การพัฒนาหลักสูตรสัมมาอาชีพโดยใช้ชุมชนเป็นฐาน เสริมสร้างการเข้าสู่ระบบตลาดและการพึ่งตนเองของกลุ่มวิสาหกิจชุมชน

บทคัดย่อ

ภูมิหลังและวัตถุประสงค์: การดำเนินงานการเป็นผู้ประกอบการจะต้องพัฒนาตนเองให้สามารถเพิ่มประสิทธิภาพการผลิตโดยใช้ระบบอัตโนมัติในกระบวนการผลิตมากขึ้นและสร้างมูลค่าเพิ่มของสินค้าโดยการวิจัยและพัฒนา การใช้นวัตกรรมความคิดสร้างสรรค์ และพื้นฐานทางวัฒนธรรมและภูมิปัญญาไทยควบคู่กับก้าวสู่การเป็นผู้ประกอบการที่ผลิตได้และขายเป็นในการทำธุรกิจการค้าระหว่างประเทศ ดังนั้นการวิจัยครั้งนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อ (1) ศึกษาการพัฒนาหลักสูตรสัมมาอาชีพโดยใช้ชุมชนเป็นฐาน เสริมสร้างการเข้าสู่ระบบตลาดและการพึ่งตนเองกลุ่มวิสาหกิจชุมชน (2) ทดลองใช้และประเมินผลหลักสูตร และ (3) ศึกษาการขยายผลการใช้หลักสูตรสัมมาอาชีพโดยใช้ชุมชนเป็นฐาน เสริมสร้างการเข้าสู่ระบบตลาดและการพึ่งตนเองกลุ่มวิสาหกิจชุมชน

ระเบียบวิธีการวิจัย: การดำเนินการวิจัย แบ่งเป็น 3 ระยะ ระยะที่ 1 การพัฒนาหลักสูตร แบ่งเป็น 2 ขั้นตอน คือ ขั้นตอนที่ 1 การศึกษาข้อมูลขั้นพื้นฐาน กลุ่มตัวอย่าง ได้แก่ กลุ่มวิสาหกิจชุมชนในตำบลนาดูน เพศชายและเพศหญิงรวมจำนวน 650 คน ได้กลุ่มตัวอย่าง 250 คน เครื่องมือที่ใช้ในการวิจัย คือ (1) แบบสำรวจสภาพปัญหาและความต้องการพัฒนาหลักสูตรสัมมาอาชีพโดยใช้ชุมชนเป็นฐาน เสริมสร้างการเข้าสู่ระบบตลาดและการพึ่งตนเองกลุ่มวิสาหกิจชุมชน และ (2) แบบสัมภาษณ์ และ ขั้นตอนที่ 2 การยกร่างหลักสูตร ระยะที่ 2 ทดลองใช้หลักสูตรและประเมินผลการใช้หลักสูตร กลุ่มเป้าหมาย ได้แก่ กลุ่มวิสาหกิจชุมชมบ้านหนองโนใต้ ตำบลนาดูน อำเภอนาดูน จังหวัดมหาสารคาม จำนวน 30 คน เข้าร่วมโครงการด้วยความสมัครใจ ระยะที่ 3 การขยายผลใช้หลักสูตร กลุ่มเป้าหมาย ได้แก่ กลุ่มวิสาหกิจชุมชนทอผ้าบ้านโนนศิลา ตำบลโนนศิลา อำเภอปากคาด จังหวัดบึงกาฬ จำนวน 11 คน เข้าร่วมโครงการด้วยความสมัครใจ เครื่องมือที่ใช้ในการวิจัยระยะที่ 2 และระยะที่ 3 ได้แก่ หลักสูตร เอกสารประกอบหลักสูตร แบบทดสอบการผลิตผ้าฝ้ายทอมือย้อมสีธรรมชาติ และแบบประเมินการพึ่งตนเองของกลุ่มวิสาหกิจชุมชน สถิติที่ใช้ในการวิเคราะห์ข้อมูล ได้แก่ ค่าเฉลี่ย () ค่าร้อยละ ส่วนเบี่ยงเบนมาตรฐาน (S.D.) และค่า t-test (dependent Samples) นำเสนอผลการวิจัยแบบตารางและการพรรณนาวิเคราะห์

ผลการวิจัย: (1) การพัฒนาหลักสูตรสัมมาอาชีพโดยใช้ชุมชนเป็นฐาน เสริมสร้างการเข้าสู่ระบบตลาดและการพึ่งตนเองกลุ่มวิสาหกิจชุมชน ภาพรวมของหลักสูตรโดยผู้เชี่ยวชาญประเมินคุณภาพมีความเหมาะสมอยู่ในระดับมากที่สุดมีองค์ประกอบหลักสูตร 10 องค์ประกอบ 8 หน่วยการเรียน เวลาเรียน 20 ชั่วโมงใช้เนื้อหาสัมมาอาชีพ เรื่อง การผลิตผ้าฝ้ายทอมือย้อมสีธรรมชาติ (2) การทดลองใช้และประเมินผลหลักสูตร พบว่า 2.1 มีค่าประสิทธิภาพของหลักสูตร E₁/E₂ เท่ากับ 83.00/82.67 เป็นไปตามเกณฑ์ที่ตั้งไว้ 2.2 ผลการเปรียบเทียบการทดสอบการเรียนรู้ เรื่อง การผลิตผ้าฝ้ายทอมือย้อมสีธรรมชาติของกลุ่มวิสาหกิจชุมชนบ้านหนองโนใต้หลังเรียนสูงกว่าก่อนเรียนอย่างมีนัยสำคัญทางสถิติที่ระดับ .05 และ 2.3 กลุ่มวิสาหกิจชุชมบ้านหนองโนใต้มีระดับการพึ่งตนเองโดยรวมอยู่ในระดับมาก (3) การขยายผลการใช้หลักสูตรสัมมาอาชีพโดยใช้ชุมชนเป็นฐาน เสริมสร้างการเข้าสู่ระบบตลาดและการพึ่งตนเองกลุ่มวิสาหกิจชุมชนบ้านโนนศิลา ตำบลโนนศิลา อำเภอปากคาด จังหวัดบึงกาฬ พบว่า 3.1 มีค่าประสิทธิภาพของหลักสูตร E₁/E₂ เท่ากับ 84.09/83.03 สูงกว่าเกณฑ์ที่ตั้งไว้ 3.2 ผลการเปรียบเทียบการทดสอบการเรียนรู้เรื่องการผลิตผ้าฝ้ายทอมือย้อมสีธรรมชาติของกลุ่มวิสาหกิจชุมชนบ้านโนนศิลาหลังเรียนสูงกว่าก่อนเรียนอย่างมีนัยสำคัญทางสถิติที่ระดับ .05 และ 3.3 กลุ่มวิสาหกิจชุมชนบ้านโนนศิลามีระดับการพึ่งตนเองโดยรวมอยู่ในระดับมาก

สรุปผล: การพัฒนาหลักสูตรสัมมาอาชีพในการผลิตผ้าฝ้ายทอมือย้อมสีธรรมชาติมุ่งเน้นการใช้ชุมชนเป็นฐาน เพื่อสร้างการเข้าสู่ตลาดและการพึ่งตนเอง ผลการทดลองและประเมินผลพบว่าหลักสูตรมีประสิทธิภาพสูงในการส่งเสริมทักษะและการพึ่งตนของกลุ่มวิสาหกิจชุมชนในทั้งสองพื้นที่ที่ทดลองใช้