กลวิธีทางภาษากับอุดมการณ์ในวิสัยทัศน์โรงเรียนสาธิต สังกัดกระทรวงการอุดมศึกษา วิทยาศาสตร์ วิจัยและนวัตกรรม

บทคัดย่อ

วาทกรรมวิเคราะห์เชิงวิพากษ์ เป็นแนวทางการศึกษาความสัมพันธ์ระหว่างตัวบทภาษา    วาทกรรม และอุดมการณ์ บทความนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษากลวิธีทางภาษาในการนำเสนออุดมการณ์ที่ปรากฏในวิสัยทัศน์โรงเรียนสาธิตสังกัดกระทรวงการอุดมศึกษา วิทยาศาสตร์ วิจัยและนวัตกรรม    ซึ่งเป็นการวิจัยเชิงคุณภาพ โดยใช้กรอบแนวคิดวาทกรรมวิเคราะห์เชิงวิพากษ์ เก็บข้อมูลจากวิสัยทัศน์โรงเรียนสาธิต ระหว่างปี 2565-2567 ที่เผยแพร่บนเว็บไซต์ของแต่ละโรงเรียน จำนวน 106 โรงเรียน ด้วยการวิเคราะห์สรุปตีความ

ผลการวิจัยพบว่า การวิเคราะห์ตัวบทวิสัยทัศน์โรงเรียนสาธิตมีกลวิธีทางภาษาที่ใช้สื่ออุดมการณ์มี 2 กลวิธี ได้แก่ การใช้คำศัพท์ และการอ้างถึง ในด้านวิถีปฏิบัติทางวาทกรรม พบว่า กระบวนการผลิตและกระจายตัวบทเป็นกลไกจากผู้บริหารโรงเรียน ส่งต่อมายังครู อาจารย์ บุคลากร นักเรียน และผู้ปกครอง ผ่านช่องทางการประชาสัมพันธ์ที่หลากหลาย ซึ่งมีลักษณะเป็นสาธารณะ กลวิธีทางภาษาดังกล่าวได้นำเสนอชุดความคิดที่สื่ออุดมการณ์ 5 อุดมการณ์ ได้แก่ อุดมการณ์ความเป็นโรงเรียนชั้นนำ อุดมการณ์ความเป็นโรงเรียนนวัตกรรมที่สร้างนวัตกร อุดมการณ์ความเป็นโรงเรียนแห่งการวิจัยและพัฒนาการจัดการเรียนรู้ อุดมการณ์ความเป็นโรงเรียนที่สร้างคุณลักษณะอันพึงประสงค์ให้แก่ผู้เรียน และอุดมการณ์ความเป็นโรงเรียนแห่งการเรียนรู้และร่วมพัฒนาวิชาชีพครู ในด้านวิถีปฏิบัติทางสังคมวัฒนธรรม พบว่า การปฏิรูปการศึกษา ความคาดหวังของสังคมในฐานะการเป็นพลเมืองและพลโลกที่ดี การน้อมนำศาสตร์พระราชาสู่การปฏิบัติ ภายใต้การเป็นโรงเรียนสาธิตของมหาวิทยาลัยราชภัฏ และกรอบแนวคิดเพื่อการเรียนรู้ในศตวรรษที่ 21 ส่งผลต่อการผลิตตัวบทวิสัยทัศน์ การศึกษาวิสัยทัศน์โรงเรียนสาธิตจึงเผยให้เห็นอุดมการณ์ที่ซ่อนเร้นอยู่เบื้องหลังการใช้ภาษา