รูปแบบการพัฒนาสติเพื่อเสริมสร้างสันติสุขภาวะสำหรับผู้สูงวัยที่มีภาวะพึ่งพิง

บทคัดย่อ

บทความวิจัยนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อ (1) ศึกษาสภาพปัจจุบัน และปัญหาของผู้สูงวัยที่มีภาวะพึ่งพิง
(2) พัฒนาการใช้สติ เพื่อเสริมสร้างสันติสุขภาวะสำหรับผู้สูงวัยที่มีภาวะพึ่งพิง (3) นำเสนอรูปแบบการพัฒนาสติเพื่อเสริมสร้างสันติสุขภาวะสำหรับผู้สูงวัยที่มีภาวะพึ่งพิง เป็นการวิจัยเชิงคุณภาพ โดยการศึกษาเอกสารและการวิจัยเชิงทดลอง ด้วยการสัมภาษณ์เชิงลึกกลุ่มผู้ให้ข้อมูลสำคัญ 2 กลุ่ม จำนวน 26 ท่าน การสนทนากลุ่มโดยผู้ทรงคุณวุฒิ จำนวน 7 ท่าน และการทดลองใช้กับผู้สูงวัยที่มีภาวะพึ่งในตำบลหนองแค จำนวน 5 ท่าน

ผลการวิจัยพบว่า

1) ผู้สูงวัยที่มีภาวะพึ่งพิง มีปัญหาด้านร่างกาย ปัญหาด้านจิตใจ ปัญหาขาดการใช้สติอย่างเหมาะสม ปัญหาขาดความรู้ในการดูแลตนเอง ปัญหาด้านสังคม ปัญหาด้านครอบครัว  และปัญหาด้านเศรษฐกิจ
2) การพัฒนาการใช้สติด้วยการไหว้พระสวดมนต์ เจริญสมาธิ นั่งสมาธิหลับตา ตามดูลมหายใจเข้า-ออก พิจารณากายจิต และแผ่เมตตา 3) รูปแบบการพัฒนาสติเพื่อเสริมสร้างสันติสุขภาวะสำหรับผู้สูงวัยที่มีภาวะพึ่งพิงเป็นการบูรณาการหลักพุทธธรรมกับแพทย์แผนปัจจุบัน ประกอบด้วย 1) การสวดมนต์ เจริญสมาธิ และสนทนาธรรม 2) ดูแลเรื่องอาหาร ออกกำลังกาย อารมณ์ อากาศ ความอบอุ่น อนามัย งานอดิเรก อุจจาระ ป้องกันอุบัติเหตุ และให้อภัย 3) มีกัลยาณมิตรดี กิจกรรมดี สื่อสารดี สื่ออุปกรณ์ดี หลักธรรมดี และบรรยากาศดี ทั้งนี้ การฝึกจิตโดยใช้สติปัฏฐานสี่เป็นการเจริญสติพิจารณาให้รู้เท่าทันและรู้แจ้งในทุกข์ เมื่อปฏิบัติอย่างต่อเนื่องทำให้เกิดปัญญาในการมองเห็นความจริง เข้าใจ และยอมรับสภาพที่เป็นอยู่ ปล่อยวาง จึงทำให้เกิดสันติสุขภาวะทั้งกายและใจ  มีลักษณะของ “4ดี” คือ ร่างกายดี จิตใจดี อารมณ์ดี ปัญญาดี