การประยุกต์ใช้คู่มือเสียงบรรยายภาพของไทย: ความท้าทายในทางปฏิบัติ

บทคัดย่อ

บทความนี้วิเคราะห์แนวทางเสียงบรรยายภาพ (Audio Description: AD) ในคู่มือทางการของประเทศไทย เพื่อระบุข้อจำกัดเชิงปฏิบัติและเสนอแนวทางพัฒนาประสิทธิภาพ โดยใช้การวิเคราะห์เอกสารจากคู่มือจำนวนสี่ฉบับที่จัดทำระหว่างปี 2557–2561 ได้แก่ สถาบันวิจัยและพัฒนาคนตาบอด มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์ สำนักงานคณะกรรมการกิจการกระจายเสียง กิจการโทรทัศน์และกิจการโทรคมนาคมแห่งชาติ (กสทช.) และสถานีโทรทัศน์ไทยพีบีเอส ผลการวิเคราะห์ชี้ให้เห็นข้อจำกัดสำคัญ สองประการ คือ (1) คู่มือทั้ง 4 ชุดที่ศึกษาขาดการนิยามที่ชัดเจนในการจำแนกรูปแบบเสียงบรรยายภาพเชิงภววิสัยและเชิงอัตวิสัย แม้จะมีการระบุว่ารูปแบบภววิสัยไม่ควรมีการตีความ แต่สำหรับรูปแบบอัตวิสัยกลับยังไม่มีการกำหนดกรอบที่ชัดเจน ส่งผลให้เกิดข้อถกเถียงเกี่ยวกับมาตรฐานที่เหมาะสม โดยเฉพาะในการบรรยายอารมณ์ผ่านท่าทางและสีหน้าในรายการบันเทิง และ (2) คู่มือส่วนใหญ่ให้ความสำคัญกับการบรรยายเชิงภาพเป็นหลัก ขณะที่บทบาทของเสียงในการช่วยให้คนพิการทางการมองเห็นเข้าถึงเนื้อหาอย่างมีประสิทธิภาพได้รับการกล่าวถึงน้อย ควรปรับปรุงคู่มือโดยสนับสนุนการศึกษาวิจัยอย่างต่อเนื่องเกี่ยวกับบทบาทของเสียงในรูปแบบต่าง ๆ ในงานเสียงบรรยายภาพในบริบทของประเทศไทย ซึ่งที่ผ่านมายังขาดการศึกษาเกี่ยวกับการตีความเสียงประเภทต่าง ๆ และการจัดทำแนวทางเฉพาะสำหรับรายการที่มีคุณลักษณะเฉพาะ นอกจากนี้ งานวิจัยส่วนใหญ่ดำเนินการกับกลุ่มตัวอย่างในกรุงเทพฯ ส่งผลให้ขาดความหลากหลายเชิงประชากร อีกทั้งคู่มือเสียงบรรยายภาพของไทยยังอิงจากแบบอย่างต่างประเทศเป็นหลัก จึงควรมีการปรับหลักเกณฑ์ให้เหมาะสมกับภาษาและวัฒนธรรมไทยมากยิ่งขึ้น