ผลของการเล่นเกมส์ไพ่โซลิแทร์เพื่อป้องกันภาวะสมองเสื่อมในผู้สูงอายุที่มีภาวะเสี่ยงสมองเสื่อม โรงพยาบาลส่งเสริมสุขภาพตำบลบ้านนาสีนวล อำเภอพยัคฆภูมิพิสัย จังหวัดมหาสารคาม

บทคัดย่อ

มิหลังและวัตถุประสงค์: ภาวะสมองเสื่อม (Demantia) ถือเป็นปัญหาสุขภาพที่สำคัญอย่างหนึ่งที่พบได้ในกลุ่มวัยผู้สูงอายุ ทำให้เกิดภาวะพึ่งพิงตามมารวมไปถึงส่งผลกระทบต่างๆทั้งภายในครอบครัวและชุมชนเอง การรักษาในปัจจุบันเป็นเพียงการบรรเทาอาการหรือชะลออาการเท่านั้น ไม่ว่าจะเป็นการรักษาด้วยยาและไม่ใช่ยา สิ่งที่สามารถทำได้ภายในชุมชนคือการใช้กิจกรรมบำบัดซึ่งในปัจจุบันมีกิจกรรมต่างๆมากกว่า แต่ด้วยในข้อจำกัดของชุมชนซึ่งผู้สูงอายุส่วนใหญ่ได้รับการศึกษาในระดับพื้นฐานหรือไม่เกินชั้นประถมศึกษาปีที่ 6 ส่งผลให้เป็นข้อจำกัดในการทำกิจกรรม ทางผู้วิจัยจึงได้นำการเล่นเกมส์ไพ่ที่มีทั้งตัวเลข สัญลักษณ์และสีมาใช้ในการป้องกันภาวะสมองเสื่อมในผู้สูงอายุ การศึกษาในครั้งนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษาผลของการเล่นเกมไพ่โซลิแทร์ที่มีต่อภาวะสมองเสื่อมในกลุ่มผู้สูงอายุที่มีภาวะเสี่ยงสมองเสื่อม

ระเบียบวิธีการวิจัย: การศึกษาในครั้งนี้เป็นการวิจัยเชิงกึ่งทดลองรูปแบบ Pretest-Posttest Control Group Design กลุ่มตัวอย่าง คือ ผู้สูงอายุ 60-69 ปีบริบูรณ์ ที่อาศัยอยู่ในเขตพื้นที่รับผิดชอบของรพ.สต.บ้านนาสีนวล จำนวน 50 คน แบ่งออกเป็นกลุ่มทดลองและกลุ่มควบคุมกลุ่มละ 25 คน คัดเลือกโดยที่มีระดับคะแนน Mini-cog ชุดที่ 1 น้อยกว่าหรือเท่ากับ 3 คะแนน และคะแนน Moca น้อยกว่าหรือเท่ากับ 25 คะแนน และวิธีการสุ่มตัวอย่างตัวอย่างแบบเจาะจง (Purposive sampling)  กลุ่มทดลองจะได้รับกิจกรรมการเล่นเกมไพโซลิแทร์ 3 เกม/วัน จัดให้เล่น 2 วัน/สัปดาห์ ระยะเวลา 8 สัปดาห์ กลุ่มควบคุมได้รับการดูแลตามปกติ เครื่องมือที่ใช้ในทดลอง ได้แก่ 1) แบบสอบถามข้อมูลทั่วไป 2) เครื่องมือประเมินตัวแปรตาม ได้แก่ 2.1) แบบประเมิน Mini-Cog (S.borson) ชุดที่ 1, 2.2) แบบประเมิน MoCA และ 3) เครื่องมือการทดลอง คือ เกมไพ่โซลิแทร์ รูปแบบ Klondike ข้อมูลที่ได้วิเคราะห์ด้วยค่าเฉลี่ย ส่วนเบี่ยงเบนมาตรฐาน ร้อยละ และสถิติ Dependent T-test และ Independent T-test กำหนดระดับนัยสำคัญทางสถิติที่ .05

ผลการวิจัย: กลุ่มทดลองหลังการทดลอง มีค่าเฉลี่ยภาวะสมองเสื่อมเมื่อประเมินด้วยแบบประเมิน Mini-cog และ Moca เพิ่มขึ้นก่อนการทดลองอย่างมีนัยสำคัญทางสถิติ (Mean Diff. = 1.56, SD = 0.77, t = -10.16, p < .01), (Mean Diff. = 3.64, SD = 1.55, t = -11.73, p < .01) และเมื่อเปรียบเทียบระหว่างกลุ่มทดลองและกลุ่มควบคุม หลังการทดลองค่าเฉลี่ยภาวะสมองเสื่อมของกลุ่มทดลองแตกต่างกับกลุ่มควบคุมอย่างมีนัยสำคัญทางสถิติ (Mean Diff. = 1.00, SD = 2.07, t = 4.83, p < .01), (Mean Diff. = 1.64, SD = 0.71, t = 2.31, p = .03) และค่าเฉลี่ยภาวะสมองเสื่อมรายด้านของกลุ่มทดลองเปรียบเทียบก่อนและหลังการทดลอง พบว่า โดยรวมมีความแตกต่างกันอย่างมีนัยสำคัญทางสถิติ (Mean Diff. = 0.310, SD = 1.55, t = -11.73, p < .001) และเมื่อแยกเป็นรายด้าน ด้านที่มีความแตกต่างกัน ได้แก่ ด้านการมองเห็นเชิงพื้นที่และความสนใจ (p < .001) ด้านการตั้งชื่อ (p = 0.17) และด้านภาษา (p = .041) ส่วนด้านนามธรรมและด้านการทวนความจำ ไม่แตกต่างกัน

สรุปผล: หลังเข้าร่วมการเล่นเกมส์ไพ่โซลิแทร์ ผู้สูงอายุมีค่าเฉลี่ยภาวะสมองเสื่อมโดยรวมเพิ่มขึ้น โดยเฉพาะด้านด้านการมองเห็นเชิงพื้นที่และความสนใจ ด้านการตั้งชื่อและด้านภาษา สูงกว่าก่อนเข้าร่วมการเล่นเกมส์อย่างมีนัยสำคัญทางสถิติที่ .05 ดังนั้นการเล่นเกมส์ไพ่โซลิแทร์ช่วยให้ระดับภาวะสมองเสื่อมดีขึ้น จึงควรขยายคุณสมบัติ
กลุ่มตัวอย่างเพิ่มขึ้นจากช่วงอายุ 60-69 ปี และควรจะทิ้งระยะเวลาในการประเมินหลังจากทดลองอย่างน้อย 2 อาทิตย์