กระบวนการฝึกเจริญสติในชีวิตประจำวัน ผ่านการโค้ชที่มีสติเป็นฐาน

บทคัดย่อ

บทความวิจัยนี้ มีวัตถุประสงค์ คือ 1. เพื่อศึกษาวิเคราะห์ บริบท สภาพปัญหา ความจำเป็นด้านการฝึกเจริญสติของประชาชนในชุมชน วัดใหม่ (ยายแป้น) และแนวคิด ทฤษฎีการฝึกเจริญสติในชีวิตประจำวัน ผ่านการโค้ชที่มีสติเป็นฐาน ตามแนวทางศาสตร์สมัยใหม่ 2. เพื่อศึกษาวิเคราะห์หลักพุทธสันติวิธีที่เอื้อต่อการพัฒนากระบวนการฝึกเจริญสติในชีวิตประจำวันผ่านการโค้ชที่มีสติเป็นฐาน 3. เพื่อพัฒนาและนำเสนอกระบวนการฝึกเจริญสติในชีวิตประจำวัน ผ่านการโค้ชที่มีสติเป็นฐานสำหรับประชาชนในชุมชน เป็นการวิจัยเชิงปฏิบัติการ โดยการลงพื้นที่ ประสานพลัง บ ว ร ศึกษาเอกสารงานวิจัยที่เกี่ยวข้อง เรียนรู้สังเกตการณ์แบบมีส่วนร่วม สัมภาษณ์เชิงลึก วิพากษ์กระบวนการก่อนนำไปพัฒนากลุ่มเป้าหมาย เพื่อให้ได้การเจริญสติในรูปแบบทางพุทธศาสนา บูรณาการร่วมกับทฤษฎีสมัยใหม่ ทำให้ได้เครื่องมือในการฝึกเจริญสติผ่านการโค้ช นำไปสู่การปฏิบัติอย่างเป็นรูปธรรม ซึ่งประสบความสำเร็จตามวัตถุประสงค์ดังนี้

ผลการวิจัยพบว่า 1. สภาพปัญหาของชุมชน วัดใหม่ (ยายแป้น) มาจากสภาพเศรษฐกิจ ความสัมพันธ์ของคนในครอบครัว ความเครียด ไม่สามารถหาทางออกของปัญหาและขาดที่พึ่งทางด้านจิตใจ จึงจำเป็นต้องฝึกสติพัฒนาจิต ให้เกิดสุขภาวะภายใน 2. กระบวนการฝึกเจริญสติในชีวิตประจำวัน ตามหลัก สติปัฏฐาน 4 โดยการฝึกสติให้รู้เท่าทัน กาย เวทนา จิต ธรรม เพื่อนำมาพัฒนาจิตให้เกิดปัญญา เมื่อเกิดทุกข์ขึ้น สติจะเป็นตัววิเคราะห์ทุกข์ หาสาเหตุ(สมุทัย) กำหนดเป้าหมาย(นิโรธ) และหาวิธีการแก้ไข(มรรค) แล้วนำหลักธรรม ภาวนา 4 มาบูรณการ ให้เข้าใจทุกข์ตามเป็นจริง เกิดการตระหนักรู้ด้วยปัญญา 3. พัฒนาและนำเสนอ โดยออกแบบกิจกรรม “ปลูกสติ สร้างสุข เพื่อความสำเร็จ” ลงไปพัฒนากลุ่มเป้าหมาย ผลลัพธ์ที่ได้คือ กระบวนการที่ได้ผล ประเมินผลในเชิงพฤติกรรมเกิดการเปลี่ยนแปลงในเชิงประจักษ์ องค์ความรู้ที่ได้  คือ โมเดล “ปลูกต้นแห่งสติ” เป็นการฝึกเจริญสติ เข้าถึงได้ง่าย ประกอบด้วยการพัฒนา 5 ด้าน 1) กายเจริญ รักและเมตตาเห็นคุณค่าในตน 2) ศีลเจริญ ประพฤติดีทั้งการพูดและการกระทำ เกิดประโยชน์ต่อตนเอง ชุมชน และสังคม 3) จิตเจริญ พัฒนาจิต เกิดสุขภาวะภายใน 4) ปัญญาเจริญ เกิดการตระหนักรู้ด้วยปัญญาแจ่มแจ้ง 5) กัลยาณมิตรโค้ช ช่วยเหลือ เกื้อกูลในการฝึกฝนปฏิบัติให้เกิดความต่อเนื่อง เจริญงอกงาม