การพัฒนากระบวนการเรียนรู้ที่มีสติและสมาธิเป็นฐาน ศึกษากรณี: นักเรียนชั้นมัธยมศึกษาตอนต้นโรงเรียนสวายพิทยาคม ตำบลสวาย อำเภอปรางค์กู่ จังหวัดศรีสะเกษ

บทคัดย่อ

บทความวิจัยนี้มีวัตถุประสงค์ 1) เพื่อศึกษาบริบท สภาพปัญหาการเรียนรู้ของนักเรียน ศึกษาหลักทฤษฎีวิธีปฏิบัติที่มีสติและสมาธิเป็นฐานตามวิทยาการสมัยใหม่และพุทธศาสนาเถรวาท 2) เพื่อพัฒนากระบวนการเรียนรู้ที่มีสติและสมาธิเป็นฐาน และ 3) เพื่อนำเสนอการพัฒนากระบวนการเรียนรู้ที่มีสติและสมาธิเป็นฐานของนักเรียนชั้นมัธยมศึกษาตอนต้น โรงเรียนสวายพิทยาคม ตำบลสวาย จังหวัดศรีสะเกษ เป็นการวิจัยพัฒนา ผู้วิจัยได้เก็บข้อมูลจากแบบสอบถามกลุ่มตัวอย่าง 49 คน วิเคราะห์ข้อมูลสถิติเชิงพรรณนาค่าร้อยละ เก็บข้อมูลจากผู้ให้ข้อมูลสำคัญ 16 รูป/ คนด้วยการสัมภาษณ์แบบมีโครงสร้าง และจัดสนทนากลุ่มกับผู้ทรงคุณวุฒิผู้เชี่ยวชาญ 7 รูป/ คน วิเคราะห์ด้วยเทคนิคการวิเคราะห์เชิงเนื้อหา ผลการวิจัยพบว่า 1) สภาพปัญหาของนักเรียนชั้นมัธยมศึกษาตอนต้น โรงเรียนสวายพิทยาคม อำเภอปรางค์กู่ จังหวัดศรีสะเกษ ได้แก่ (1) สมาธิสั้น (2) หย่อนภาวะผู้นำ (3) ขาดวินัย (4) ขาดแรงจูงใจในการเรียนรู้ (5) ติดโซเชี่ยล (6) ยึดตนเองเป็นศูนย์กลาง (Nirun,2020) 2) กระบวนการพัฒนากระบวนการเรียนรู้ที่มีสติและสมาธิเป็นฐานของนักเรียนชั้นมัธยมศึกษาตอนต้น โรงเรียนสวายพิทยาคม ฝึกสติเชิงรุกและเชิงรับด้วยอิทธิบาท 4 ทำกิจกรรม 6 ขั้นตอน มีสติ จิตเพลินรู้ เพิ่มพูนจริยะ เสริมทักษะ สะท้อนผล และสรุปตน ตามหลักภาวนา 4 คือ พฤติกรรมดี เก่งสังคม อุดมปัญญา ฉลาดอารมณ์ 3) การพัฒนากระบวนการเรียนรู้ที่มีสติและสมาธิเป็นฐานของนักเรียนชั้นมัธยมศึกษาตอนต้น โรงเรียนสวายพิทยาคม ประกอบด้วย กระบวนการเรียนรู้ที่มีสติและสมาธิเป็นฐาน เรียกว่าโมเดล M-P-E-A-C-E ประกอบด้วย 6 ด้าน ได้แก่ 1) สร้างสันติภายใน 2) สร้างวิธีเครื่องมือ 3) พัฒนาจริยธรรม 4) สร้างเสริมทักษะผู้นำ 5) สร้างการเรียนรู้ร่วมกัน 6) พัฒนาความฉลาดทางอารมณ์