รูปแบบการจัดการความรู้เพื่อพัฒนาการท่องเที่ยวทางวัฒนธรรมแบบโฮมสเตย์ของกลุ่มชาติพันธุ์ผู้ไท

บทคัดย่อ

นโยบายส่งเสริมการท่องเที่ยวของการท่องเที่ยวแห่งประเทศไทยปี พ.ศ. 2560-2564 ที่สอดคล้องกับนโยบายระดับชาติดังจะเห็นได้จากการส่งเสริมให้การท่องเที่ยวเป็นเครื่องมือสำคัญในการแก้ไขปัญหาเศรษฐกิจ สร้างงานให้กับประชาชนและเพิ่มรายได้ให้กับประเทศ ซึ่งโฮมสเตย์เป็นธุรกิจที่ให้บริการด้านที่พักและนำเที่ยวแบบสัมผัสวิถีชีวิตของคนในท้องถิ่นได้สัมผัสธรรมชาติ สิ่งแวดล้อม วัฒนธรรม ประเพณี ค่านิยมของชุมชนอย่างใกล้ชิด ซึ่งสิ่งเหล่านี้เป็นปัจจัยสำคัญที่เอื้อต่อการจัดบริการธุรกิจท่องเที่ยวเชิงนิเวศ โดยการวิจัยครั้งนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อ (1) ศึกษารูปแบบการจัดการความรู้เพื่อพัฒนาการท่องเที่ยวทางวัฒนธรรมแบบโฮมสเตย์ของกลุ่มชาติพันธุ์ผู้ไท (2) ศึกษาปัจจัยเงื่อนไขที่มีความสัมพันธ์กับรูปแบบการจัดการความรู้เพื่อพัฒนาการท่องเที่ยวทางวัฒนธรรมแบบโฮมสเตย์ของกลุ่มชาติพันธุ์ผู้ไท (3) สังเคราะห์รูปแบบการจัดการความรู้เพื่อพัฒนาการท่องเที่ยวทางวัฒนธรรมแบบโฮมสเตย์ของกลุ่มชาติพันธุ์ผู้ไทที่เหมาะสมกับบริบทสังคมไทย โดยใช้รูปแบบการวิจัยเชิงคุณภาพ พื้นที่ทำการวิจัยเป็นพื้นที่ที่เป็นหมู่บ้านวัฒนธรรมที่เป็นชาวผู้ไท จำนวน 8 ชุมชน ของจังหวัดร้อยเอ็ด จังหวัดกาฬสินธุ์และจังหวัดมุกดาหาร ได้มาจากการคัดเลือกแบบเฉพาะเจาะจง เครื่องมือที่ใช้ ได้แก่ แบบสอบถามและแบบสัมภาษณ์ สถิติที่ใช้ ได้แก่ สถิติเชิงพรรนณา ผลการวิจัยพบว่า (1) การจัดการความรู้เพื่อพัฒนาการท่องเที่ยวมีการจัดการความรู้ 4 ด้าน คือ 1.1) ด้านทรัพยากรชุมชนชาวผู้ไท 1.2) ด้านการสร้างกิจกรรมและกระบวนการเรียนรู้ให้แก่นักท่องเที่ยว 1.3) ด้านการบริหารจัดการเครือข่าย และ 1.4) ด้านการบริหารจัดการรายได้และผลประโยชน์ (2) ปัจจัยเงื่อนไขที่ความสัมพันธ์กับรูปแบบการจัดการความรู้ ได้แก่ 2.1) สภาพบริบทชุมชนชาวผู้ไท 2.2) บทบาทภาวะผู้นำ 2.3) การบริหารจัดการความรู้ขององค์กร 2.4) การเป็นองค์กรแห่งการเรียนรู้ 2.5) เครื่องมือและเทคโนโลยีที่ใช้ในการจัดการความรู้ 2.6) การได้รับการสนับสนุนจากหน่วยงานภาครัฐ และ 2.7) การได้รับการสนับสนุนจากนักวิชาการภายนอก และ (3) รูปแบบการจัดการความรู้เพื่อพัฒนาการท่องเที่ยวทางวัฒนธรรมแบบโฮมสเตย์ของกลุ่มชาติพันธุ์ผู้ไทที่เหมาะสมกับบริบทสังคมไทย พบว่า ชุมชนชาวผู้ไทที่สามารถจัดการความรู้ได้ในระดับดี จะมีรูปแบบขั้นตอนการจัดการความรู้ ครบทั้ง 6 ขั้นตอน คือ การแสวงหาความรู้ การสร้างความรู้ การถ่ายทอดความรู้ การจัดเก็บความรู้ การใช้ความรู้ และการประเมินผลการจัดการความรู้