ยุ้งข้าวยุคใหม่: กระบวนการปรับตัวสู่ทางรอดแห่งภูมิปัญญาของชาวนาไทย

บทคัดย่อ

บทความวิจัยนี้เป็นการวิจัยเชิงคุณภาพมีวัตถุประสงค์เพื่อนำเสนอรูปแบบการปรับตัวของข้าวและยุ้งข้าวยุคใหม่สู่ทางรอดแห่งภูมิปัญญาของชาวนาไทย โดยการสัมภาษณ์เชิงลึกกับผู้ให้ข้อมูลสำคัญ จำนวน 23 คน การสังเกตแบบไม่มีส่วนร่วม การสนทนากลุ่มผู้เชี่ยวชาญ จำนวน 10 รูปหรือคน แล้วใช้เทคนิคการวิเคราะห์เนื้อหาเชิงพรรณนา ผลการวิจัยพบว่า

1. ด้านการแลกเปลี่ยนเรียนรู้ จะต้องสร้างยุ้งข้าวที่มีชีวิตให้เกิดขึ้นในผืนดินของบรรพบุรุษ โดยการเพาะปลูกข้าวเกษตรอินทรีย์โดยพึ่งพิงระบบนิเวศ สร้างเขตปลอดสารเคมี และมีการรวมกลุ่มแบบวิสาหกิจชุมชนเพื่อร่วมกันแปรรูปแล้วนำออกขายตามความต้องการของตลาด


2. ด้านการสร้างนวัตกรรม จะต้องมีการศึกษา ค้นคว้า วิจัย และพัฒนาเพื่อแก้ไขปัญหาที่เกิดขึ้น รวมถึงนำมาซึ่งสินค้าเกษตรปลอดภัยเพื่อคนในสังคม โดยการดำรงไว้ซึ่งจริยธรรมและความซื่อสัตย์สุจริตต่อผู้บริโภค


3. ด้านการสร้างความยั่งยืน จะต้องร่วมกันสร้างความอุดมสมบูรณ์ให้กับธรรมชาติและสิ่งแวดล้อมในแปลงเกษตร มีการปรับเปลี่ยนทัศนคติจากการทำเกษตรเชิงเดี่ยวแล้วหันมาทำไร่นาสวนผสม และการสร้างเครือข่ายการดำเนินชีวิตตามแนวปรัชญาเศรษฐกิจพอเพียง


4. ด้านการสร้างวิถีแห่งการเปลี่ยนผ่าน จะต้องมีการแลกเปลี่ยนเรียนรู้และขยายผลไปสู่ทุก ครอบครัว ชุมชน และสังคม เพื่อให้ผืนดินกลับกลายเป็นยุ้งข้าวยุคใหม่ที่มีความอุดมสมบูรณ์ และเป็นหลักประกันความมั่นคงทางอาหารให้กับลูกหลานชาวนา