กระบวนการเผาศพเพื่อรักษาสิ่งแวดล้อมในสังคมไทยปัจจุบัน ตามหลักพุทธสันติวิธี กรณีศึกษาวัดบริบูรณ์ ชุมชนบ้านขี้เหล็กใหญ่ ตำบลในเมือง อำเภอเมือง จังหวัดชัยภูมิ

บทคัดย่อ

บทความวิจัยนี้มีวัตถุประสงค์ 1) เพื่อศึกษาสภาพปัญหาของการเกิดมลพิษจากการเผาศพ 2) เพื่อศึกษากระบวนการมีส่วนร่วมในการจัดการปัญหามลพิษจากการเผาศพในเขตชุมชนด้วยหลักพุทธสันติวิธี และ 3) เพื่อศึกษาการจัดการเผาศพเพื่อรักษาสิ่งแวดล้อมในสังคมไทยปัจจุบันตามหลักพุทธสันติวิธี ของวัดบริบูรณ์ ตำบลในเมือง อำเภอเมือง จังหวัดชัยภูมิ โดยเป็นวิจัยเชิงคุณภาพ มีการการสนทนากลุ่มจากผู้นำศาสนา นักวิชาการ ผู้นำชุมชนและผู้ที่เกี่ยวข้อง จำนวน 7 คน โดยนำเสนอผลวิจัยเชิงพรรณนา ผลการวิจัยพบว่า 1) สภาพปัญหาของการเกิดมลพิษจากการเผาศพของวัดบริบูรณ์ บ้านขี้เหล็กใหญ่ เป็นปัญหาสำคัญที่มีผลกระทบต่อสุขภาพและสิ่งแวดล้อมของชุมชนด้วยมลพิษทางอากาศจากการเผาศพ ที่ส่งผลเสียต่อสุขภาวะของทั้งผู้ที่อยู่ในวัดและชุมชน มลพิษที่เกิดจากเตาเผาศพ เกิดขึ้นจากการเผาไหม้ ที่ไม่สมบูรณ์ ได้แก่ ฝุ่นละออง/เขม่าควันกลิ่นเหม็น SO2 CO และ NO2 และการเผาไหม้วัสดุตกแต่งโลงศพ เช่น พวงหรีด พลาสติก สีทาโลง ซึ่งจะก่อให้เกิดโลหะหนัก เช่น แคดเมียม ตะกั่ว ปรอท และสารไดออกซินและฟิวแรนจากการรายงานของกรมควบคุมมลพิษ ซึ่งเป็นสาเหตุของมลพิษเกิดจากการเผาไหม้ที่ไม่สมบูรณ์ของสิ่งของที่ใส่ไปในเตาเผา 2) กระบวนการเผาศพเพื่อรักษาสิ่งแวดล้อมด้วยหลักพุทธสันติวิธีของวัดบริบูรณ์ บ้านขี้เหล็กใหญ่ จัดการด้วยกระบวนการสาธารณะและสร้างการมีส่วนร่วมกับชุมชน โดยการให้ความรู้เกี่ยวกับภัยมลพิษจากเผาศพโดยการจัดกระบวนการสาธารณะสนทนาในพื้นที่ให้ความรู้จากมลพิษที่ก่อเกิดภัยอันตรายในการเผาศพและการนำนวัตกรรมเทคโนโลยีของเตาเผาศพแบบสองห้องเผามาจัดการปัญหามลพิษจากการเผาศพในเตาเผารุ่นใหม่ 3) การจัดการเผาศพเพื่อรักษาสิ่งแวดล้อมในสังคมไทยปัจจุบันตามหลักพุทธสันติวิธี ของวัดบริบูรณ์ ด้วยแนวคิดและวิธีการใหม่อย่างเป็นขั้นตอนที่เรียกว่า กระบวนการหลัก 5 สติ คือ สัทธินทรีย์ วิริยินทรีย์ สตินทรีย์ สมาธินทรีย์ ปัญญินทรีย์ โดยมีความเหมือนความแตกต่างและความเกี่ยวเนื่องคือ พละ 5 เป็นธรรมที่กำจัดแก้อกุศลนิวรณ์ อินทรีย์เป็นธรรมเสริมสร้างกุศลอิทธิบาท