การศึกษาการสร้างเสริมการเห็นคุณค่าของตนเองในพระพุทธศาสนาเถรวาท

บทคัดย่อ

การศึกษาการสร้างเสริมการเห็นคุณค่าของตนเองในพระพุทธศาสนาเถรวาท มีวัตถุประสงค์ 3 ข้อ คือ (1) เพื่อศึกษาคุณค่าของมนุษย์ในคัมภีร์พระพุทธศาสนาเถรวาท (2) เพื่อศึกษาหลักธรรมเรื่องการเห็นคุณค่าของตนเองในคัมภีร์พระพุทธศาสนาเถรวาท และ (3) เพื่อศึกษาข้อปฏิบัติในการสร้างเสริมการเห็นคุณค่าของตนเองในพระพุทธศาสนาเถรวาท

ผลการวิจัยพบว่า คุณค่าของมนุษย์ในคัมภีร์พระพุทธศาสนาเถรวาท คือ คุณค่าของการได้เกิดมาเป็นมนุษย์ และคุณค่าของการดำเนินชีวิตในอัตภาพของมนุษย์ จึงควรใช้ชีวิตอยู่ด้วยความไม่ประมาท ด้วยการสร้างสรรค์คุณงามความดี มีความสามารถในการรักษาศีลให้สมบูรณ์ได้ และสามารถพัฒนาศักยภาพของตนจนกระทั่งบรรลุธรรมตามลำดับได้  ดังนั้นมนุษย์จึงควรตระหนักถึงคุณค่าของตน และควรดำรงชีวิตด้วยความไม่ประมาท  ส่วนหลักธรรมเรื่องการเห็นคุณค่าของตนเอง ได้แก่ หลักสัมมาทิฏฐิ ซึ่งแบ่งออกเป็นโลกียสัมมาทิฏฐิ และโลกุตตรสัมมาทิฏฐิ, หลักปัญญา 3 ได้แก่ ปัญญาที่เกิดจากการฟัง ปัญญาที่เกิดจากการคิด และ ปัญญาที่เกิดจากการอบรม พร้อมด้วยเป้าหมายแห่งการสร้างเสริมการเห็นคุณค่าเชิงลำดับเวลา คือ อัตถะ 3 และเป้าหมายแห่งการสร้างเสริมการเห็นคุณค่าในเชิงโลกียะและ
โลกุตตระ ทั้งนี้เพื่อนำไปสู่ข้อปฏิบัติในการสร้างเสริมการเห็นคุณค่าของตนเองที่มีอยู่ 4 ประการ ได้แก่ (1) การวิเคราะห์ตนเองตามหลักจริต 6, (2) การใช้เสียงภายใน (โยนิโสมนสิการ) และภายนอก (ปรโตโฆสะและกัลยาณมิตร), (3) การประยุกต์แนวคิดเรื่องการปลูกฝังความคิดเชิงบวกทางจิตวิทยาตะวันตก กับสมถะกรรมฐานที่เป็นสัมมาสมาธิของพระพุทธศาสนาในโลกตะวันออก และ (4) การพัฒนาตนตามหลักไตรสิกขา