การมีส่วนร่วมของชุมชนในการอนุรักษ์ศิลปวัฒนธรรม ชายแดนภาคใต้: กรณีวัดชลธาราสิงเห จังหวัดนราธิวาส

บทคัดย่อ

          วิจัยนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษาการมีส่วนร่วมของชุมชนในการอนุรักษ์ศิลปวัฒนธรรม กรณีวัดชลธาราสิงเห ซึ่งตั้งอยู่ในตำบลเจ๊ะเห  อำเภอตากใบ จังหวัดนราธิวาส  ใช้ระเบียบวิธีวิจัยเชิงคุณภาพ เก็บข้อมูลจากเอกสารและภาคสนาม โดยวิธีการสังเกตแบบไม่มีส่วนร่วม และการสัมภาษณ์เชิงลึกจากผู้ให้ข้อมูล ซึ่งเป็นพระสงฆ์ ชาวบ้านในชุมชน และนักวิชาการท้องถิ่นรวม 14 คน  โดยเลือกแบบเจาะจง นำข้อมูลมาตรวจสอบสามเส้าและสร้างบทสรุปโดยพรรณนาวิเคราะห์ 

         ผลการศึกษาพบว่า ชุมชนมีส่วนร่วมวางแผนตัดสินใจ เกี่ยวกับการซ่อมบำรุงอาคารโบราณสถานน้อย  ชุมชนมีส่วนร่วมวางแผนมากในการสร้างใหม่ที่สืบสานศิลปะไทย  โดยคิดร่วมกันระหว่างช่างท้องถิ่น พ่อค้า ประชาชน ด้านปฏิบัติการชุมชนมีส่วนร่วมทั้งทางตรงและทางอ้อม  ปฏิบัติการทางตรงโดยวิธีสร้างพุทธศิลป์ไทยขึ้นใหม่ 
และซ่อมบำรุงศิลป์นอกเขตโบราณสถาน โดยระดมเงิน วัสดุและแรงงานจากผู้ศรัทธา  การซ่อมบำรุงโบราณสถานชุมชนมีส่วนร่วมน้อย  ชุมชนต้องการร่วมซ่อมบำรุงแต่มีเงื่อนไขของรัฐ   ทางอ้อมโดยวิธีการเผยแพร่ความรู้ เฝ้าดูแล รักษาสิ่งแวดล้อมด้านผลประโยชน์จากการมีส่วนร่วมอนุรักษ์ ทำให้ชุมชนมีเครือข่ายทางสังคมกับผู้ชมโบราณสถานของวัด  มีรายได้จากการบริการนักท่องเที่ยว  อย่างไรก็ตามมีเฉพาะคนรับจ้างรัฐและผู้ร่วมโครงการท่องเที่ยวชุมชน  ผลประโยชน์มีไม่มากเนื่องจากนักท่องเที่ยวชมวัดมีน้อยจากปัญหาสถานการณ์ความไม่สงบ  การมีส่วนร่วมด้านประเมินผลผู้รู้ศิลปะในชุมชนและเจ้าอาวาสเป็นคนประเมิน  โดยเปรียบเทียบสภาพโบราณวัตถุและลวดลายตกแต่งก่อนหลังซ่อมแซม   ผลการประเมินสะท้อนถึงระดับความเชื่อมั่นในงานซ่อมบำรุงของรัฐ เหตุนี้หน่วยงานที่รับผิดชอบด้านการอนุรักษ์จึงควรสร้างความเข้าใจแก่ชุมชม