วิกฤตครอบครัวในสังคมไทย: ศึกษาและเสริมสร้างครอบครัวสันติสุขตามหลักฆราวาสธรรม

บทคัดย่อ

บทความวิจัยนี้ มีวัตถุประสงค์คือ 1) เพื่อศึกษาวิเคราะห์สภาพปัญหาและอุปสรรคการอยู่ร่วมกันในครอบครัว 2) เพื่อวิเคราะห์หลักฆราวาสธรรมจากคัมภีร์พระพุทธศาสนาเถรวาท  และ 3) เพื่อนำเสนอแนวทางการพัฒนาหลักฆราวาสธรรมเพื่อเสริมสร้างครอบครัวสันติสุข เป็นการวิจัยเชิงคุณภาพโดยการสำรวจเอกสารการสัมภาษณ์เชิงลึกจำนวน 19 รูป/คน และสนทนากลุ่มเฉพาะจำนวน 7 รูป/คน ในเขตพื้นที่ภาคกลาง  ผลการศึกษาพบว่า

1) สภาพปัญหาและอุปสรรคครอบครัวไทยในปัจจุบันคือ มีความเห็นแก่ตัว เอารัดเอาเปรียบ
ขาดความเคารพยำเกรง ไม่เห็นบุญคุณของผู้ที่มีพระคุณ ไม่เชื่อในกฎแห่งกรรมที่ว่าทำดีได้ดีทำชั่วได้ชั่ว ซึ่งมีสาเหตุมาจากการขาดความซื่อสัตย์ ขาดการข่มใจควบคุมอารมณ์ ขาดความอดทนอดกลั้น และขาดการเสียสละแบ่งปัน  ครอบครัวในสังคมไทยโดยภาพรวมจึงต้องเผชิญกับปัญหาการหย่าร้างมากขึ้น เนื่องจากความกดดันทางเศรษฐกิจ ค่าครองชีพที่สูงขึ้น และมีรายได้ไม่พอกับรายจ่าย

2) หลักฆราวาสธรรมในพระพุทธศาสนาเถรวาท มี 4 อย่าง คือ (1) สัจจะ ความซื่อสัตย์ต่อกัน
(2) ทมะ การฝึกตน (3) ขันติ ความอดทนอดกลั้น (4) จาคะ การเสียสละแบ่งปันและการมีน้ำใจ เป็นหลักธรรมโดยตรงของฆราวาสผู้อยู่ครองเรือน  และเป็นหลักธรรมช่วยควบคุมให้บุคคลมีความสมานสามัคคีกลมเกลียวกัน ทำให้ชีวิตคู่ของผู้ครองเรือนมีความสงบสุขราบรื่น

3) ส่วนการเสริมสร้างครอบครัวสันติสุขตามหลักฆราวาสธรรม เป็นการสร้างระบบที่ช่วยทำให้สมาชิกในครอบครัวมีความสุขและครอบครัวมีความสันติสุขมากยิ่งขึ้น อีกทั้งเพื่อให้สมาชิกในครอบครัวมีความพร้อมรับกับการเปลี่ยนแปลงและปัญหาครอบครัวด้านต่างๆ ที่ส่งผลกระทบให้เกิดวิกฤตครอบครัว