การตระหนักรู้อารมณ์ตามแนวพุทธจิตวิทยาเพื่อลดความเครียดในวัยทำงาน

บทคัดย่อ

ในโลกยุคปัจจุบันที่มีการแข่งขันและความเปลี่ยนแปลงอย่างรวดเร็ว ความเครียดได้กลายเป็นปัญหาสำคัญของคนวัยทำงานทั่วโลก จากข้อมูลขององค์การสุขภาพโลก (WHO) พบว่า ความเครียดจากการทำงานส่งผลให้เสียค่าใช้จ่ายในการสูญเสียผลผลิตทั่วโลกมากกว่า 1 ล้านล้านดอลลาร์สหรัฐต่อปี สำหรับประเทศไทย สถานการณ์ความเครียดของคนวัยทำงานกำลังทวีความรุนแรงขึ้น จากข้อมูลกรมสุขภาพจิตพบว่า คนไทยมีปัญหาสุขภาพจิตสูงถึง 10 ล้านคน โดยกลุ่มวัยทำงานมีสัดส่วนความเครียดระดับปานกลางถึงสูงถึงร้อยละ 76 จากการสำรวจพนักงานไทยในปี 2567 พบว่า ร้อยละ 40 มีภาวะเครียดสูง ร้อยละ 17.2 เสี่ยงต่อภาวะซึมเศร้า และร้อยละ 10.6 มีความเสี่ยงต่อการทำร้ายตนเอง

บทความนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อนำเสนอแนวทางการจัดการความเครียดผ่านการพัฒนาความตระหนักรู้อารมณ์ตามแนวพุทธจิตวิทยา โดยมุ่งเน้นสามประเด็นหลัก ได้แก่ การศึกษาแนวคิดการตระหนักรู้อารมณ์ (Emotional Awareness) ตามแนวพุทธจิตวิทยา ซึ่งบูรณาการหลักธรรมทางพุทธศาสนาเกี่ยวกับสติ สมาธิและปัญญา เข้ากับแนวคิดทางจิตวิทยาสมัยใหม่ เช่น ความฉลาดทางอารมณ์ (Emotional Intelligence) และการมีสติในปัจจุบันขณะ (Mindfulness) การวิเคราะห์ความสัมพันธ์ระหว่างการตระหนักรู้อารมณ์กับการจัดการความเครียดในวัยทำงานและการเสนอแนวทางการประยุกต์ใช้ทั้งในระดับบุคคลและองค์กร ผ่านเทคนิคการฝึกสติและเจริญสมาธิ การปรับมุมมองความคิดเชิงบวกและการพัฒนาทักษะการสื่อสารที่สร้างสรรค์ ซึ่งจะเป็นเครื่องมือสำคัญในการเสริมสร้างภูมิคุ้มกันทางใจ ป้องกันและบรรเทาปัญหาความเครียด ตลอดจนส่งเสริมสุขภาวะและคุณภาพชีวิตที่ดีให้กับคนวัยทำงาน