แนวทางการจัดการการท่องเที่ยวเชิงอนุรักษ์อย่างยั่งยืนของชุมชนคลองโคน จังหวัดสมุทรสงคราม
DOI:
https://doi.org/10.60027/iarj.2024.277207คำสำคัญ:
การท่องเที่ยวเชิงอนุรักษ์; , การพัฒนาอย่างยั่งยืน; , การมีส่วนร่วมของชุมชน; , ชุมชนคลองโคนบทคัดย่อ
ภูมิหลังและวัตถุประสงค์: การท่องเที่ยวเป็นอุตสาหกรรมสำคัญที่ขับเคลื่อนเศรษฐกิจ แต่การเติบโตอย่างรวดเร็วก่อให้เกิดผลกระทบด้านลบต่อสิ่งแวดล้อมและวัฒนธรรม จึงจำเป็นต้องมีการจัดการท่องเที่ยวอย่างยั่งยืน ประเทศไทยได้นำแนวคิดการท่องเที่ยวเชิงอนุรักษ์มาประยุกต์ใช้ในหลายพื้นที่ รวมถึงชุมชนคลองโคนในจังหวัดสมุทรสงคราม แม้ว่าจะประสบความสำเร็จในระดับหนึ่ง แต่ยังคงมีปัญหาและอุปสรรคที่ต้องเผชิญ จึงจำเป็นต้องศึกษาและหาแนวทางการจัดการท่องเที่ยวเชิงอนุรักษ์ที่เหมาะสมและยั่งยืน วัตถุประสงค์ของการวิจัย 1) ศึกษาทัศนคติของชุมชนคลองโคนต่อการพัฒนาและจัดการแหล่งท่องเที่ยวเชิงอนุรักษ์ 2) ศึกษาการมีส่วนร่วมของชุมชนคลองโคนในการจัดการและพัฒนาการจัดการการท่องเที่ยวเชิงอนุรักษ์อย่างยั่งยืน 3) เสนอแนวทางการจัดการการท่องเที่ยวเชิงอนุรักษ์อย่างยั่งยืนที่เหมาะสมสำหรับชุมชนคลองโคน จังหวัดสมุทรสงคราม
ระเบียบวิธีการวิจัย: การวิจัยนี้ใช้วิธีการวิจัยแบบผสมผสาน ทั้งเชิงปริมาณและเชิงคุณภาพ กลุ่มตัวอย่างเชิงปริมาณ คือ ชาวบ้านในชุมชนคลองโคน จำนวน 339 คน สุ่มตัวอย่างแบบง่าย โดยใช้แบบสอบถามที่มีค่า IOC เท่ากับ 0.67 และค่าความเชื่อมั่นเท่ากับ 0.85 ส่วนผู้ให้ข้อมูลสำคัญเชิงคุณภาพ ได้แก่ ผู้นำชุมชน 2 คน หน่วยงานรัฐ 5 คน และผู้ประกอบการท่องเที่ยว 3 คน โดยใช้การสัมภาษณ์แบบกึ่งโครงสร้างและการสังเกตในการเก็บข้อมูล วิเคราะห์ข้อมูลเชิงปริมาณด้วยสถิติพรรณนา และวิเคราะห์ข้อมูลเชิงคุณภาพด้วยการวิเคราะห์เนื้อหา
ผลการวิจัย: พบว่า 1) ชุมชนคลองโคนมีทัศนคติที่ดีและเห็นด้วยกับการพัฒนาการท่องเที่ยวเชิงอนุรักษ์ เนื่องจากเห็นถึงประโยชน์ในด้านการส่งเสริมอาชีพ รายได้ และการจ้างงาน 2) ชุมชนมีระดับการมีส่วนร่วมในการจัดการและพัฒนาการท่องเที่ยวเชิงอนุรักษ์อย่างยั่งยืนในระดับที่ดี โดยมีทั้งการมีส่วนร่วมจากชุมชนเองและร่วมกับภาครัฐ3) แนวทางการพัฒนาการท่องเที่ยวเชิงอนุรักษ์อย่างยั่งยืน ได้แก่ การอนุรักษ์และฟื้นฟูทรัพยากร การพัฒนาสิ่งอำนวยความสะดวกและโครงสร้างพื้นฐาน การบริหารจัดการและการตลาด การศึกษาและส่งเสริมการท่องเที่ยว และการกำหนดมาตรการควบคุมดูแล
สรุปผล: ชุมชนคลองโคนมีทัศนคติที่ดีและเห็นด้วยกับการพัฒนาการท่องเที่ยวเชิงอนุรักษ์ โดยเห็นถึงประโยชน์ในด้านการส่งเสริมอาชีพ รายได้ และการจ้างงาน ชุมชนมีระดับการมีส่วนร่วมในการจัดการและพัฒนาการท่องเที่ยวเชิงอนุรักษ์อย่างยั่งยืนในระดับที่ดี ทั้งการมีส่วนร่วมจากชุมชนเองและร่วมกับภาครัฐ ในด้านแนวทางการพัฒนาการท่องเที่ยวเชิงอนุรักษ์อย่างยั่งยืน พบว่าควรเน้นการอนุรักษ์และฟื้นฟูทรัพยากรธรรมชาติและวัฒนธรรม การพัฒนาสิ่งอำนวยความสะดวกและโครงสร้างพื้นฐาน การบริหารจัดการและการตลาด การศึกษาและส่งเสริมการท่องเที่ยวเชิงอนุรักษ์ ตลอดจนการกำหนดมาตรการควบคุมดูแลเพื่อไม่ให้เกิดผลกระทบต่อทรัพยากร โดยต้องอาศัยความร่วมมือจากทุกภาคส่วนที่เกี่ยวข้อง ซึ่งจะนำไปสู่การพัฒนาการท่องเที่ยวอย่างยั่งยืนในชุมชนคลองโคนต่อไป
References
กรมการท่องเที่ยว. (2566). ข้อมูลประชากรประจำปี 2565 หมู่ที่ 2 และ 3 ชุมชนคลองโคน จังหวัดสมุทรสงคราม. กรุงเทพมหานคร: กรมการท่องเที่ยว.
ชัยวุฒิ ชัยพันธุ์. (2567). ปัจจัยการมีส่วนร่วมของชุมชนท้องถิ่นในการพัฒนาการท่องเที่ยวเชิงเกษตร กรณีศึกษาบ้านแม่กลางหลวง จังหวัดเชียงใหม่. วารสารวิทยาลัยบัณฑิตเอเซีย, 14(2), 145-157.
ณัฐดนัย สุขเกษม. (2564). ความพึงพอใจของนักท่องเที่ยวต่อสิ่งอำนวยความสะดวกในแหล่งท่องเที่ยวชุมชนคลองโคน จังหวัดสมุทรสงคราม. วารสารวิชาการมหาวิทยาลัยราชภัฏบ้านสมเด็จเจ้าพระยา, 14(1), 112-124.
นิติพงษ์ พงษ์ศิริ. (2566). ทรัพยากรการท่องเที่ยวในจังหวัดสมุทรสงคราม. วารสารมนุษยศาสตร์และสังคมศาสตร์ มหาวิทยาลัยราชภัฏสวนสุนันทา, 12(1), 23-35.
ประเสริฐ บุญชัย. (2565). การจัดการท่องเที่ยวอย่างยั่งยืนในชุมชนริมน้ำ: กรณีศึกษาชุมชนคลองโคน. วารสารวิชาการการท่องเที่ยวไทยนานาชาติ, 18(2), 45-58.
ปิยะพร รีแสง. (2565). ผลกระทบของการท่องเที่ยวต่อชุมชนคลองโคน จังหวัดสมุทรสงคราม. วารสารวิทยาลัยดุสิตธานี, 16(1), 177-190.
พรพิมล วิรัช. (2565). การเรียนรู้และการตื่นตระหนกรู้ในการท่องเที่ยวเชิงอนุรักษ์. วารสารการท่องเที่ยวไทย, 17(2), 45-58.
พิมพ์ลภัส พงศกรรังศิลป์. (2565). แนวทางการพัฒนาการท่องเที่ยวเชิงนิเวศโดยการมีส่วนร่วมของชุมชนในพื้นที่ป่าชายเลน จังหวัดสมุทรสาคร. วารสารวิทยาการจัดการ มหาวิทยาลัยราชภัฏนครปฐม, 9(1), 22-37.
มยุรี ชัยยุทธ. (2563). การมีส่วนร่วมของชุมชนในการจัดการการท่องเที่ยวเชิงอนุรักษ์. วารสารวิชาการมหาวิทยาลัยราชภัฏภูเก็ต, 16(2), 123-135.
สำนักงานสภาพัฒนาการเศรษฐกิจและสังคมแห่งชาติ. (2565). แผนพัฒนาเศรษฐกิจและสังคมแห่งชาติ ฉบับที่ 13 (พ.ศ. 2566-2570). Retrieved 17 January 2024, from: https://www.nesdc.go.th/.
สุภาพร สุขสันต์. (2564). การอนุรักษ์ทรัพยากรธรรมชาติและวัฒนธรรมในการท่องเที่ยวเชิงอนุรักษ์. วารสารวิชาการการท่องเที่ยวและการโรงแรม, 13(1), 67-79.
สุวิมล แซ่เตีย และณิชชานันท์ รุ่งเรือง. (2566). รูปแบบการมีส่วนร่วมของชุมชนในการจัดการท่องเที่ยวเชิงวัฒนธรรมในพื้นที่ลุ่มน้ำทะเลสาบสงขลา. การประชุมวิชาการระดับชาติ ครั้งที่ 16 มหาวิทยาลัยทักษิณ, 681-692.
สุวิมล ติรกานันท์. (2562). ระเบียบวิธีวิจัยทางสังคมศาสตร์: แนวทางสู่การปฏิบัติ. พิมพ์ครั้งที่ 15. กรุงเทพฯ: โรงพิมพ์แห่งจุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย.
องค์การบริหารส่วนตำบลคลองโคน. (2566). แผนพัฒนาชุมชนปี 2566. Retrieved 17 January 2024, from ซ http://www.klongkhon.go.th/public/plan2566.pdf.
อารีวรรณ อัมพร. (2564). การสร้างความรู้และการเรียนรู้ในการจัดการแหล่งท่องเที่ยวเชิงอนุรักษ์. วารสารการจัดการสิ่งแวดล้อม, 15(2), 34-47.
Arnstein, S.R. (1969). A ladder of citizen participation. Journal of the American Institute of Planners, 35(4), 216-224.
Arnstein, S.R. (1987). Levels of citizen participation in planning processes. Journal of the American Institute of Planners, 53(3), 222-225.
Brown, S., & Green, T. (2021). Policy and regulations for sustainable ecotourism management. Journal of Sustainable Tourism, 29(6), 985-1002.
Buckley, R. (2017). Sustainable tourism: Research and reality. Annals of Tourism Research, 39(2), 528-546.
Creswell, J.W., & Creswell, J.D. (2017). Research design: Qualitative, quantitative, and mixed methods approaches. Sage publications.
Davis, M. (2022). Crowding and chaos in popular tourist destinations. Tourism Management, 88, 104421.
Erikson, E.H. (1950). Childhood and society. W.W. Norton & Co.
Hair, J.F., Black, W.C., Babin, B.J., & Anderson, R.E. (2010). Multivariate data analysis. 7th edition. Prentice Hall.
Hsieh, H.F., & Shannon, S.E. (2005). Three approaches to qualitative content analysis. Qualitative Health Research, 15(9), 1277-1288.
Jones, P. (2021). The environmental costs of tourism. Tourism Management Perspectives, 37, 100779.
Kanchanaburi, S. (2024). The way of life in rural communities along the river. Journal of Social Sciences and Humanities, 15(2), 78-92.
Lopez, A. (2023). Waste management challenges in tourism destinations. Journal of Cleaner Production, 336, 130285.
Patton, M.Q. (2015). Qualitative research & evaluation methods: Integrating theory and practice. Sage publications.
Payomyam, M. (2023). Family size and structure in urban and rural areas. Journal of Population and Social Studies, 24(1), 120-134.
Pretty, J., & Chambers, R. (1993). Towards a learning paradigm: New professionalism and institutions for agriculture. In I. Scoones & J. Thompson (Eds.), Beyond farmer first: Rural people's knowledge, agricultural research and extension practice (pp. 182-202). London: Intermediate Technology Publications.
Sangchumnong, A., & Sitthipong, N. (2022). Gender roles in rural community development. Journal of Community Development Research, 13(3), 45-58.
United Nations Development Programme. (2023). Human Development Report 2023. Retrieved January 17, 2024, from https://hdr.undp.org/content/human-development-report-2023
Wang, Y. (2022). Cultural exchange through tourism. Annals of Tourism Research, 92, 103315.
Yamane, T. (1967). Statistics: An introductory analysis. 2nd edition. Harper and Row.
Downloads
เผยแพร่แล้ว
How to Cite
ฉบับ
บท
License
Copyright (c) 2024 Interdisciplinary Academic and Research Journal
This work is licensed under a Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 International License.
ลิขสิทธิ์ในบทความใดๆ ใน Interdisciplinary Academic and Research Journal ยังคงเป็นของผู้เขียนภายใต้ ภายใต้ Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 International License การอนุญาตให้ใช้ข้อความ เนื้อหา รูปภาพ ฯลฯ ของสิ่งพิมพ์ ผู้ใช้ใดๆ เพื่ออ่าน ดาวน์โหลด คัดลอก แจกจ่าย พิมพ์ ค้นหา หรือลิงก์ไปยังบทความฉบับเต็ม รวบรวมข้อมูลเพื่อจัดทำดัชนี ส่งต่อเป็นข้อมูลไปยังซอฟต์แวร์ หรือใช้เพื่อวัตถุประสงค์ทางกฎหมายอื่นใด แต่ห้ามนำไปใช้ในเชิงพาณิชย์หรือด้วยเจตนาที่จะเป็นประโยชน์ต่อธุรกิจใดๆ
