทางสังคมศาสตร์ โดยการใช้วิธีการศึกษาจากเอกสาร (Documentary Approach) สัมภาษณ์แบบเจาะลึก (In-depth Interview) และการสังเกตแบบไม่มีส่วนร่วม (Non-Participant Observation) กับผู้ก่อตั้งและสมาชิกของเครือข่ายป่าชุมชนคนรักษ์ป่า เขาแม่กระทู้ จำนวน 6 คน โดยผลการวิจัยครั้งนี้ นำเสนอในรูปแบบการเขียนเชิงพรรณนา (Descriptive Analysis) ร่วมกับการอธิบายความสัมพันธ์ของปรากฏการณ์

          ผลการวิจัยพบว่าสาเหตุการรวมตัวของเครือข่ายนี้มาตั้งแต่ปี พ.ศ.2539 มาจาก 3 ปัจจัย คือ 1) ปัญหาความเสื่อมโทรมของสิ่งแวดล้อมภายในบริเวณภูเขาแม่กระทู้ (โดยเฉพาะทรัพยากรป่าไม้และทรัพยากรน้ำ) ที่เป็นผลพวงมาจากปัจจัยที่ 2 และ 3 และการขาดจิตสำนึกในการรักษาและดูแลทรัพยากรธรรมชาติแลพสิ่งแวดล้อมร่วมกันในชุมชน 2) ปัญหาการบุกรุกพื้นที่ป่า เพื่อเพิ่มพื้นที่ในทำการเกษตร (ที่เป็นผลพวงมาจากปัจจัยที่ 3) เมื่อทุกคนต้องการพื้นที่ทางการเกษตรมากขึ้น พื้นที่ที่จะถูกบุกรุกเป็นที่แรก จึงหนีไม่พ้นพื้นที่ป่า เพราะไม่มีใครเป็นเจ้าของที่ชัดเจน (ตามความคิดของคนทั่วไป) และก่อให้เกิดความขัดแย้งในการจัดการที่ดินน้อยกว่าการไปบุกรุกพื้นที่ของเอกชนหรือปัจเจกอื่น ๆ และ 3) ปัญหาการพัฒนาทางเศรษฐกิจของประเทศ ที่มุ่งเน้นให้คนขาดจิตสาธารณะ สนใจแต่เรื่องการทำมาหากินของปัจเจกเอง จนละเลยประเด็นด้านการใช้และร่วมกันรักษาทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อมไป โดยมีการดำเนินกิจกรรมหลัก 5 กิจกรรม คือ กิจกรรมประปาภูเขาและการปลูกป่า, กิจกรรมกลุ่มโรงเรียนชาวนา หมู่บ้านธารมะยม, กิจกรรมส่งเสริมอาชีพและรายได้ให้แก่ครัวเรือนและชุมชน, กิจกรรมด้านการเป็นแหล่งความรู้ให้แก่บุคคลภายนอก และกิจกรรมทางด้านดนตรีและศิลปะ