การประยุกต์ใช้หลักสติเมื่อเผชิญภาวะเจ็บป่วยฉุกเฉินของผู้สูงวัย

บทคัดย่อ

บทความวิจัยนี้มีวัตถุประสงค์ 1) เพื่อศึกษาแนวคิดเกี่ยวกับภาวะเจ็บป่วยฉุกเฉินของผู้สูงวัยตามศาสตร์สุขภาพสมัยใหม่ 2) เพื่อศึกษาหลักสติกับการดูแลสุขภาพตามแนวทางพระพุทธศาสนาเถรวาท 3) เพื่อประยุกต์ใช้หลักสติเมื่อเผชิญภาวะเจ็บป่วยฉุกเฉินของผู้สูงวัย เป็นงานวิจัยเชิงเอกสาร วิเคราะห์สรุปผล ด้วยวิธีการวิเคราะห์เนื้อหา

ผลการวิจัยพบว่า 1) แนวคิดตามศาสตร์สุขภาพสมัยใหม่ได้กล่าวถึงสภาวะเจ็บป่วยฉุกเฉินของผู้สูงวัยมี 2​ ลักษณะ คือ 1. เจ็บป่วยฉุกเฉินที่มาจากโรคไม่ติดต่อเรื้อรังกลุ่ม NCDs (Non-Communicable Diseases) 2. เจ็บป่วยฉุกเฉินที่มาจากอุบัติเหตุ โดยมีรากเหตุที่มาจากการเปลี่ยนแปลงที่เสื่อมถอยทั้งด้านร่างกาย จิตใจ อีกทั้งบริบทสังคมที่เปลี่ยนไป ทำให้ผู้สูงวัยต้องอยู่เพียงลำพัง ประกอบกับการขาดความรู้ความเข้าใจการให้ความสำคัญในการดูแลใส่ใจสุขภาพเพื่อป้องกันตนเองจากภาวะเจ็บป่วยฉุกเฉิน 2) การดูแลสุขภาพตามแนวทางพระพุทธศาสนาเถรวาทให้ความสำคัญกับการใช้สติในการใส่ใจดูแลพัฒนาตนเอง 4 ด้าน คือ กาย สังคม จิต และปัญญา บนพื้นฐานความไม่ประมาทในการใช้ชีวิต 3) การประยุกต์ใช้หลักสติเมื่อเผชิญภาวะเจ็บป่วยฉุกเฉินของผู้สูงวัย สามารถนำมาใช้ทั้งในเชิงป้องกันและรับมือให้กับกลุ่มผู้สูงวัยที่ยังไม่มีโรคประจำตัวและมีโรคประจำตัว รวมถึงป้องกันอุบัติเหตุที่อาจเกิดขึ้นกับผู้สูงวัย โดยผ่านการฝึกเจริญสติ 4 ฐาน เพื่อให้เกิดความมั่นคงใน 4 องค์ประกอบชีวิต คือ ฐานกายด้วยการทานอาหาร การเคลื่อนไหวกาย การขับถ่าย การพักผ่อน การจัดสภาพแวดล้อมให้ปลอดภัย ฐานดำเนินชีวิตในสังคมด้วยการบริหารจัดการอารมณ์ตนเอง ฐานจิตด้วยการหมั่นเตือนตนด้วยมรณานุสติ ฐานปัญญาด้วยการหมั่นตรวจสุขภาพตนเอง องค์ความรู้วิจัย “OCFE Model” คือ Observation การสังเกต Calling การระลึกรู้ First Aid การปฐมพยาบาลตนเอง และ Emergency Medical Services การรอหน่วยแพทย์ฉุกเฉินอย่างมีสติ