การเสริมสร้างการเห็นคุณค่าในตนเองตามแนวพุทธจิตวิทยาของผู้สูงอายุ

บทคัดย่อ

การวิจัยนี้มีวัตถุประสงค์ 1. เพื่อศึกษาการเห็นคุณค่าในตนเองตามแนวพุทธจิตวิทยาของผู้สูงอายุ 2. เพื่อประเมินระดับการเห็นคุณค่าในตนเองตามแนวพุทธจิตวิทยาของผู้สูงอายุ และ 3. เพื่อนำเสนอแนวทางการเสริมสร้างการเห็นคุณค่าในตนเองตามแนวพุทธจิตวิทยาของผู้สูงอายุ วิธีวิจัยแบบผสานวิธี การวิจัยเชิงคุณภาพ ใช้การสัมภาษณ์เชิงลึกกับผู้ให้ข้อมูลสำคัญ 13 คน ใช้การเลือกแบบเจาะจง ได้แก่ ผู้สูงอายุ ผู้นำชุมชน ปราชญ์ชาวบ้านและนักจิตวิทยา การวิจัยเชิงปริมาณ ใช้แบบสอบถามกับผู้สูงอายุจำนวน 226 คน อายุ 60-69 ปี ในตำบลชุมพล อำเภอองครักษ์ จังหวัดนครนายก ได้โดยการเทียบกับตารางของเครจซี่และมอร์แกน ใช้วิธีการสุ่มตัวอย่างแบบง่าย แบบสอบถามมีความเที่ยงตรงของเนื้อหา (IOC = 0.80-1.00) และมีค่าความเชื่อมั่นสูงทั้งแบบสอบถามการดำเนินชีวิตที่ดีงาม (สัปปุริสธรรม 7) (Cronbach’s alpha = 0.97) และการเห็นคุณค่าในตนเอง (Cronbach’s alpha = 0.94) วิเคราะห์ข้อมูลด้วยสถิติเชิงพรรณนาและสถิติสหสัมพันธ์เพียร์สัน

ผลการวิจัยพบว่า 1. การเห็นคุณค่าในตนเองตามแนวพุทธจิตวิทยาของผู้สูงอายุมี 4 มิติ ได้แก่ ความสำคัญ ความสามารถ อำนาจในตนเอง และความดี ปัจจัยที่ส่งผลต่อการเห็นคุณค่าในตนเอง 5 ด้าน คือ สุขภาพร่างกายและจิตใจ ครอบครัว เศรษฐกิจ สังคมและปัญญาและจิตวิญญาณ 2. ระดับการเห็นคุณค่าในตนเองของผู้สูงอายุโดยรวมอยู่ในระดับสูง (x̅ = 3.73, SD = 0.46) การดำเนินชีวิตที่ดีงาม ตามหลักสัปปุริสธรรม 7 มีความสัมพันธ์ทางบวกระดับสูงกับการเห็นคุณค่าในตนเองตามแนวพุทธจิตวิทยาอย่างมีนัยสำคัญทางสถิติ (r = 0.725, p < 0.01) และ 3. แนวทางการเสริมสร้างการเห็นคุณค่าในตนเองตามแนวพุทธจิตวิทยาของผู้สูงอายุ 5 แนวทาง 1) การพัฒนาการยอมรับตนเอง 2) การส่งเสริมปฏิสัมพันธ์ทางสังคม 3) การเสริมพลังผ่านบทบาทและภารกิจของชีวิต 4) การจัดการชีวิตอย่างสมดุลในมิติเศรษฐกิจและสุขภาวะองค์รวม และ 5) การพัฒนาปัญญาเพื่อการเห็นคุณค่าที่แท้จริง