โซ่อุปทานสินค้าเกษตรไทยผ่านช่องทางพาณิชย์อิเล็กทรอนิกส์: ปัญหาและการศึกษาด้วยการสร้างทฤษฎีฐานรากแบบประกอบสร้างทางสังคม

บทคัดย่อ

บทความวิจัยนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษารูปแบบและปัญหาของโซ่อุปทานสินค้าเกษตรที่จำหน่ายผ่านช่องทางพาณิชย์อิเล็กทรอนิกส์ในประเทศไทย และสร้างทฤษฎีฐานรากแบบประกอบสร้างทางสังคมในบริบทการจัดการโซ่อุปทาน เป็นการวิจัยเชิงคุณภาพ ใช้วิธีวิทยาการวิจัยแบบการสร้างทฤษฎีฐานรากตามแนวคิดของ Charmaz ผู้ให้ข้อมูลสำคัญ ได้แก่ เกษตรกรที่จำหน่ายสินค้าผ่านพาณิชย์อิเล็กทรอนิกส์ ผู้ให้บริการแพลตฟอร์ม ตัวแทนโลจิสติกส์ และเจ้าหน้าที่ภาครัฐ รวมทั้งสิ้น 30 คน เครื่องมือที่ใช้ในการวิจัย เป็นแบบสัมภาษณ์แบบกึ่งโครงสร้าง เก็บข้อมูลด้วยการสัมภาษณ์เชิงลึก การสังเกตแบบไม่มีส่วนร่วม และการวิเคราะห์เอกสาร ผลการวิจัยพบว่า รูปแบบและปัญหาของโซ่อุปทานสินค้าเกษตรที่จำหน่ายผ่านช่องทางพาณิชย์อิเล็กทรอนิกส์ในประเทศไทย มี 4 รูปแบบ ได้แก่ 1) การจำหน่ายโดยตรงจากเกษตรกร 2) การจำหน่ายผ่านผู้รวบรวมหรือผู้ค้าส่ง 3) การจำหน่ายผ่านห้างค้าปลีกสมัยใหม่ และ 4) การจำหน่ายผ่านผู้ให้บริการแพลตฟอร์มเฉพาะทาง แต่ละรูปแบบมีข้อดีและข้อจำกัดที่แตกต่างกัน ปัญหาที่พบมี 3 ด้าน ได้แก่ ด้านโลจิสติกส์ ด้านการจัดการคุณภาพสินค้า และด้านการเชื่อมโยงข้อมูลและเทคโนโลยีโซ่อุปทาน สินค้าเกษตรที่จำหน่ายผ่านช่องทางพาณิชย์อิเล็กทรอนิกส์ฯ เกิดจากการประกอบสร้างทางสังคม 3 มิติหลัก ได้แก่ มิติการปรับตัวของผู้มีส่วนเกี่ยวข้อง มิติการพัฒนาระบบนิเวศทางธุรกิจ และมิติการสร้างความยื่นยืน ทฤษฎีฐานรากแบบประกอบสร้างทางสังคมในบริบทการจัดการโซ่อุปทาน ประกอบด้วย การบูรณาการข้อมูล แบบเรียลไทม์ การปรับตัวทางดิจิทัล และการพัฒนาระบบเชื่อมโยงในระดับนโยบาย ทฤษฎีความสมดุลโซ่อุปทาน ประกอบด้วย การจัดการคุณภาพสินค้า การบริหารทรัพยากรอย่างยั่งยืน และการตอบสนองความต้องการ แบบเรียลไทม์