ภาพแทนธรรมชาติในบททำขวัญไทยและเขมร

บทคัดย่อ

บทความวิจัยนี้ มีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษาภาพแทนธรรมชาติในบททำขวัญไทยและเขมร โดยใช้ระเบียบวิธีวิจัยเชิงคุณภาพ ประเภทการวิจัยเอกสาร เป็นแนวคิดสำคัญในการวิเคราะห์ รวมทั้งประยุกต์การใช้แนวคิดภาพแทนธรรมชาติและแนวคิดการวิจารณ์เชิงนิเวศที่ปรากฏในตัวบททำขวัญไทยและเขมรที่มีเนื้อหากล่าวถึงธรรมชาติ โดยเป็นการศึกษาเชิงเอกสารผ่านตัวบททำขวัญจำนวนทั้งหมด 6 บท ประกอบด้วย ทำขวัญไทย ประกอบด้วย 1) บททำขวัญข้าว 2 บททำขวัญนา และ 3) บททำขวัญกระบือ จำนวน 3 บท ส่วนบททำขวัญเขมร คือ 1) บททำขวัญข้าว ออกเสียงในภาษาเขมรว่า เฮาปรอลึงซเริว 2) บททำขวัญสัตว์ ออกเสียงในภาษาเขมรว่า เฮาปรอลึงซัต สำนวน และ 3) บททำขวัญคนเจ็บป่วย ออกเสียงในภาษาเขมรว่า เฮาปรอลึงเนียะจุมงือ จำนวน 3 บท  

ผลการวิจัยพบว่า บททำขวัญไทยและเขมรได้แสดงให้เห็นถึงภาพแทนธรรมชาติทางกายภาพในหลายด้านอันเป็นการแสดงถึงความสัมพันธ์ระว่างมนุษย์กับธรรมชาติ ภาพแทนธรรมชาติที่ปรากฏ มี 3 ประเด็นหลัก คือ 1) ภาพแทนธรรมชาติในฐานะเป็นความจริงโลกพื้นที่ศักดิ์สิทธิ์ผ่านภาพธรรมชาติของสถานที่ทางธรรมชาติทั้งที่เกี่ยวกับท้องฟ้า แหล่งน้ำ ภูเขา ถ้ำผา และความศักดิ์สิทธิ์ในประกอบพิธีทำขวัญ 2) ภาพแทนธรรมชาติในฐานะะความโหดร้ายอันตรายโดยสะท้อนผ่านความอันตรายจากสัตว์ที่ปรากฏในบททำขวัญ และ 3) ภาพแทนธรรมชาติในฐานะความอุดมสมบูรณ์ ผ่านบททำขวัญที่เกี่ยวกับการประกอบอาชีพ คือบททำขวัญข้าวและบททำขวัญกระบือ ภาพแทนธรรมชาติในบททำขวัญไทยและเขมรเป็นการแสดงถึงความสัมพันธ์ระว่างมนุษย์กับธรรมชาติในลักษณะของการเรียนรู้และการอยู่ร่วมกับธรรมชาติด้วยการพึ่งพาและเกื้อกูลกันรวมถึงการบอกเตือนถึงความอันตรายและความโหดร้ายของธรรมชาติผ่านสัตว์ป่าหากมองในอีกด้านหนึ่งก็สะท้อนถึงความอันตรายของมนุษย์จากการแสดงพฤติกรรมของสัตว์ป่าในแนวคิดของการวิจารณ์เชิงนิเวศในบททำขวัญที่ปรากฏในงานวิจัยนี้