ศักยภาพชุมชนในการพัฒนาแหล่งท่องเที่ยวชุมชนยลวิถี ตำบลบ้านเชียง อำเภอหนองหาน จังหวัดอุดรธานี

บทคัดย่อ

         การวิจัยนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษาศักยภาพของชุมชนในการพัฒนาแหล่งท่องเที่ยวชุมชนยลวิถี ตำบลบ้านเชียง อำเภอหนองหาน จังหวัดอุดรธานี และเพื่อศึกษาความคิดเห็นของประชาชนต่อการพัฒนาศักยภาพของชุมชนในด้านแหล่งท่องเที่ยวชุมชนยลวิถี ตำบลบ้านเชียง อำเภอหนองหาน จังหวัดอุดรธานี การวิจัยครั้งนี้ได้ดำเนินการโดยใช้ระเบียบวิธีวิจัยแบบผสมผสาน (mixed methods research) โดยใช้การศึกษาทั้ง การวิจัยเชิงปริมาณ (quantitative research) และการวิจัยเชิงคุณภาพ (qualitative research) กลุ่มตัวอย่างที่ใช้ในการวิจัยครั้งนี้ คือ ประชากรในเขตพื้นที่เทศบาลตำบลบ้านเชียง อำเภอหนองหาน จังหวัดอุดรธานี จำนวนทั้งหมด 367 คน โดยการใช้สูตรของ Yamane’s โดยกำหนดระดับค่าความเชื่อมั่นที่ 95% และเทียบสัดส่วนกลุ่มตัวอย่างจากจำนวนประชากรโดยวิธีการสุ่มแบบชั้นภูมิตามสัดส่วน เครื่องมือที่ใช้เป็นแบบสอบถาม วิเคราะห์ข้อมูลโดยใช้สถิติเชิงพรรณนา (descriptive statistic) ได้แก่ ความถี่ ร้อยละ ค่าเฉลี่ย และส่วนเบี่ยงเบนมาตรฐาน ส่วนข้อเสนอแนะจะใช้การวิเคราะห์ข้อมูลโดยการพรรณนาวิเคราะห์

         ผลการศึกษา พบว่า ชุมชนบ้านเชียง ตำบลบ้านเชียง อำเภอหนองหาน จังหวัดอุดรธานี นับว่าเป็นชุมชนที่มีศักยภาพในการพัฒนาแหล่งท่องเที่ยวของชุมชน มีการนำภูมิปัญญาท้องถิ่น อาทิ การทอผ้า การจักสาน การปั้นหม้อเขียนสี รวมถึงอาหารพื้นบ้าน มีการวางแผนการท่องเที่ยว "ตามรอยดินดำอารยธรรมบ้านเชียง” เพื่อท่องเที่ยวเชิงวัฒนธรรมและสร้างสรรค์ของบ้านเชียง ณ บ้านอาร์โฮมสเตย์ อาหารพื้นบ้าน และอาหารต้อนรับนักท่องเที่ยว ซึ่งกระบวนการต่าง ๆ มีการประสานงานร่วมด้วยช่วยกันในการจัดกิจกรรม โดยใช้กระบวนการระดมความคิดจากคนในชุมชน ร่วมวางแผน ร่วมลงมือปฏิบัติ ร่วมรับผิดชอบ และร่วมรับผลประโยชน์ เชื่อมโยงด้วยพลังบวร บ้าน วัด โรงเรียน และส่วนราชการ ในกิจกรรมสอดคล้องกันใน 3 ด้าน ได้แก่ ด้านศาสนา ด้านปรัชญาเศรษฐกิจพอเพียง และด้านการรักษาวัฒนธรรมที่ดีงาม นอกจากนี้ในชุมชนบ้านเชียงยังมีศูนย์เรียนรู้เศรษฐกิจพอเพียงเป็นศูนย์เรียนรู้การทำนา ทำปุ๋ยหมัก ปลูกผักปลอดสารพิษ ศูนย์เรียนรู้ปราชญ์ชาวบ้าน/ภูมิปัญญาท้องถิ่น ปั้นหม้อเขียนสี ศูนย์การเรียนรู้ทอผ้าย้อมคราม ศูนย์เรียนรู้ด้านการออกแบบลายผ้า การมัดหมี่ การย้อมผ้าด้วยคราม การทอผ้า ซึ่งเป็นภูมิปัญญาของคนในท้องถิ่นได้สืบต่อกันมาจนถึงปัจจุบัน และมีการจัดตั้งกลุ่มอาชีพ อาทิ กลุ่มปั้นหม้อเขียนสี กลุ่มโฮมสเตย์เชิงอนุรักษ์วัฒนธรรม กลุ่มฟ้อนรำ กลุ่มอาหารแปรรูป กลุ่มทอผ้าย้อมคราม กลุ่มจักสาน กลุ่มมัคคุเทศก์ กลุ่มเลี้ยงปลา กลุ่มเพาะเห็ด กลุ่มทำเกษตรผสมผสาน มีการพัฒนาศักยภาพบุคลากรของกลุ่มต่าง ๆ อย่างต่อเนื่อง

         ส่วนความคิดเห็นของประชาชนต่อการพัฒนาศักยภาพของชุมชนในด้านแหล่งท่องเที่ยวชุมชนยลวิถี ตำบลบ้านเชียง อำเภอหนองหาน จังหวัดอุดรธานี ทั้ง 4 ด้าน พบว่า ภาพรวมอยู่ในระดับมาก มีค่าเฉลี่ย 4.04 (S.D. = 0.85) เมื่อศึกษาเป็นรายด้านพบว่า ศักยภาพของชุมชนต่อการพัฒนาแหล่งท่องเที่ยวชุมชนยลวิถี ตำบลบ้านเชียง อำเภอหนองหาน จังหวัดอุดรธานี ด้านทรัพยากรธรรมชาติและวัฒนธรรม มีค่าเฉลี่ยมากที่สุด เท่ากับ 4.14 (S.D. = 0.85) รองลงมา คือ ด้านการเรียนรู้ มีค่าเฉลี่ยเท่ากับ 4.05 (S.D. = 0.81) และอันดับสุดท้าย คือ ด้านองค์กรชุมชน มีค่าเฉลี่ยเท่ากับ 3.99 (S.D. = 0.84) ตามลำดับ