ทวิลักษณ์เชิงลักษณะในการจัดการความขัดแย้งและ การพัฒนาที่ดินของชุมชน

บทคัดย่อ

บทความนี้มุ่งที่ทบทวนวรรณกรรมเกี่ยวกับการจัดการความขัดแย้ง ทั้งในเรื่องของนิยามความหมายและวิธีการจัดการความขัดแย้งที่น่าสนใจที่นักวิชาการชาวไทยและชาวต่างประเทศได้นำเสนอไว้ ทั้งนี้ประเด็นสำคัญคือ การเสนอแนวทางการจัดการความขัดแย้งที่มีชื่อว่า ทวิลักษณ์เชิงลักษณะในการจัดการความขัดแย้งและการพัฒนาที่ดินของชุมชน ซึ่งแนวทางนี้เหมาะกับการจัดการความขัดแย้งที่เกี่ยวเนื่องกับการจัดการทรัพยากรในประเภทที่เรียกว่า “ทรัพยากรร่วม” เช่น ที่ดิน ป่าไม้ ลำธาร ลำคลอง เป็นต้น โดยแนวทางข้างต้นมีหลักการสำคัญอยู่ 5 ประการคือ 1) ไม่ปฏิเสธการมีอยู่ของความขัดแย้ง 2) ความขัดแย้งต้องเกิดขึ้นจากความต้องการใช้ประโยชน์จากทรัพยากรร่วม 3) ชุมชนมีความขัดแย้งกันทางความคิดและแบ่งออกเป็นสองฝ่ายชัดเจน 4) ต้องสร้างกลไกการจัดการความขัดแย้งที่ประกอบด้วยองค์กรที่เป็นขั้วตรงข้ามกันเพื่อทำหน้าที่ดูแลกติกาในการจัดการที่ดินหรือทรัพยากรร่วมรูปแบบอื่นและดูแลทางด้านการพัฒนาเศรษฐกิจของชุมชน และ 5) ชุมชนต้องมีสถานะเป็นนิติบุคคลและกฎหมายให้การรับรองกติกาในการจัดการทรัพยากรร่วมของชุมชน