การศึกษาทำนองเทศน์ผะเหวดในมิติทางดุริยางคศิลป์

บทคัดย่อ

บทความฉบับนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษาลักษณะรูปแบบของทำนองเทศน์ ระดับเสียงเทศน์ กระสวนทำนองเทศน์ และลักษณะการเคลื่อนที่ของทำนองเทศน์ผะเหวดในประเพณีบุญผะเหวดอีสาน โดยใช้วิธีวิจัยเชิงคุณภาพในการเก็บข้อมูล ศึกษาข้อมูลจากเอกสารวิชาการ การลงพื้นที่ภาคสนามในงานประเพณีบุญผะเหวด จังหวัดร้อยเอ็ด การสัมภาษณ์ผู้รู้ พระนักเทศน์ ตลอดจนศึกษาจากสื่อบันทึกภาพและเสียงการเทศน์ผะเหวด ใช้กระบวนการวัดค่าความถี่ของเสียงเพื่อวิเคราะห์ระดับเสียงของทำนองเทศน์โดยเครื่อง Oscilloscope ประเภท Digital อธิบายผลการวิจัยแบบพรรณนาวิเคราะห์ และกราฟแสดงภาพการเคลื่อนที่ของทำนองเทศน์เพื่อให้เห็นแนวทำนองแบบเป็นรูปธรรม ซึ่งค้นพบผลการวิจัยดังนี้ รูปแบบทำนองเทศน์ผะเหวดในประเพณีบุญผะเหวดทั้ง 13 กัณฑ์ มี 2 รูปแบบทำนองใหญ่ๆคือ การเทศน์ทำนองเดินหรือทำนองอ่านหนังสือ มีรูปแบบการเคลื่อนที่ของทำนองแบบราบเรียบมีโทนเสียงเดียว และ การเทศน์ทำนองแหล่หรือเทศน์เสียง มีลักษณะการเดินทำนองแบบเล่นเสียงสูง - ต่ำ สลับกัน การเคลื่อนที่ของทำนองมีทิศทางของเสียงขึ้นสูง และเคลื่อนเสียงลงมาหาเสียงต่ำ สลับกันไป นอกจากนี้ยังพบทำนองดั้งเดิม 3 ทำนอง คือ ทำนองกาเต้นก้อน ทำนองช้างเทียมแม่ และ ทำนอง   ลมพัดพร้าว ซึ่งมีความแตกต่างกัน คือ ทำนองกาเต้นก้อนมีลักษณะการเดินทำนองแบบกระชั้นเสียง รวบคำ สลับกับทำนองราบเรียบ ทำนองช้างเทียมแม่ มีลักษณะการเดินทำนองแบบเปลี่ยนระดับเสียง และทำนองลมพัดพร้าว มีลักษณะการดำเนินทำนองแบบเคลื่อนที่ไปเสียงสูงและกลับลงมาที่เสียงหลัก แบบราบเรียบ ไม่กระชั้นเสียง ไม่รวบคำ