การดำรงอัตลักษณ์ของกลุ่มชาติพันธุ์ กรณีศึกษาชุมชนปกาเกอะญอ อำเภอลี้ จังหวัดลำพูน

บทคัดย่อ

บทความวิจัยนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อ 1) ศึกษาความเป็นมาและอัตลักษณ์ของกลุ่มชาติพันธุ์ปกาเกอะญอ ชุมชนพระบาทห้วยต้ม และ 2) ศึกษาปัจจัยภายใน ปัจจัยภายนอก และแนวทางในการดำรงอัตลักษณ์ของชุมชนตั้งแต่ก่อตั้งจนถึงปัจจุบัน เป็นงานวิจัยเชิงคุณภาพ กลุ่มประชากรคือ ชาวปกาเกอะญอที่อาศัยอยู่ในชุมชนพระบาทห้วยต้มจำนวน 10 หมู่บ้าน ในตำบลนาทราย อำเภอลี้ จังหวัดลำพูน การวิเคราะห์ข้อมูลคือ ศึกษาจากงานเอกสารที่เกี่ยวข้อง และการสัมภาษณ์คนในชุมชน เป็นการวิเคราะห์ข้อมูลเชิงพรรณนา

ผลการวิจัยพบว่า 1) ชุมชนนี้เกิดจากชาวปกาเกอะญอที่มีความเลื่อมใส ศรัทธา ในตัวครูบาชัยยะวงศาพัฒนา จึงได้ละถิ่นฐานเดิมย้ายตามมาอยู่ใกล้อารามของท่านและร่วมกันสร้างชุมชน และจากกฎระเบียบในการอยู่ร่วมกันคือ ให้รักษาศีล 5 อย่างเคร่งครัด และต้องรับประทานอาหารมังสวิรัติ ทำให้ชุมชนมีความสงบสุข ร่มเย็น จึงมีชาวปกาเกอะญอย้ายตามมาอยู่มากขึ้นเรื่อย ๆ และ 2) การดำรงอัตลักษณ์ของชุมชนนั้น ในช่วงแรกครูบาวงษ์ ท่านเป็นคนอบรม สั่งสอน และตักเตือนให้ชาวชุมชนดำรงอัตลักษณ์ไว้ด้วยตัวของท่านเอง เมื่อชุมชนเริ่มโตขึ้น ครูบาฯ ได้แต่งตั้ง “ตะก๊ะ” ซึ่งเป็นคนที่ชาวบ้านนับถือ หมู่บ้านละ 1 คน ช่วยท่านทำหน้าที่ดังกล่าว เมื่อครูบาฯ มรณภาพในปี พ.ศ. 2543 ผู้นำชุมชนได้กำหนด “กฎประชาคมในการดำรงอยู่ร่วมกันของหมู่บ้าน” เพื่อการดำรงอัตลักษณ์ของชุมชน โดยมีโทษแก่ผู้ฝ่าฝืนตั้งแต่การปรับเงินจนถึงขับออกจากหมู่บ้าน ปัจจัยที่ทำให้การดำรงอัตลักษณ์ของชุมชนยังเกิดขึ้นต่อเนื่องได้แก่ ความเคารพศรัทธาในตัวผู้นำ โครงสร้างความสัมพันธ์แบบเครือญาติ และกระแสการท่องเที่ยวเชิงวัฒนธรรม