วิเคราะห์การใช้คำอุปมาเชิงภาษาศาสตร์ในวรรณกรรม ของ พระพรหมโมลี (วิลาศ ญาณวโร)

บทคัดย่อ

บทความวิจัยนี้มีวัตถุประสงค์ 1) เพื่อวิเคราะห์การใช้คำเชื่อมในคำอุปมาในวรรณกรรมของพระพรหมโมลี (วิลาศ ญาณวโร) 2) เพื่อวิเคราะห์กระบวนการถ่ายโยงทางความหมายของคำอุปมาในวรรณกรรมของพระพรหมโมลี (วิลาศ ญาณวโร) ซึ่งเป็นการวิจัยเชิงเอกสารและใช้วิธีการอธิบายแบบวิจัยเชิงพรรณนา

ผลการวิจัยพบว่าการใช้คำเชื่อมในคำอุปมาในวรรณกรรมของพระพรหมโมลี (วิลาศ ญาณวโร) ตามความหมายในพจนานุกรม ฉบับราชบัณฑิตยสถาน พ.ศ. 2554 มี 5 ประเภท ดังนี้ ประเภทที่ 1 มีคำเชื่อมว่า “เปรียบเทียบ” “เปรียบเหมือน” “เปรียบเสมือน” “เหมือน” ประเภทที่ 2 มีคำเชื่อมว่า “ดุจดัง” “ดุจ” “อุปมาดัง” “อุปมาประหนึ่ง” “ประดุจ” “ประหนึ่ง” ประเภทที่ 3 มีคำเชื่อมว่า “กว่า” “ราวกะว่า”  ประเภทที่ 4 มีคำเชื่อมว่า “ฉันใด....เช่นนั้น” “ฉันใด....ฉันนั้น” ประเภทที่ 5 มีคำเชื่อมว่า “นับประสาอะไร” และการวิเคราะห์กระบวนการถ่ายโยงทางความหมายของคำอุปมาในวรรณกรรมของพระพรหมโมลี (วิลาศ ญาณวโร) พบว่า มีกระบวนการถ่ายโยงทางความหมาย 7 รูปแบบ ดังนี้ 1) อาศัยลักษณะ 2) อาศัยหน้าที่ 3) อาศัยสภาพ 4) อาศัยการกระทำ 5) อาศัยอาการ 6) อาศัยระดับความสูง-ต่ำ และ 7) อาศัยคุณสมบัติ ซึ่งได้สะท้อนมโนทัศน์เชิงเปรียบเทียบของผู้ประพันธ์ต่อสรรพสิ่งต่าง ๆ ในโลก ทั้งส่วนที่เป็นนามธรรมและรูปธรรม