แนวปฏิบัติที่ดีในการบริหารจัดการวิสาหกิจชุมชนที่ประสบผลสำเร็จ
คำสำคัญ:
วิสาหกิจชุมชน , การบริหารจัดการเชิงธุรกิจ , แนวปฏิบัติที่ดี , การพัฒนาผลิตภัณฑ์ , เศรษฐกิจฐานรากบทคัดย่อ
งานวิจัยเรื่องแนวปฏิบัติที่ดีในการบริหารจัดการวิสาหกิจชุมชนที่ประสบผลสำเร็จ มีวัตถุประสงค์ข้อ (1) เพื่อศึกษาการดำเนินงานที่ประสบความสำเร็จของวิสาหกิจชุมชน และ (2) เพื่อศึกษาแนวปฏิบัติที่ดี
ในการบริหารจัดการวิสาหกิจชุมชนที่ประสบผลสำเร็จ งานวิจัยนี้ใช้วิธีการวิจัยแบบผสมผสาน ดำเนินการเก็บรวบรวมข้อมูลทั้งเชิงปริมาณและเชิงคุณภาพ จากวิสาหกิจชุมชนดีเด่น 4 แห่ง โดยมีผู้ให้ข้อมูลสำคัญ จำนวน 8 ท่าน ได้แก่ประธานและคณะกรรมการดำเนินงานของวิสาหกิจชุมชน เครื่องมือที่ใช้ในการวิจัยเชิงปริมาณ ได้แก่ แบบสอบถาม สถิติที่ใช้ในการวิเคราะห์ข้อมูลเชิงปริมาณ ได้แก่ ความถี่ ค่าร้อยละ ค่าต่ำสุด ค่าสูงสุด และค่าเฉลี่ย ส่วนการวิจัยเชิงคุณภาพใช้วิธีการสัมภาษณ์เชิงลึก โดยใช้แบบสัมภาษณ์กึ่งโครงสร้างและวิเคราะห์ข้อมูลด้วยการวิเคราะห์เชิงเนื้อหา เพื่อสังเคราะห์ข้อมูลเชิงลึกและสะท้อนปัจจัยแห่งความสำเร็จในการบริหารและการจัดการของวิสาหกิจชุมชนดีเด่น ผลการวิจัยพบว่า (1) ลักษณะการบริหารจัดการของวิสาหกิจชุมชนที่ประสบความสำเร็จมีความชัดเจนในด้านการวางแผนเชิงธุรกิจ การจัดโครงสร้างองค์กร
การบริหารสมาชิก การติดตามงานและประสานงานกับหน่วยงานภายนอก และการควบคุมด้านการเงินและบัญชีอย่างเป็นระบบ นอกจากนี้ (2) วิสาหกิจชุมชนเหล่านี้มีการวิเคราะห์ตลาดและกลุ่มลูกค้า การพัฒนาผลิตภัณฑ์ที่สอดคล้องกับเอกลักษณ์ท้องถิ่น การสร้างเครือข่ายการตลาด และการใช้เทคโนโลยีและนวัตกรรมในการผลิตและการประชาสัมพันธ์สินค้าอย่างเหมาะสม ปัจจัยที่เกี่ยวข้องกับความสำเร็จของวิสาหกิจชุมชน ได้แก่ ความร่วมมือของสมาชิก การสนับสนุนจากภาครัฐและเอกชน ความรู้และทักษะของสมาชิก และการมีวิสัยทัศน์เชิงกลยุทธ์ในการบริหารองค์กร งานวิจัยนี้มีความสำคัญทั้งในเชิงวิชาการและเชิงปฏิบัติการ สามารถนำผลการศึกษาไปใช้เป็นแนวทางในการพัฒนาวิสาหกิจชุมชนอื่น ๆ เพื่อเพิ่มประสิทธิภาพการบริหารจัดการพัฒนาผลิตภัณฑ์ สร้างเครือข่ายการตลาด และส่งเสริมเศรษฐกิจฐานรากให้เข้มแข็งและยั่งยืน
เอกสารอ้างอิง
กรมส่งเสริมการเกษตร. (2557). การประกอบกิจการวิสาหกิจชุมชนเพื่อรองรับการเข้าสู่ AEC. กรุงเทพฯ:
กรมส่งเสริมการเกษตร.
กรมส่งเสริมการเกษตร. (2562). คู่มือการส่งเสริมวิสาหกิจชุมชน. กรุงเทพฯ: กรมส่งเสริมการเกษตร.
กองส่งเสริมวิสาหกิจชุมชน. (2565). รายงานสถานภาพวิสาหกิจชุมชน พ.ศ. 2565. กรุงเทพฯ: กรมส่งเสริมการเกษตร.
กัญญาภัทร มณีล้ำ. (2568). บทบาทผู้นำสตรีจิตอาสากับการเสริมสร้างชุมชนสันติสุข: กรณีศึกษาตำบลสวาย อำเภอปรางค์กู่ จังหวัดศรีสะเกษ. วารสารบัณฑิตศึกษาปริทรรศน์, 18(3), 20–32.
ชารินี ใจเอื้อ และนิศานาถ มั่งศิริ. (2567). การพัฒนาศักยภาพธุรกิจชุมชนอย่างยั่งยืนของชุมชนนาหมื่นศรี อำเภอนาโยง จังหวัดตรัง. สหวิทยาการและความยั่งยืนปริทัศน์ไทย, 13(1), 163–170.
นพวรรณ พึ่งพา. (2563). การจัดการเชิงนวัตกรรมของวิสาหกิจชุมชนในเขตพื้นที่ระเบียงเศรษฐกิจภาคตะวันออกของประเทศไทย. ชลบุรี: คณะรัฐศาสตร์และนิติศาสตร์ มหาวิทยาลัยบูรพา .
นันทกาญจน์ เกิดมาลัย, ชนินทร์ วะสีนนท์, นิรมล เนื่องสิทธะ, และสาคร อินทะชัย. (2568). สภาพปัญหาและการพัฒนายกระดับรายได้วิสาหกิจชุมชนผงผักสู่ผลิตภัณฑ์ชงดื่มตามเกณฑ์มาตรฐานเชิงพาณิชย์. วารสารการจัดการและการพัฒนา มหาวิทยาลัยราชภัฏอุบลราชธานี, 14(2), 241–253.
เพ็ญศิริ ไพจิตร. (2568). การบริหารวิสาหกิจชุมชนสู่ความสำเร็จ. วารสารเกษตร มสธ, 8(2), 22–31.
ภาณุพงษ์ ณาภูมิ, สันติ ศรีสวนแตง, และประสงค์ ตันพิชัย. (2568). การพัฒนาศักยภาพการตลาดของวิสาหกิจชุมชนด้วยการเสริมพลังจากภาคธุรกิจ: กรณีศึกษา กลุ่มวิสาหกิจชุมชนเกษตรอินทรีย์ บ้านบางแตน. วารสารสังคมศาสตร์และวัฒนธรรม, 9(6), 260–272.
มณีธร ภีมภณ และคณะ. (2568). การพัฒนาความเข้มแข็งของวิสาหกิจชุมชนอย่างยั่งยืนด้วยวิธีคิดแบบผู้ประกอบการ. วารสารวิทยาการจัดการและการสื่อสาร, 4(1), 95–122.
ฤทัยภัทร ให้ศิริกุล. (2563). แนวทางการบริหารจัดการกลุ่มวิสาหกิจชุมชนสมุนไพรบ้านบัว ตำบลบ้านบัว อำเภอเมือง จังหวัดบุรีรัมย์. วารสารวิจัยและพัฒนา มหาวิทยาลัยราชภัฏบุรีรัมย์, 15(2), 9–23.
ศศิพร ต่ายคำ, ฐานะวัฒนา สุขวงศ์, และบุศรินทร์ ชื่นศิลป์. (2568). รูปแบบการสื่อสารการตลาดออนไลน์สินค้าเกษตรอินทรีย์ของวิสาหกิจชุมชน. วารสารเกษตรพระจอมเกล้า, 43(2), 149–158.
ศิรินทิพย์ กุลจิตรตรี, ชมพูนุท โภคณิตถานนท์, ณัฐชา ธำรงโชติ, มันทนา รังสีกุล, และนพดล เดชประเสริฐ. (2568). การพัฒนาบรรจุภัณฑ์และนวัตกรรมการเก็บรักษาผลิตภัณฑ์แปรรูปปลาสลิดเพื่อการส่งออก. Rajapark Journal, 19(64), 22–35.
สัญญา เคณาภูมิ, สนธยา บัวผาย, ณัฏฐวิชฌ์ ราชแก้ว, และวริสรา มีชัย. (2567). ทิศทางการเติบโตของธุรกิจชุมชนในประเทศไทย. วารสารพิพัฒนสังคม, 1(1), 1–15.
สำนักงานคณะกรรมการพัฒนาการเศรษฐกิจและสังคมแห่งชาติ. (2560). แผนพัฒนาเศรษฐกิจและสังคมแห่งชาติ ฉบับที่ 12 (พ.ศ. 2560–2564). กรุงเทพฯ: สำนักงานคณะกรรมการพัฒนาการเศรษฐกิจและสังคมแห่งชาติ.
Favia, C., Germani, M., and Marconi, M. (2017). A 4M approach for a comprehensive analysis and improvement of manual assembly lines. Procedia Manufacturing, 11, 1510–1518.
Fayol, H. (1949). General and industrial management. Pitman.
Koontz, H., & O’Donnell, C. (1976). Principles of management: An analysis of managerial functions. McGraw-Hill.
Kotler, P. (1997). Marketing management: Analysis, planning, implementation, and control. 9th ed. Prentice Hall.
Paijit, P., Toomhirun, C., Khlibtong, J., and Limunggura, T. (2024). Extension model of administration and management for business of community enterprise. Asia Social Issues, 17(3), e264610.
Robbins, S. P., & Coulter, M. (2018). Management. 14th ed. Pearson.
Rovinelli, R. J., & Hambleton, R. K. (1977). On the use of content specialists in the assessment of criterion-referenced test item validity. Tijdschrift Voor Onderwijs Research, 2(2), 49–60.
Sparviero, S. (2019). The case for a socially oriented business model canvas: The social enterprise model canvas. Journal of Social Entrepreneurship, 10(1), 1–36.
