การพัฒนาปรับปรุงบทบัญญัติแห่งกฎหมายการใช้กัญชาทางการแพทย์ โดยพุทธสันติวิธี

บทคัดย่อ

บทความวิจัยนี้ มีวัตถุประสงค์ 1) เพื่อวิเคราะห์บริบทการใช้กัญชาในสังคมไทย สภาพปัญหาและผลกระทบเกี่ยวกับบทบัญญัติแห่งกฎหมายการใช้กัญชาทางการแพทย์ 2) เพื่อวิเคราะห์หลักพุทธสันติวิธีที่เอื้อต่อการพัฒนาปรับปรุงบทบัญญัติแห่งกฎหมายการใช้กัญชาทางการแพทย์ 3) เพื่อวิเคราะห์และนำเสนอการพัฒนาปรับปรุงบทบัญญัติแห่งกฎหมายการใช้กัญชาทางการแพทย์โดยพุทธสันติวิธี การศึกษาใช้ระเบียบวิธีวิจัยเชิงคุณภาพ โดยการศึกษาจากเอกสาร การสัมภาษณ์เชิงลึก และการสนทนากลุ่มย่อย จากผู้ทรงคุณวุฒิด้านพระพุทธศาสนา ด้านพุทธสันติวิธี ด้านกฎหมาย ด้านการวิจัย ด้านการแพทย์ ผู้มีส่วนได้เสียและผู้เกี่ยวข้อง

ผลการวิจัยพบว่า 1) สภาพปัญหาอนุสัญญาเดี่ยวว่าด้วยยาเสพติดให้โทษ ค.ศ.1961 ใช้คำว่า “คลังยาเสพติด” หมายความถึง ปริมาณยาเสพติดที่ภาคีประเทศตกลงยินยอมให้ใช้ในทางการแพทย์หรืองานวิจัยทางวิทยาศาสตร์ในประเทศได้ แต่ตามบทบัญญัติแห่งพระราชบัญญัติยาเสพติดให้โทษ พ.ศ.2522 มิได้มีหลักการนี้ไว้ กฎหมายยาเสพติดให้โทษของไทยจึงไม่เหมาะสมสอดคล้องกับหลักสากล และการเปลี่ยนสถานะพืชกัญชาเป็นยาเสพติด ทำให้เกิดมายาคติว่ากัญชาเป็นยาเสพติดให้โทษมากว่า 40 ปี แม้จะมีการประกาศใช้ประมวลกฎหมายยาเสพติด พ.ศ.2564 ซึ่งยกเลิกพระราชบัญญัติยาเสพติดให้โทษ พ.ศ. 2522 โดยมีบทบัญญัติให้อำนาจรัฐมนตรีว่าการกระทรวงสาธารณสุขโดยความเห็นชอบของคณะกรรมการป้องกันและปราบปรามยาเสพติด (ป.ป.ส.) ประกาศกำหนดระบุชื่อยาเสพติดให้โทษว่ายาเสพติดให้โทษชนิดใดอยู่ในประเภทใด และเพิกถอนหรือเปลี่ยนแปลงชื่อหรือยาเสพติดให้โทษ เมื่อรัฐมนตรีว่าการกระทรวงสาธารณสุขลงนามประกาศกระทรวงสาธารณสุขให้กัญชาพ้นจากสถานะเป็นยาเสพติด ยกเว้นสารสกัด THC เกินกว่าร้อยละ 0.2 โดยน้ำหนักเท่านั้น ซึ่งเป็นหลักการใช้กัญชาทางการแพทย์ตามภูมิปัญญาไทย และการใช้กัญชาในครัวเรือนตามบริบทสังคมไทย นับว่าเป็นการพัฒนาปรับปรุงบทบัญญัติของกฎหมายการใช้กัญชาทางการแพทย์ไปอีกขั้นหนึ่ง แต่ครั้นกฎหมายมีผลบังคับใช้ ก็ปรากฏกระแสการใช้กัญชาเสรี ดังนั้น สังคมไทยคงต้องมีการพัฒนากฎหมายไปในแนวทางที่เหมาะสมต่อไป 2) กระบวนการพัฒนาปรับปรุงบทบัญญัติแห่งกฎหมายใช้หลักอริยสัจ 4 บูรณาการกับหลักการพัฒนากฎหมายได้กระบวนการที่เรียกว่า 4 Four with 2P2M กล่าวคือ 1. F คือ Focus หมายถึง กำหนดประเด็นความจริงของปัญหา 2. O คือ Opportunity โอกาสหาสาเหตุที่แท้จริง คือรักษาความป่วยไข้ และเป็น “โอกาส” ทางด้านเศรษฐกิจ 3. U คือ Utility เกิดอรรถประโยชน์หรือประโยชน์สาธารณะทำให้การกระทำของผู้ป่วยและแพทย์ไม่เป็นความผิด และ 4. R คือ Restorative justice หมายถึง ยุติธรรมเชิงสมานฉันท์เน้นยุติธรรมที่ไม่ใช่เน้นความผิดในตัวกฎหมาย แต่ต้องมีภาระหน้าที่ต่อสังคม โดยพัฒนากฎหมาย 2P ตามหลักการพัฒนากฎหมายให้สอดคล้องกับหลักสากล และหลักการมีส่วนร่วมของประชาชน 2M ตามหลักการแพทย์โดยแพทย์แผนไทยร่วมกับแพทย์แผนปัจจุบัน โดยทางสายกลาง 3) นำเสนอการพัฒนาปรับปรุงบทบัญญัติแห่งกฎหมายการใช้กัญชาทางการแพทย์โดยพุทธสันติวิธี เพื่อประโยชน์สุขของประชาชนและสังคมไทยสันติสุขอย่างยั่งยืน