ศิลปะการสื่อสารเพื่อการปล่อยวางของพระพุทธเจ้า : กรณีส่งพระราชบิดาสู่สุคติ
คำสำคัญ:
การสื่อสารเชิงพุทธ, วาระสุดท้าย, การดูแลผู้ป่วยระยะท้าย, การปล่อยวาง, ความตายบทคัดย่อ
บทความนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อวิเคราะห์ศิลปะการสื่อสารของพระพุทธเจ้าในวาระสุดท้ายของพระเจ้าสุทโธทนะและถอดบทเรียนสำหรับการประยุกต์ใช้ในการดูแลผู้ป่วยระยะท้ายในบริบทปัจจุบัน ผลการวิเคราะห์พบว่า พระพุทธเจ้าทรงใช้กลยุทธ์การสื่อสารที่ละเอียดอ่อน ประกอบด้วย 1. การเลือกใช้ภาษาที่เรียบง่ายแต่ลึกซึ้ง หลีกเลี่ยงศัพท์ธรรมะที่ซับซ้อน 2. การใช้อุปมาอุปไมยเชื่อมโยงกับประสบการณ์ของผู้ฟัง 3. การลำดับเนื้อหาจากง่ายไปหายาก จากรูปธรรมสู่นามธรรม 40 การใช้น้ำเสียงและอวัจนภาษาที่แสดงความเมตตา และ 5. การเลือกหลักธรรมที่เหมาะสมกับสถานการณ์ โดยเฉพาะไตรลักษณ์และอริยสัจ 4
ศิลปะการสื่อสารที่โดดเด่นคือ ความสมดุลระหว่างความจริงและความเมตตา การเคารพในศักดิ์ศรีของผู้กำลังจะจากไปและการส่งเสริมการปล่อยวางอย่างมีปัญญา ซึ่งสามารถนำผลจากการวิเคราะห์มาประยุกต์ใช้ในการดูแลผู้ป่วยระยะท้ายปัจจุบัน ได้แก่ การสื่อสารอย่างมีสติและจริงใจ การใช้หลักธรรมเป็นแนวทางเมื่อเผชิญการจากลา การช่วยให้เข้าใจว่า การปล่อยวาง คือ การปลดปล่อย ไม่ใช่การละทิ้ง การสร้างสภาพแวดล้อมที่สงบและเอื้อต่อการปล่อยวางและการเปิดพื้นที่ให้จัดการเรื่องคั่งค้าง บทความนี้สะท้อนให้เห็นว่า การสื่อสารในวาระสุดท้ายไม่ใช่เพียงการปลอบโยน แต่เป็นการเปิดทางให้เกิดปัญญาและการตื่นรู้ แสดงให้เห็นว่าความรักที่แท้จริงคือการนำพาสู่การหลุดพ้น ไม่ใช่การยึดครอง
เอกสารอ้างอิง
กัลยาณมิตร. (2564). พุทธประวัติ: ช่วงปรินิพพาน. กรุงเทพฯ : สำนักพิมพ์กัลยาณมิตร.
พระครูธรรมธรวิมลมุนี. (2562). พุทธประวัติและหลักธรรมที่ควรทราบ. กรุงเทพฯ : โรงพิมพ์มหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย.
พระเทพโสภณ (ประยูร ธมมจิตโต). (2543). พุทธประวัติ (พิมพ์ครั้งที่ 4). กรุงเทพฯ : มูลนิธิพุทธธรรม.
พระธรรมปิฎก (ป.อ. ปยุตฺโต). (2558). พุทธวิธีในการสอน. กรุงเทพฯ : สำนักพิมพ์ผลิธัมม์.
พระธนภัทร ธนภทฺโท และ พระธรรมวิมลมุนี. (2565). การสื่อสารเชิงพุทธเพื่อพัฒนาคุณภาพชีวิตในพระไตรปิฎก. วารสาร มจร อุบลปริทรรศน์, 7(1), 1129-1144.
พระพุทธโฆสะ. (พ.ศ. 2556). ขุททกนิกาย ธรรมบท อรรถกถา (ธัมมปทัฏฐกถา). กรุงเทพฯ : มหาวิทยาลัยมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย.
พระพรหมคุณาภรณ์ (ป.อ. ปยุตฺโต). (2539). การสื่อสารเพื่อเข้าถึงสัจธรรม. กรุงเทพฯ : ธรรมสภา.
“________”. (2557). กาลานุกรม: พระพุทธศาสนาในอารยธรรมโลก. กรุงเทพฯ : สำนักพิมพ์ผลิธัมม์.
“________”. (2559). พจนานุกรมพุทธศาสน์ ฉบับประมวลธรรม (พิมพ์ครั้งที่ 34). กรุงเทพฯ : มูลนิธิการศึกษาเพื่อสันติภาพ.
มหานามะ. (พ.ศ. 2055). มหาวงศ์ [Mahavamsa: The Great Chronicle of Sri Lanka] (วิลเฮล์ม ไกเกอร์, ผู้แปล). ลอนดอน: Pali Text Society.
พระมหาหรรษา ธมฺมหาโส. (2557). พระพุทธเจ้าในฐานะนักสื่อสารเพื่อสันติภาพ. กรุงเทพฯ : มหาวิทยาลัยมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย.
พระอรรถกถาจารย์. (ไม่ปรากฏปี). ขุททกนิกาย อปทาน อรรถกถา. สืบค้น 20 มีนาคม 2568, จาก https://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=32
มหาวิทยาลัยมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย. (2539). พระไตรปิฎกภาษาไทย ฉบับมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย. กรุงเทพฯ : โรงพิมพ์มหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย.
“________”. (2560). ประมวลพระธรรมเทศนา. พระนครศรีอยุธยา: โรงพิมพ์มหาวิทยาลัยมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย.
วิไลวรรณ ทองเจริญ. (2559). การดูแลผู้ป่วยระยะสุดท้ายแบบองค์รวม. กรุงเทพฯ : จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย.
สำนักงานพระพุทธศาสนาแห่งชาติ. (2563). ประวัติพระพุทธเจ้าและหลักธรรมสำคัญ. กรุงเทพฯ : โรงพิมพ์สำนักงานพระพุทธศาสนาแห่งชาติ.
อานุรักษ์ สาแก้ว. (2560). การสื่อสารกับผู้ป่วยระยะสุดท้าย: แนวคิดและการประยุกต์. วารสารการแพทย์และการดูแลผู้ป่วย, 35(3), 215-228.
Davids, T. W. R., & Oldenberg, H. (2000). Vinaya texts. New Delhi, India: Atlantic.
Kolva, E., Rosenfeld, B., Pessin, H., Breitbart, W., & Brescia, R. (2011). Anxiety in terminally ill cancer patients. Journal of Pain and Symptom Management, 42, 691–701.
Nhat Hanh, T. (2014). The art of communicating: Mastering life's most important skill through mindfulness, personal growth, and effective interpersonal relations with Zen Master Thich Nhat Hanh. New York, NY: HarperOne.
Phra Brahmagunabhorn (P. A. Payutto). (2020). Buddhist ethics: The concepts and principles to strengthen health. Bangkok: Mahachulalongkornrajavidyalaya University Press.
Thich Nhat Hanh. (2017). The art of living: Peace and freedom in the here and now. New York: HarperOne.
World Health Organization. (2020). World health statistics 2020. Geneva: World Health Organization.
ดาวน์โหลด
เผยแพร่แล้ว
รูปแบบการอ้างอิง
ฉบับ
ประเภทบทความ
หมวดหมู่
สัญญาอนุญาต
ลิขสิทธิ์ (c) 2025 วารสารจิตวิทยาพุทธศาสตร์ประยุกต์เพื่อสังคม

อนุญาตภายใต้เงื่อนไข Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 International License.