สังคมออนไลน์กับการสร้างพื้นที่ประชาธิปไตย: กรณีศึกษา กลุ่มนักศึกษาระดับปริญญาโท คณะรัฐศาสตร์ มหาวิทยาลัยรามคำแหง

บทคัดย่อ

การศึกษาครั้งนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อ 1) ศึกษารูปแบบการใช้สื่อสังคมออนไลน์ในการสร้างพื้นที่ประชาธิปไตย และ 2) วิเคราะห์การใช้สื่อสังคมออนไลน์ในการสร้างพื้นที่ประชาธิปไตยของกลุ่มนักศึกษาระดับปริญญาโท คณะรัฐศาสตร์ มหาวิทยาลัยรามคำแหง การศึกษานี้เป็นแบบเชิงคุณภาพ โดยใช้กรณีศึกษาของกลุ่มนักศึกษาระดับปริญญาโท คณะรัฐศาสตร์ ปีการศึกษา 2560 มหาวิทยาลัยรามคำแหง ประชากรคือกลุ่มนักศึกษาจำนวน 50 คน ทำการคัดเลือกกลุ่มตัวอย่างจำนวน 29 คน พร้อมทั้งทำการสัมภาษณ์กลุ่มตัวอย่างที่ใช้สื่อสังคมออนไลน์เป็นประจำ จำนวน 10 คน เครื่องมือที่ใช้ในการศึกษาครั้งนี้ คือ การสัมภาษณ์เชิงลึกโดยรูปแบบคำถามเป็นแบบกึ่งโครงสร้าง การเก็บรวบรวมข้อมูลจากเอกสารต่าง ๆ ข้อมูลจากเว็บไซต์ รวมถึงการสังเกตรูปแบบการใช้สื่อสังคมออนไลน์ของนักศึกษากลุ่มดังกล่าว

          ผลการศึกษาพบว่า

          รูปแบบสังคมออนไลน์ที่นักศึกษาใช้เป็นประจำ คือ ไลน์ (Line) เฟสบุ๊ค (Facebook) ยูทูป  (YouTube) อินสตราแกรม (Instagram) และ ทวิตเตอร์ (Twitter) ตามลำดับ โดยนักศึกษาส่วนใหญ่มีความถี่ในการเข้าใช้สังคมออนไลน์มากกว่าวันละ 1 ครั้งต่อวันมากที่สุด คิดเป็นร้อยละ 91.70 และ 2-3 วันครั้ง คิดเป็นร้อยละ 8.30 โดยสามารถแบ่งออกตามวัตถุประสงค์ของการใช้สังคมออนไลน์ได้เป็น 4 ข้อ ได้แก่ 1) การใช้สื่อเพื่อการเผยแพร่ตัวตน 2) การใช้สื่อเพื่อแลกเปลี่ยนอภิปราย 3) การใช้สื่อเพื่อรับชมหรือติดตามความเคลื่อนไหวประเด็นทางการเมือง และ 4) การใช้สื่อเพื่อวิพากษ์วิจารณ์ประเด็นทาง การเมือง

          ภาพสะท้อนประชาธิปไตยจากการใช้สื่อสังคมออนไลน์ของกลุ่มนักศึกษาดังกล่าว เห็นได้ว่ายิ่งมีการขยายตัวของการแสดงความคิดเห็นผ่านสังคมออนไลน์บนพื้นที่สาธารณะ ยิ่งมีผู้เข้ามามีส่วนร่วมมากขึ้นจึงเกิดการสร้างพื้นที่ประชาธิปไตยบนสังคมออนไลน์ อีกทั้งยังเป็นการเปิดโอกาสให้ทุกคนได้แลกเปลี่ยนและยอมรับความคิดที่หลากหลายในพหุสังคม ก่อให้เกิดสิทธิเสรีภาพ เรื่องการแสดงความคิดเห็นทางการเมืองในสังคมออนไลน์