พุทธจิตวิทยากับการเสริมสร้างความยุติธรรมในสังคมไทยร่วมสมัย

ผู้แต่ง

  • กิฏโชค พัธณะนิติ สำนักกฏหมายสากล เคเอพี แอ๊ดฮ๊อค ลอว์เฟริ์ม
  • คณพล ตุ้ยสุวรรณ ข้าราชการบำนาญ สำนักงานเลขาธิการสภาผู้แทนราษฎร

คำสำคัญ:

พุทธจิตวิทยา, ความยุติธรรม, สังคมไทยร่วมสมัย

บทคัดย่อ

บทความนี้มุ่งนำเสนอการประยุกต์ใช้แนวคิดพุทธจิตวิทยาในการเสริมสร้างความยุติธรรมในสังคมไทยร่วมสมัย โดยศึกษาแนวคิดพื้นฐานของพุทธจิตวิทยาซึ่งประกอบด้วยสามองค์ประกอบหลัก ได้แก่ ความเข้าใจธรรมชาติของจิตที่สามารถพัฒนาได้ผ่านกระบวนการจิตตภาวนา หลักไตรลักษณ์ที่อธิบายลักษณะของสรรพสิ่ง และการผสมผสานเทคนิคการบำบัดสมัยใหม่กับหลักธรรมทางพุทธศาสนา การประยุกต์ใช้พุทธจิตวิทยาในการเสริมสร้างความยุติธรรมดำเนินการผ่านสามมิติ คือ การพัฒนาจิตสำนึกเชิงจริยธรรม การเสริมสร้างความเมตตากรุณา และการแก้ไขความขัดแย้ง ในสังคมไทยร่วมสมัยได้มีการนำไปปฏิบัติทั้งในระดับนโยบาย ระดับชุมชน และระดับบุคคล อย่างไรก็ตาม ยังพบความท้าทายสำคัญในการผสมผสานแนวคิดดั้งเดิมกับสังคมสมัยใหม่ ข้อจำกัดด้านความเข้าใจในสังคมพหุวัฒนธรรมและการขาดบุคลากรผู้เชี่ยวชาญ จึงมีข้อเสนอแนะให้พัฒนาหลักสูตรและการฝึกอบรม ส่งเสริมการวิจัย สร้างความร่วมมือระหว่างหน่วยงาน และพัฒนาเทคโนโลยีในการเผยแพร่องค์ความรู้ เพื่อนำไปสู่การสร้างสังคมที่มีความยุติธรรมและสันติสุขอย่างยั่งยืน

เอกสารอ้างอิง

กรมการพัฒนาชุมชน. (2564). การสร้างชุมชนเข้มแข็งด้วยหลักสังคหวัตถุ 4. กรุงเทพฯ : กระทรวงมหาดไทย.

กาญจนา แก้วเทพ. (2563). วัฒนธรรมศึกษาในสังคมไทยร่วมสมัย. กรุงเทพฯ : สำนักพิมพ์จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย.

ชัยวัฒน์ สถาอานันท์. (2563). ความรุนแรงและการจัดการความขัดแย้งในสังคมไทย. กรุงเทพฯ : สำนักพิมพ์มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์.

นิธิ เอียวศรีวงศ์. (2560). ความยุติธรรมทางสังคมในบริบทของสังคมไทย. กรุงเทพฯ : มติชน.

________. (2562). วิวัฒนาการของสังคมไทยร่วมสมัย. กรุงเทพมหานคร: มติชน.

ปรีชา เปี่ยมพงศ์สานต์. (2555). ความยุติธรรมระหว่างรุ่นและการพัฒนาที่ยั่งยืน. กรุงเทพฯ : สำนักพิมพ์จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย.

ปริตตา เฉลิมเผ่า กออนันตกูล. (2560). มานุษยวิทยาว่าด้วยวัฒนธรรมไทยร่วมสมัย. กรุงเทพฯ : ศูนย์มานุษยวิทยาสิรินธร.

ผาสุก พงษ์ไพจิตร. (2564). ระบบอุปถัมภ์และความไม่เป็นธรรมในสังคมไทย. กรุงเทพฯ : สำนักพิมพ์จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย.

พระธรรมปิฎก. (2546). พุทธธรรมกับจริยศาสตร์. กรุงเทพฯ : สำนักพิมพ์มหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย.

พระพรหมคุณาภรณ์ [ป.อ. ปยุตฺโต]. (2563). จิตวิทยาเชิงพุทธ. กรุงเทพฯ : สำนักพิมพ์พุทธธรรม.

“________”. (2564). การพัฒนาที่ยั่งยืนในบริบทของพระพุทธศาสนา. กรุงเทพฯ : สำนักพิมพ์พุทธธรรม.

พระพรหมบัณฑิต. (2564). พุทธจิตวิทยาบูรณาการ: การประยุกต์ใช้ในสังคมร่วมสมัย. กรุงเทพฯ : โรงพิมพ์มหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย.

พระมหาหรรษา ธมฺมหาโส. (2554). พุทธจิตวิทยาเพื่อสันติภาพ. กรุงเทพฯ : สำนักพิมพ์มหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย.

พระราชวรมุนี [ประยูร ธมฺมจิตฺโต]. (2564). การพัฒนาจิตตามแนวพระพุทธศาสนา. กรุงเทพฯ : โรงพิมพ์มหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย.

วิทยา ศรีดามา. (2564). ไตรลักษณ์กับจิตวิทยาการบำบัด. กรุงเทพฯ : สำนักพิมพ์แห่งจุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย.

สถาบันกระบวนการยุติธรรมเชิงสมานฉันท์. (2564). คู่มือการปฏิบัติงานยุติธรรมชุมชนตามแนวพุทธ. กรุงเทพฯ : สำนักงานกิจการยุติธรรม กระทรวงยุติธรรม.

สถาบันพระปกเกล้า. (2564). รายงานวิจัยการเข้าถึงความยุติธรรมของกลุ่มผู้มีรายได้น้อยในประเทศไทย. นนทบุรี : สถาบันพระปกเกล้า.

สมเด็จพระพุทธโฆษาจารย์ [ป.อ. ปยุตฺโต]. (2565). พุทธธรรมกับการพัฒนาสังคม. กรุงเทพฯ : โรงพิมพ์พระพุทธศาสนาแห่งชาติ.

สำนักงานการวิจัยแห่งชาติ. (2565). ยุทธศาสตร์การวิจัยด้านพุทธจิตวิทยากับความยุติธรรมในสังคมไทย. กรุงเทพฯ : สำนักงานการวิจัยแห่งชาติ.

ศูนย์วิจัยและพัฒนากระบวนการยุติธรรมไทย. (2565). วิธีการประยุกต์ใช้พุทธจิตวิทยาในการเสริมสร้างความยุติธรรม. กรุงเทพฯ : สำนักงานกิจการยุติธรรม.

Davidson, R. J., & Dahl, C. J. (2022). Buddhist Psychology and Modern Neuroscience. New York: Oxford University Press.

De Silva, P. (2005). An Introduction to Buddhist Psychology. London: Palgrave Macmillan.

Germer, C. K., & Siegel, R. D. (2022). Wisdom and Compassion in Psychotherapy: Deepening Mindfulness in Clinical Practice. New York: Guilford Press.

Kabat-Zinn, J., & Williams, M. (2021). Mindfulness-Based Interventions: Foundations and Applications. New York: Guilford Press.

Restorative Justice Foundation. (2023). Buddhist Principles in Restorative Justice Practice. London: RJF Publishing.

Trauma Healing Institute. (2023). Trauma Healing through Buddhist Psychology. Philadelphia: THI Press.

Wallace, B. A., & Shapiro, S. L. (2020). Mental Balance and Well-Being: Building Bridges Between Buddhism and Western Psychology. American Psychologist, 75(6), 230-242.

ดาวน์โหลด

เผยแพร่แล้ว

2025-06-15

รูปแบบการอ้างอิง

พัธณะนิติ ก., & ตุ้ยสุวรรณ ค. (2025). พุทธจิตวิทยากับการเสริมสร้างความยุติธรรมในสังคมไทยร่วมสมัย. วารสารจิตวิทยาพุทธศาสตร์ประยุกต์เพื่อสังคม, 11(1), 273–287. สืบค้น จาก https://so03.tci-thaijo.org/index.php/human/article/view/286263