อิทธิบาท: แนวทางการเสริมสร้างสติเพื่อการดำเนินชีวิตของผู้สูงวัย อิทธิบาท

บทคัดย่อ

บทความวิชาการนี้นำเสนอการนำกรอบแนวคิดอิทธิบาทมาเป็นแนวทางการเสริมสร้างสติเพื่อการดำเนินชีวิตของผู้สูงวัย ผ่านอิริยาบท คือ ยืน เดิน นั่ง นอน กล่าวคือ การฝึกสติให้เกิดขึ้นต้องเกิดฉันทะ ความพอใจที่จะฝึก วิริยะ มีความเพียรต่อเนื่อง จิตตะ ใส่ใจทบทวน และวิมังสา มองเห็นคุณค่าความสำคัญของการฝึกสติ แนวทางการมีสติในการดำเนินชีวิตของผู้สูงวัย ประกอบด้วย 3 แนวทาง ได้แก่ การใส่ใจในอาหาร การออกกำลังกาย และ อารมณ์ 1. อาหาร ควรมีสติพอใจในการรู้จักเลือกอาหารที่มีประโยชน์ เคี้ยวอาหารอย่างละเอียด มีความพากเพียร มีสติ ไม่รีบร้อน มีจิตตะเอาใจใส่ในการปรุงอาหาร เคี้ยวอาหาร และ วิมังสา พิจารณาไตร่ตรองอาหารที่เลือกมีประโยชน์และโทษระยะยาวหรือไม่ 2. การออกกำลังกาย คือ มีสติในขณะการออกกำลังกาย มีความรัก ความพึงพอใจที่จะออกกำลังกาย เลือกวิธีการออกกำลังกายที่เหมาะสมกับตัวเอง ไม่หักโหมหรือหนักเกินไป อาจเป็นการเดิน โยคะ ลีลาศ ว่ายน้ำ มีความพากเพียรต่อเนื่อง ออกกำลังกายบ่อยๆ ต่อเนื่อง สม่ำเสมอ พร้อมทั้งพิจารณาไตร่ตรอง รอบคอบ การออกกำลังกายถูกวิธี และ 3. อารมณ์ คือ มีสติควบคุมอารมณ์และการจัดการอารมณ์ เมื่อไม่พอใจ เป็นทุกข์ใช้สติในการคิดพิจารณาเพื่อให้รู้เท่าทัน มีความอดทนอดกลั้นได้ พูดคุยและปฏิสัมพันธ์กับพื่อนสนิทที่ไว้ใจได้ มีการไหว้พระสวดมนต์ การแผ่เมตตา โดยรวมจะส่งผลให้ผู้สูงวัยมีสุขภาพจิตที่ดี ผ่องใส สงบ วางตัวเหมาะสม จิตใจไม่ฟุ้งซ่าน ไม่มีความเครียด เกิดการคิดพิจารณาใคร่ครวญถึงปัญหา และทางออก พร้อมทำใจยอมรับสภาพได้ ส่งผลให้สามารถดำเนินชีวิตได้อย่างมีความสุข