ผลของโปรแกรมพุทธจิตวิทยาโดยการฝึกสมาธิต่อทักษะการคิดเชิงบริหารในเด็กปฐมวัย
คำสำคัญ:
พุทธจิตวิทยา, การฝึกสมาธิ, ทักษะการคิดเชิงบริหาร, เด็กปฐมวัยบทคัดย่อ
การวิจัยนี้มีวัตถุประสงค์ เพื่อศึกษาผลของโปรแกรมพุทธจิตวิทยาโดยการฝึกสมาธิต่อทักษะการคิดเชิงบริหารของเด็กปฐมวัย คือ 1. เปรียบเทียบการพัฒนาการโดยรวมของทักษะการคิดเชิงบริหารระหว่างกลุ่มทดลองกับกลุ่มควบคุม และ 2. เปรียบเทียบการพัฒนาการรายด้านของทักษะการคิดเชิงบริหารระหว่างทั้งสองกลุ่ม การวิจัยเป็นแบบกึ่งทดลอง ซึ่งใช้รูปแบบกลุ่มทดลองและกลุ่มควบคุมที่มีการวัดผลก่อนและหลังการทดลอง กลุ่มประชากร คือ เด็กปฐมวัยอายุ 4–6 ปี จำนวน 76 คน จากโรงเรียนอนุบาลแห่งหนึ่งในจังหวัดแพร่ โดยเลือกแบบเจาะจงและจับคู่คะแนนโดยรวมก่อนการทดลองที่ใกล้เคียงกัน เพื่อจัดกลุ่มตัวอย่างเข้ากลุ่มทดลอง 27 คน และกลุ่มควบคุม 27 คน กลุ่มทดลองได้รับโปรแกรมพุทธจิตวิทยาโดยการฝึกสมาธิ เป็นระยะเวลา 10 สัปดาห์ ขณะที่กลุ่มควบคุมไม่ได้รับการฝึกสมาธิ เครื่องมือวิจัยประกอบด้วย 1) โปรแกรมพุทธจิตวิทยาโดยใช้หลักสูตรการฝึกสมาธิเพื่อพัฒนาพลังจิตระดับปฐมวัยของสถาบันพลังจิตตานุภาพ 2) แบบประเมินทักษะการคิดเชิงบริหารสำหรับเด็กปฐมวัย (MU.EF-101) ซึ่งผ่านการตรวจสอบคุณภาพ โดยมีค่าความเชื่อมั่นภายใน 0.89–0.96 และค่าความเชื่อมั่นระหว่างผู้ประเมิน 0.93–0.99 และ 3) แบบบันทึกการฝึกสมาธิเพื่อยืนยันความสม่ำเสมอของการปฏิบัติ สถิติที่ใช้ในการวิเคราะห์ข้อมูล ได้แก่ ร้อยละ ค่าเฉลี่ย ส่วนเบี่ยงเบนมาตรฐานและการทดสอบค่าที
ผลการวิจัย พบว่า 1. กลุ่มทดลองมีคะแนนทักษะการคิดเชิงบริหารโดยรวมสูงกว่ากลุ่มควบคุมอย่างมีนัยสำคัญทางสถิติ และ 2. กลุ่มทดลองมีคะแนนสูงกว่ากลุ่มควบคุมในด้านการยับยั้งตนเองและความจำเพื่อใช้งาน ขณะที่ด้านการยืดหยุ่นทางความคิด การควบคุมอารมณ์และการวางแผนและการจัดการไม่แตกต่างกันอย่างมีนัยสำคัญ ผลการวิจัยนี้ชี้ให้เห็นว่า การฝึกสมาธิเป็นแนวทางที่มีประสิทธิภาพในการส่งเสริมพัฒนาการด้านทักษะการคิดเชิงบริหารในภาพรวมและรายด้าน ได้แก่ การยับยั้งตนเองและความจำเพื่อใช้งาน
เอกสารอ้างอิง
มหาวิทยาลัยมหิดล. (2563). คู่มือการประเมินทักษะการคิดเชิงบริหารสำหรับเด็กปฐมวัย (MU.EF–101). กรุงเทพฯ : มหาวิทยาลัยมหิดล.
วิริยังค์ สิรินฺธโร (สมเด็จพระญาณวชิโรดม). (2560). หลักสูตรสมาธิเพื่อพัฒนาพลังจิตระดับปฐมวัย. กรุงเทพฯ : มูลนิธิพลังจิตตานุภาพ.
Atkinson, R. C., & Shiffrin, R. M. (1968). Human memory: A proposed system and its control processes. Psychology of Learning and Motivation, 2, 47–89.
Aylin, S. (2023). Effects of mindfulness-based practices on children's self-regulation: A review on early childhood research. HAYEF: Journal of Education, 21(1), 66–73.
Brandmeyer, T., Delorme, A., & Wahbeh, H. (2018). The neuroscience of meditation: Classification, phenomenology, correlates, and mechanisms. Progress in Brain Research, 244, 1–29.
Diamond, A. (2013). Executive functions. Annual Review of Psychology, 64, 135–168.
Flook, L., Goldberg, S. B., Pinger, L., & Davidson, R. J. (2015). Promoting prosocial behavior and self-regulatory skills in preschool children through a mindfulness-based kindness curriculum. Developmental Psychology, 51(1), 44–51.
Gilberto, C. (2024). Mindfulness-based intervention effects on EEG and executive functions: A systematic review. Brain Sciences, 14(4), 324.
Janz, P., Dawe, S., & Wyllie, M. (2019). Mindfulness-based program embedded within the existing curriculum improves executive functioning and behavior in young children: A waitlist-controlled trial. Frontiers in Psychology, 10, 2052.
Janz, P., Dawe, S., & Wyllie, M. (2021). Longitudinal effects of mindfulness training in early childhood. Journal of Child Psychology and Psychiatry, 62(4), 456–468.
Jha, A. P., Stanley, E. A., Kiyonaga, A., Wong, L., & Gelfand, L. (2010). Examining the protective effects of mindfulness training on working memory capacity and affective experience. Emotion, 10(1), 54–64.
Ochsner, K. N., & Gross, J. J. (2005). The cognitive control of emotion. Trends in Cognitive Sciences, 9(5), 242–249.
Piaget, J. (1964). Cognitive development in children: Development and learning. Journal of Research in Science Teaching, 2(3), 176–186.
Schonert-Reichl, K. A., Oberle, E., Lawlor, M. S., Abbott, D., Thomson, K., Oberlander, T. F., & Diamond, A. (2015). Enhancing cognitive and social–emotional development through a simple-to-administer mindfulness-based school program for elementary school children. Developmental Psychology, 51(1), 52–66.
Sweller, J. (2011). Cognitive load theory. Psychology of Learning and Motivation, 55, 37–76.
Tang, Y. Y., Yang, L., Leve, L. D., & Harold, G. T. (2015). Improving executive function and its neurobiological mechanisms through a mindfulness-based intervention: Advances with in the field of developmental neuroscience. Child Development Perspectives, 9(4), 233–238.
Xie, S., Wang, Y., & Li, X. (2022). Enhancing Chinese preschoolers’ executive function via mindfulness training: An fNIRS study. Developmental Cognitive Neuroscience, 58, 101167.
Zelazo, P. D., & Lyons, K. E. (2012). The potential benefits of mindfulness training in early childhood: A developmental social cognitive neuroscience perspective. Child Development Perspectives, 6(2), 154–160.
Zeng, X., Chiu, C. P. K., Wang, R., Oei, T. P. S., & Leung, F. Y. K. (2023). The effect of mindfulness meditation on executive functions: A meta-analysis. Mindfulness, 14, 100–120.
ดาวน์โหลด
เผยแพร่แล้ว
รูปแบบการอ้างอิง
ฉบับ
ประเภทบทความ
หมวดหมู่
สัญญาอนุญาต
ลิขสิทธิ์ (c) 2025 วารสารจิตวิทยาพุทธศาสตร์ประยุกต์เพื่อสังคม
อนุญาตภายใต้เงื่อนไข Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 International License.
