ใจที่อัศจรรย์ : การพัฒนาจิตสู่ความหลุดพ้นตามแนวพุทธธรรมและประสาทวิทยา
คำสำคัญ:
ใจที่อัศจรรย์, พุทธธรรม, ประสาทวิทยา, การพัฒนาจิต, ความหลุดพ้นบทคัดย่อ
บทความนี้นำเสนอการศึกษาเชิงบูรณาการระหว่างหลักธรรมทางพุทธศาสนากับองค์ความรู้ทางประสาทวิทยาสมัยใหม่ เพื่อศึกษากระบวนการพัฒนาจิตใจจากสภาวะปกติสู่ "ใจที่อัศจรรย์" และเส้นทางสู่ความหลุดพ้นจากทุกข์ จากการค้นคว้าพบว่า "ใจที่อัศจรรย์" หมายถึง สภาวะจิตใจที่ตื่นรู้และไม่ติดยึดกับความคิดหรืออารมณ์ แต่สามารถมองเห็นความจริงของชีวิตได้อย่างใสใส ซึ่งสามารถพัฒนาได้ผ่านการฝึกสติสัมปชัญญะ การพัฒนาปัญญาในการเห็นไตรลักษณ์และการเจริญเมตตากรุณา สอดคล้องกับผลการวิจัยทางประสาทวิทยาที่แสดงให้เห็นว่าการฝึกสติและการทำสมาธิสามารถเปลี่ยนแปลงโครงสร้างและการทำงานของสมองได้ โดยเฉพาะในส่วนของสมองส่วนหน้า (Prefrontal cortex) และการลดการทำงานของอะมิกดาลา (Amygdala) ชี้ให้เห็นว่า ความสุขในชีวิตประจำวันและความหลุดพ้นในระดับสูงสุดเป็นเส้นทางเดียวกันที่สามารถปฏิบัติได้อย่างเป็นระบบและมีหลักฐานทางวิทยาศาสตร์รองรับ การบูรณาการระหว่างพุทธธรรมและประสาทวิทยาจึงนำเสนอแนวทางที่มีรากฐานทั้งทางจิตวิญญาณและหลักฐานทางวิทยาศาสตร์ เพื่อช่วยให้มนุษย์สามารถพัฒนาคุณภาพชีวิตและสุขภาวะทางจิตใจในยุคปัจจุบัน
เอกสารอ้างอิง
พระครูวินัยธรศิริเชษฐ์ สิริวฑฺฒโน. (2564). การพัฒนาจิตใจมนุษย์โดยใช้หลักธรรมทางพระพุทธศาสนา. วารสารมหาจุฬานาครทรรศน์, 8(7), 78-89.
พระพรหมคุณาภรณ์ (ป.อ. ปยุตฺโต). (2542). พุทธธรรม ฉบับปรับขยาย. กรุงเทพฯ : มหาวิทยาลัยมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย.
พระไพศาล วิสาโล. (2553). จิตสงบ ใจเป็นสุข: มรรคาแห่งสติและความตื่นรู้. กรุงเทพฯ : สวนเงินมีมา.
พุทธทาสภิกขุ. (2543). จิตตภาวนา: การเจริญสติปัฏฐานเพื่อเข้าถึงจิตที่หลุดพ้น. กรุงเทพฯ : โรงพิมพ์ธรรมสภา.
หยดพิรุฬ ไทยเกิด. (2564). การตื่นรู้ก็เหมือนกับการปอกเปลือก - WE ONENESS. สืบค้น 20 กรกฎาคม 2568, จาก https://weoneness.com/yodpiroon/
“________”. (2552). อานาปานสติ. กรุงเทพฯ : โรงพิมพ์ธรรมสภา.
Bear, M. F., Connors, B. W., & Paradiso, M. A. (2016). Neuroscience: Exploring the brain (4th ed.). Philadelphia, PA: Wolters Kluwer.
Bodhi, B. (2000). The connected discourses of the Buddha: A translation of the Saṃyutta Nikāya. Boston: Wisdom Publications.
Cozolino, L. (2014). The neuroscience of human relationships: Attachment and the developing social brain (2nd ed.). New York: W.W. Norton & Company.
Davidson, R. J., & Begley, S. (2012). The emotional life of your brain: How its unique patterns affect the way you think, feel, and live—and how you can change them. New York: Plume.
Hölzel, B. K., Lazar, S. W., Gard, T., Schuman-Olivier, Z., Vago, D. R., & Ott, U. (2011). How does mindfulness meditation work? Proposing mechanisms of action from a conceptual and neural perspective. Perspectives on Psychological Science, 6(6), 537–559.
Kabat-Zinn, J. (2003). Mindfulness-Based Interventions in Context: Past, Present, and Future. Clinical Psychology: Science and Practice, 10(2), 144–156.
Klimecki, O. M., Leiberg, S., Lamm, C., & Singer, T. (2013). Functional neural plasticity and associated changes in positive affect after compassion training. Cerebral Cortex, 23(7), 1552–1561.
Lazar, S. W., Kerr, C. E., Wasserman, R. H., Gray, J. R., Greve, D. N., Treadway, M. T., ... & Fischl, B. (2005). Meditation experience is associated with increased cortical thickness. Neuro Report, 16(17), 1893-1897.
Purves, D., Augustine, G. J., Fitzpatrick, D., Hall, W. C., LaMantia, A.-S., & White, L. E. (2018). Neuroscience (6th ed.). Oxford University Press.
Simpson, R., Posa, S., Langer, L., Bruno, T., Simpson, S., Lawrence, M., & Bayley, M. (2023). A systematic review and meta-analysis exploring the efficacy of mindfulness-based interventions on quality of life in people with multiple sclerosis. Journal of Neurology, 270, 726–745.
Tang, Y. Y., Hölzel, B. K., & Posner, M. I. (2015). The neuroscience of mindfulness meditation. Nature Reviews Neuroscience, 16(4), 213–225.
Walpola Rahula (1974). What the Buddha Taught: Revised and Expanded Edition with Texts from Suttas and Dhammapada. New York: Grove Press.
ดาวน์โหลด
เผยแพร่แล้ว
รูปแบบการอ้างอิง
ฉบับ
ประเภทบทความ
หมวดหมู่
สัญญาอนุญาต
ลิขสิทธิ์ (c) 2025 วารสารจิตวิทยาพุทธศาสตร์ประยุกต์เพื่อสังคม
อนุญาตภายใต้เงื่อนไข Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 International License.
