อนุภาคการเดินทางของผู้หญิงกับการเมืองเรื่องเพศในชาดกล้านนา

บทคัดย่อ

บทความวิจัยนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อวิเคราะห์การเมืองเรื่องเพศผ่านอนุภาคการเดินทางของตัวละครหญิงในชาดกล้านนา ใช้ระเบียบวิธีวิจัยเชิงคุณภาพ โดยผ่านการวิเคราะห์จากเอกสารตัวบทชาดกล้านนา 4 เรื่องได้แก่ 1) นางผมหอม 2) วรรณพราหม 3) ก่ำกาดำ 4) สีหนาทชาดก และนำเสนอผลการวิจัยแบบพรรณนาวิเคราะห์

            ผลการวิจัยแบ่งออกเป็น 3 ประเด็น ดังนี้ 1) รูปแบบการเดินทางของตัวละครหญิงสามารถจำแนกได้เป็น 3 กลุ่ม คือ (1) การเดินทางทางบก (2) การเดินทางทางน้ำ (3) การเดินทางทางอากาศ ซึ่งการเดินทาง
ทางบกด้วยการเดินเท้าเท่านั้นที่ผู้หญิงสามารถพึ่งพาและต่อสู้กับอุปสรรคได้ด้วยตนเอง ส่วนการเดินทาง
ในรูปแบบอื่นที่ต้องอาศัยพาหนะนั้นตัวละครหญิงยังต้องพึ่งพาตัวละครชาย 2) เหตุแห่งการเดินทางพบว่า ผู้ชายเป็นผู้มีอิทธิพลสำคัญต่อการเดินทางของตัวละครหญิงด้วยเหตุ 5 ประการ ได้แก่ (1) เพื่อติดตาม (2) เพื่อตามหา (3) ถูกขับไล่หรือถูกเนรเทศ (4) เพื่อการท่องเที่ยว (5) เพื่อกลับเข้าเมือง 3) อนุภาคการเดินทางของตัวละครหญิงในชาดกล้านนาได้สะท้อนให้เห็นความสัมพันธ์เชิงอำนาจที่ไม่เท่าเทียมกันระหว่างเพศหญิงและเพศชาย โดยเพศชายมีอำนาจเหนือกว่าจึงพยายามตอกย้ำและกดทับความเป็นหญิง ส่วนเพศหญิงที่ตกเป็นรองจึงพยายามหากลวิธีเพื่อต่อสู้ต่อรองกับอำนาจที่เหนือกว่า