ปัญหาทางกฎหมายในการอนุรักษ์ ฟื้นฟู จัดการและใช้ประโยชน์จากป่าชุมชนอย่างยั่งยืน

บทคัดย่อ

ภูมิหลังและวัตถุประสงค์: บทความวิชาการเรื่อง ปัญหาทางกฎหมายในการอนุรักษ์ ฟื้นฟู จัดการและใช้ประโยชน์จากป่าชุมชนอย่างยั่งยืน มีวัตถุประสงค์เพื่อ 1) เพื่อศึกษาปัญหาทางกฎหมายในการอนุรักษ์ ฟื้นฟู จัดการและใช้ประโยชน์จากป่าชุมชนอย่างยั่งยืน 2) เพื่อศึกษาวิเคราะห์ปัญหาทางกฎหมายในการอนุรักษ์ ฟื้นฟู จัดการและใช้ประโยชน์จากป่าชุมชนอย่างยั่งยืน 3) เพื่อกำหนดแนวทางในการแก้ไขปรับปรุงกฎหมายและวิธีการอนุรักษ์ ฟื้นฟู จัดการและใช้ประโยชน์จากป่าชุมชนอย่างยั่งยืน

ระเบียบวิธีการศึกษา: การศึกษานี้เป็นการศึกษาเอกสารและงานวิจัยที่เกี่ยวข้อง วิเคราะห์และนำเสนอตามวัตถุประสงค์ทางการศึกษา

ผลการศึกษา: จากผลการศึกษาพบว่า 1) ป่าชุมชนมีความสำคัญอย่างยิ่งต่อการสร้างความสมดุลให้กับระบบนิเวศ รวมถึงการลดอุณหภูมิของโลกได้อย่างมีประสิทธิภาพ ซึ่งป่าไม้นั้นนอกจากจะมีความสำคัญต่อการลดภาวะโลกร้อนแล้ว ยังเป็นสิ่งแวดล้อมทางธรรมชาติที่มีความสำคัญต่อวิถีชีวิตและความเป็นอยู่ของชุมชนท้องถิ่นอย่างแนบแน่น ปัญหาสำคัญในทางกฎหมายที่จะต้องมีการพัฒนาสิทธิในสิ่งแวดล้อมของประเทศไทย ได้แก่ สิทธิในการมีส่วนร่วมในการจัดการสิ่งแวดล้อม ไม่สอดคล้องกับกฎหมายสิ่งแวดล้อมระหว่างประเทศ รวมไปถึงปัญหาการมีส่วนร่วมของชุมชนท้องถิ่นในการอนุรักษ์ ฟื้นฟู จัดการและใช้ประโยชน์จากป่าชุมชนอย่างยั่งยืนที่มีประสิทธิภาพ 2) สิทธิชุมชนท้องถิ่นหรือสิทธิชุมชนท้องถิ่นดั้งเดิม มีความสำคัญต่อการรักษาและฟื้นฟูป่าชุมชนเป็นอย่างยิ่ง เพราะชุมชนท้องถิ่นหรือชุมชนท้องถิ่นดั้งเดิมเป็นกลุ่มบุคคลที่ดำรงชีวิตและใกล้ชิดกับป่าชุมชน แต่รัฐธรรมนูญซึ่งเป็นกฎหมายแม่บทกลับยกเลิกเพิกถอนสิทธิดังกล่าว ย่อมส่งผลกระทบต่อการฟื้นฟูและรักษาป่าชุมชน และปัญหาของการมีส่วนรวมของชุมชนท้องถิ่นการฟื้นฟูและรักษาป่าชุมชนตามพระราชบัญญัติป่าชุมชน พ.ศ. 2562 คือ ยังขาดกลไกตามหลักการมีส่วนร่วมของชุมชนท้องถิ่นอย่างแท้จริง พร้อมทั้งยังไม่มีการกำหนดบทบาทขององค์การบริหารส่วนท้องถิ่น เพื่อการฟื้นฟูและรักษาป่าชุมชนที่ชัดเจน 3) ปรับแก้ไขกฎหมายรัฐธรรมนูญ พ.ศ. 2560 ในหมวดสิทธิขั้นพื้นฐานเสนอให้แก้ไขรัฐธรรมนูญแห่งราชอาณาจักรไทย พุทธศักราช 2560 มาตรา 66 และแก้ไขพระราชบัญญัติป่าชุมชน พ.ศ. 2562 โดย แก้ไขมาตรา 3 วัตถุประสงค์ของป่าชุมชน แก้ไขมาตรา 4 ความหมาย “ป่าชุมชน” แก้ไขมาตรา 4 ความหมาย “ชุมชน” เพิ่มเป็น “ชุมชนท้องถิ่น” แก้ไขมาตรา 6 เพื่อให้ชุมชนท้องถิ่นมีส่วนร่วม แก้ไข มาตรา 9 “คณะกรรมการนโยบายป่าชุมชน” แก้ไข มาตรา 23 “คณะกรรมการป่าชุมชนประจำจังหวัด” และมีการกำหนดวิธีการอนุรักษ์ ฟื้นฟู จัดการและใช้ประโยชน์จากป่าชุมชนอย่างยั่งยืน ในเรื่องบทบาทและหน้าที่ของชุมชน บทบาทและหน้าที่ขององค์กรปกครองส่วนท้องถิ่น บทบาทและหน้าที่ของหน่วยรัฐที่เกี่ยวข้อง การใช้กลไกทางวัฒนธรรมท้องถิ่น การใช้กลไกการเข้าร่วมโครงการคาร์บอนเครดิต การใช้ประโยชน์จากป่าชุมชน การส่งเสริมภูมิปัญญาท้องถิ่นจากผลผลิตของป่าชุมชนและการส่งเสริมการท่องเที่ยวเชิงนิเวศ

สรุปผล: การแก้ไขปรับปรุงกฎหมายและวิธีการอนุรักษ์ ฟื้นฟู จัดการและใช้ประโยชน์จากป่าชุมชนอย่างยั่งยืนมี 2 ส่วน คือ 1) การปรับแก้กฎหมายรัฐธรรมนูญหมวดสิทธิขั้นพื้นฐานเสนอให้แก้ไขรัฐธรรมนูญแห่งราชอาณาจักรไทย พุทธศักราช 2560 มาตรา 66  2) พระราชบัญญัติป่าชุมชน พ.ศ. 2562 มาตรา 3 มาตรา 4 มาตรา 9 และมาตรา 23 พร้อมทั้งกำหนดวิธีการในการจัดการป่าชุมชนอย่างยั่งยืนใน 8 ประการ