กระบวนการคิดแนวพุทธจิตวิทยาส่งเสริมพลังชีวิตชาวพุทธ ในสามจังหวัดชายแดนภาคใต้
คำสำคัญ:
กระบวนการคิด, พุทธจิตวิทยา, ส่งเสริมพลังชีวิต, ชาวพุทธ, สามจังหวัดชายแดนภาคใต้บทคัดย่อ
การวิจัยนี้มีวัตถุประสงค์ 1. เพื่อศึกษากระบวนการคิดและแนวทางส่งเสริมพลังชีวิตชาวพุทธสามจังหวัดชายแดนภาคใต้ 2. เพื่อสังเคราะห์กระบวนการคิดตามหลักจิตวิทยาและพุทธศาสนาเพื่อส่งเสริมพลังชีวิตของชาวพุทธสามจังหวัดชายแดนภาคใต้ และ 3. เพื่อนำเสนอกระบวนการคิดตามหลักพุทธจิตวิทยาเพื่อส่งเสริมพลังชีวิตของชาวพุทธสามจังหวัดชายแดนภาคใต้ การวิจัยนี้เป็นการวิจัยเชิงคุณภาพ ใช้วิธีการวิจัยเอกสาร การสัมภาษณ์เชิงลึก 21 คน และการจัดสนทนากลุ่ม 10 คน
ผลการวิจัยพบว่า 1. ชาวพุทธมีความคิดเชิงบูรณาการห้าขั้น คือ การรับรู้และเข้าใจความจริง การจัดการความเสี่ยงและการปรับพฤติกรรม การจัดการอารมณ์และการยอมรับความจริง การสร้างความเข้มแข็งจากภายในและภายนอก และการศรัทธาในความดีและมีความหวัง 2. พลังชีวิตสามประการ คือ ครอบครัวเป็นพลังขับเคลื่อนที่เกิดจากความรักและความรับผิดชอบดูแลสมาชิกในครอบครัว แผ่นดินเกิดเป็นพลังที่เกิดจากความผูกพันต่อพื้นที่ ชุมชนและหน้าที่ในการดูแลมรดกทางจิตวิญญาณของบรรพบุรุษ และความศรัทธาเป็นเครื่องยึดเหนี่ยวทางใจผ่านการทำความดีและยึดมั่นในหลักธรรม 3. การเชื่อมโยงสามส่วนคือ กระบวนการคิดการห้าขั้น การบูรณาการการทำงานร่วมกันของทฤษฎีความเครียดและการเผชิญความเครียดของลาซารัสและโฟล์คแมน หลักพุทธธรรมโยนิโสมนสิการข้อวิธีคิดแบบอริยสัจ คิดแบบแก้ปัญหาและหลักพละห้าและพลังชีวิตสามประการ ประกอบเป็นองค์ความรู้โมเดลเรียนรู้ยอมรับ คือ กระบวนการคิดและการส่งเสริมพลังชีวิตของชาวพุทธในการปรับตัวต่อสถานการณ์ความไม่สงบในสามจังหวัดชายแดนภาคใต้
เอกสารอ้างอิง
กลุ่มงานบริหารยุทธศาสตร์กลุ่มจังหวัดภาคใต้ชายแดน กลุ่มยุทธศาสตร์การพัฒนาภาคใต้ชายแดน. (2561). แผนพัฒนากลุ่มจังหวัดภาคใต้ชายแดน พ.ศ. 2561 – 2565 (ฉบับทบทวน). สืบค้น 19 มกราคม 2567, จาก http: ://www.osmsouth-border.go.th/files/com_news_develop/2021-04_92093815cf0a8c8.pdf
พระพุทธโฆสเถระ. (2554). คัมภีร์วิสุทฺธิมรรค แปลโดย สมเด็จพระพุฒาจารย์ (อาจ อาสภมหาเถร) (พิมพ์ครั้งที่ 10). บริษัท ธนาเพรส จำกัด.
พระมหาพงษ์ประภากรณ์ วิสุทฺธิญาณเมธี และ พระครูวรวรรณวิฑูรย์, ชูชาติ สุทธะ. (2562). เปรียบเทียบหลักอุเบกขาธรรมในพระพุทธศาสนาและหวู่-เว่ยในลัทธิเต๋า. วารสาร มจร บุรีรัมย์, 4(2), 115-128.
พระสมุห์บุญฤทธิ์ มหาปุญโญ (ศรีวิชัย). (2563). หลักธรรมพละ 5 (ศรัทธาพละ) กับการเกื้อหนุนการปฏิบัติพระกรรมฐาน. Journal of Roi Kaensarn Academi, 5(2), 165-175.
มหาวิทยาลัยมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย. (2539). พระไตรปิฎก ฉบับมหาวิทยาลัยมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย. สืบค้น 26 กรกฎาคม 2568, จาก https://tripitaka-online.blogspot.com/2016/07/tpd17-01.html
มหาวิทยาลัยมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย. (2539). พระไตรปิฎก ฉบับมหาวิทยาลัยมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย. สืบค้น 26 กรกฎาคม 2568, จาก https://tripitaka-online.blogspot.com/2016/07/tpd22-02.html
แม่ชีวรนุช พงศ์ชนะชัย. (2561). ศึกษาพละ 5 ในการปฏิบัติวิปัสสนาภาวนาตามแนวสติปัฏฐาน 4 (สารนิพนธ์พุทธศาสตรมหาบัณฑิต สาขาวิปัสสนาภาวนา). มหาวิทยาลัยมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย. พระนครศรีอยุธยา.
วรัญญา สิริโพธิธนากุล. (2567). ปัจจัยที่เสริมสร้างพลังใจตามแนวพุทธจิตวิทยาเพื่อส่งเสริมสุขภาวะทางจิตของผู้สูงอายุในสังคมไทย (วิทยานิพนธ์พุทธศาสตรมหาบัณฑิต สาขาวิชาพุทธจิตวิทยา). มหาวิทยาลัยมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย. พระนครศรีอยุธยา.
ศศมน ศุพุทธมงคล. (2561). หลักพุทธธรรมในการบริหารธุรกิจเพื่อสังคมที่ยั่งยืน (ดุษฎีนิพนธ์พุทธศาสตรดุษฎีบัณฑิต สาขาพุทธจิตวิทยา). มหาวิทยาลัยมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย. พระนครศรีอยุธยา.
สมเด็จพระพุทธโฆษาจารย์ (ป.อ.ปยุตฺโต). (2564). พจนานุกรมพุทธศาสตร์ ฉบับประมวลศัพท์ (พิมพ์ครั้งที่ 35). บริษัท สหธรรมิก จำกัด.
Phramaha Nantakorn Piyabhani and Sanu Mahatthanadull. (2022). The Development of Systematic Thinking Based on a Buddhist Approach in the 21st Century. The Journal of Positive School Psychology, 6(8), 5105-5111.
Roman, N. V., Balogun, T. V., Butler-Kruger, L., Danga, S. D., Therese de Lange, J., Human-Hendricks, A., Thelma Khaile, F., October, K. R., & Olabiyi, O. J. (2025). Strengthening Family Bonds: A Systematic Review of Factors and Interventions That Enhance Family Cohesion. Social Sciences, 14(6), 371.
Snyder, C. R., & Lopez, S. J. (2005). Handbook of Positive Psychology. Oxford University Press. Inc.
Snyder, C. R., & Lopez, S. J. (2003). Positive Psychological Assessment: A Handbook of Models and Measures. American Psychological Association.
Van Manen, M. (2016). Researching Lived Experience: Human Science for an Action Sensitive Pedagogy (2nd ed.). Routledge.
ดาวน์โหลด
เผยแพร่แล้ว
รูปแบบการอ้างอิง
ฉบับ
ประเภทบทความ
หมวดหมู่
สัญญาอนุญาต
ลิขสิทธิ์ (c) 2025 วารสารจิตวิทยาพุทธศาสตร์ประยุกต์เพื่อสังคม
อนุญาตภายใต้เงื่อนไข Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 International License.
