รูปแบบของบททำขวัญไทยและเขมร

บทคัดย่อ

บทความวิจัยเรื่องรูปแบบและเนื้อหาของบททำขวัญไทยและเขมร เป็นการศึกษาวิเคราะห์ตัวบทวรรณกรรมที่ใช้ในการประกอบพิธีทำขวัญของคนไทยและคนเขมร โดยบทความวิจัยนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษารูปแบบและเนื้อหาของบททำขวัญไทยและเขมร โดยใช้ระเบียบวิธีวิจัยเชิงคุณภาพ (Qualitative Research) ประเภทวิจัยเอกสาร (Documentary Research) เป็นแนวคิดสำคัญในการศึกษาวิเคราะห์ ด้วยการวิเคราะห์ตัวบททำขวัญภาษาไทยที่มีการแต่งขึ้นในช่วงพุทธศตวรรษที่ 25 (พ.ศ. 2400-2500) โดยจัดเก็บอยู่ในส่วนงานกลุ่มหนังสือตัวเขียนและจารึก สำนักหอสมุดแห่งชาติ ประกอบด้วย 1) บททำขวัญเด็กทารก 2) บททำขวัญโกนจุก และ 3) บททำขวัญนาค จำนวน 6 บท และบททำขวัญภาษาเขมร คือ 1) บททำขวัญเด็กทารกออกเสียงในภาษาเขมรว่า เฮาปรอลึงบองเกาะชมอบ 2) บททำขวัญโกนจุก ออกเสียงในภาษาเขมรว่า เฮาปรอลึงโกจุก มี 2 สำนวน และ 3) บททำขวัญนาค ออกเสียงในภาษาเขมรว่า สาสตราขวันเนียก จำนวน 4 บท และนำเสนอผลการวิจัยแบบพรรณาวิเคราะห์

ผลการวิจัยพบว่า 1) บททำขวัญไทยและเขมรมีรูปแบบคำประพันธ์ตามความนิยมของผู้ประพันธ์แต่ละชนชาติในท้องถิ่นพื้นที่ของไทยและเขมร บททำขวัญไทยมีรูปแบบคำประพันธ์ด้วยบทร่ายยาว และบททำขวัญเขมรมีรูปแบบคำประพันธ์ด้วยบทร่ายยาวและบทกากคติ และผล 2) บททำขวัญไทยและเขมร มีรูปแบบการดำเนินเรื่องและเนื้อหาประกอบด้วย 3 ส่วน ได้แก่ ส่วนต้น ส่วนเนื้อหา และส่วนท้าย ส่วนต้นของบททำขวัญพบว่ามี 2 องค์ประกอบ คือ บทชุมนุมเทวดาและบทไหว้หรือบทประนาม ส่วนเนื้อหา พบว่า มี 3 องค์ประกอบ คือ บทเกริ่นนำ บทเชิญขวัญและบทปลอบขวัญ และส่วนท้ายพบว่ามี 2 องค์ประกอบ คือ บทปัดเคราะห์และบทให้พร เพื่อร้องเชิญชวญให้ขวัญกลับคืนมาหาเจ้าของตามคติความเชื่อในเรื่องขวัญที่คล้ายคลึงกันของคนไทยและคนเขมร