การพัฒนาการมีส่วนร่วมของชุมชนในการสร้างเสริมพฤติกรรมการดูแลสุขภาพของผู้สูงอายุในอำเภอฮอด จังหวัดเชียงใหม่

Tongkum  Baipho

doi:10.60027/iarj.2024.279702

Authors

Tongkum Baipho Hod Hospital, Chiang Mai Province, Thailand https://orcid.org/0009-0007-9464-9239

DOI:

https://doi.org/10.60027/iarj.2024.279702

Keywords:

Developing Community Participation; , Promoting the Health care Behavior; , Elderly

Abstract

Background and Aims: The research on community involvement in promoting health care behaviors among the elderly in Hod District, Chiang Mai Province, aimed to achieve the following objectives: 1) To study health care behaviors among the elderly in Hod District, Chiang Mai Province; 2) To develop a community-involved model for elderly health care in Hod District, Chiang Mai Province; and 3) To assess the effectiveness of the community-involved model for elderly health care in Hod District, Chiang Mai Province.

Methodology: The population used in the study consisted of elderly residents in Hod district, Chiang Mai province, totaling 8,101 individuals as of November 9, 2023. Due to the impractically large size of the population for comprehensive data collection, researchers employed social science research methodologies to sample the population. Using Taro Yamane's formula (1973: 886-887) with a 95% confidence level, a sample size of 382 individuals was determined to be appropriate. The sampling technique utilized was Multi-state Random Sampling. Key informants, who are stakeholders in elderly community health care, were selected purposively through Purposive Random Sampling. These informants included community leaders, health volunteers, local administrators, and village committee members, totaling 30 individuals (5 from each of 6 villages). Evaluation of the effectiveness of the caregiving model for all elderly in the community involved a sample of 180 individuals. This group comprised elderly individuals themselves, community leaders, relevant officials, and other stakeholders.

Resuls: The study found that (1) the elderly have a high level of knowledge and awareness regarding health promotion, particularly in understanding the benefits of health-promoting behaviors. However, they exhibit minimal awareness regarding the disadvantages of certain health-promoting behaviors, such as smoking cessation, leading to socialization issues within peer groups. Additionally, the elderly show a high level of self-awareness regarding the causes of mosquito-borne diseases like dengue fever and Japanese encephalitis. Social support for the elderly was perceived to be highly effective, particularly in receiving necessary vaccination advice and knowledge about proper waste disposal. More than half of the elderly surveyed adhered to healthcare behavior principles. (2) The development of a community-involved model for elderly health care in Hod District, Chiang Mai Province, emphasizes community participation, including 1) Health promotion and disease prevention through community-based activities and knowledge dissemination; 2) Primary health care services within the community; 3) Comprehensive health care rehabilitation services; and 4) Policies aimed at promoting elderly health care behaviors. And (3) The effectiveness of the community-engaged elderly health care development model in Hod district, Chiang Mai province, showed strong performance across all evaluated categories. Category 1, which assesses the effectiveness in disseminating knowledge about health promotion, received a high score with an average of 4.11. Category 2, evaluating the effectiveness of the healthcare behavior promotion model, achieved an average score of 3.84. Category 3, focusing on the effectiveness of community-engaged initiatives in promoting healthcare behaviors among the elderly, scored an average of 3.83. Category 4, concerning appropriateness and consistency, achieved an average score of 3.75. Overall, the model demonstrated high suitability with an overall average score of 3.91.

Conclusion: The study discovered that although older adults are aware of health-promoting behaviors and strategies for preventing disease, they are less aware of the social costs associated with making some behavioral changes, such as quitting smoking. Furthermore, senior health care has advanced in the Hod District of Chiang Mai Province thanks to a community-based model. It received a high score in both behavior promotion and knowledge dissemination, totaling 3.91 for suitability.

References

กรมการปกครอง. 2566. สถิติประชากรทางการทะเบียนราษฏร์. Retrieved from: https://stat.bora.dopa.go.th/stat/statnew/statMONTH/statmonth

กระทรวงพัฒนาสังคมและความมั่นคงของมนุษย์. (2566). แผนปฏิบัติการด้านผู้สูงอายุ ระยะที่ 3 (พ.ศ. 2566 - 2580). Retrieved from: https://www.dop.go.th/download/laws/th1653553501-843_0.pdf.

กระทรวงสาธารณสุข. (2566). คู่มือการดำเนินงาน ตัวชี้วัด ร้อยละของประชากรสูงอายุที่มีพฤติกรรมสุขภาพที่พึงประสงค์ ประจำปีงบประมาณ พ.ศ. 2565. สำนักอนามัยผู้สูงอายุ กรมอนามัย กระทรวงสาธารณสุข

กานต์รวี กอบสุข. (2554). รูปแบบการส่งเสริมสุขภาพผู้สูงอายุโดยการมีส่วนร่วมของชุมชนบ้านโคกบรรเลง ตำบลบุฤาษี อำเภอเมือง จังหวัดสุรินทร์. มหาสารคาม: มหาวิทยาลัยมหาสารคาม.

กิตติพร เนาว์สุวรรณ และ มาริสา สุวรรณราช (2562). สภาพปัญหาและความต้องการการดูแลสุขภาพของผู้สูงอายุในบริบทภาคใต้ตอนล่าง. วารสารวิทยาลัยพยาบาลบรมราชชนนี อุตรดิตถ์. 11 (2), 118-132.

ฉลิมพล ตันสกุล. (2543). พฤติกรรมศาสตร์สาธารณสุข. พิมพครั้งที่ 3. กรุงเทพฯ: สหประชาพาณิชย์.

ทวีทอง หงส์วิวัฒน์. (2527). การมีส่วนร่วมของประชาชนในการพัฒนา. กรุงเทพฯ: ศูนย์ศึกษานโยบายสาธารณสุข มหาวิทยาลัยมหิดล.

ธัญรัศม์ ภุชงค์ชัย และ สุภาพร พลายระหาร. (2561). พฤติกรรมการสร้างเสริมสุขภาพของประชาชนตำบลนาฝาย อำเภอเมืองชัยภูมิ จังหวัดชัยภูมิ. วารการพยาบาลและการดูแลสุขภาพ. 36 (1), 119-126.

นรินทร์ชัย พัฒนพงศา. (2533). แนวทางในการให้ประชาชนมีส่วนร่วมในการพัฒนาชนบท. กรุงเทพมหานคร: กองแปลและวิเทศน์สัมพันธ์สำนักงานคณะกรรมการวิจัยแห่งชาติ.

บัวเรศ ประไชโยและคณะ. (2538). โครงการศึกษาปาชุมชน ประจําปี 2538 เรื่องการจัดการป่า ท้องถิ่น กรณีศึกษาป่าชุมชนโสกนาค ตําบลวังม่วงจังหวัดขอนแก่น. กรุงเทพฯ : โรงพิมพ์กรมการศาสนา.

บุญธรรม กิจปรีดาบริสุทธ์. (2540). ระเบียบวิจัยทางสังคมศาสตร์. กรุงเทพมหานคร: โรงพิมพ์และทำปกเจริญผล, พิมพ์ครั้งที่ 7.

ไพโรจน์ สุขสัมฤทธิ์. (2531). การมีส่วนร่วมของประชาชน. วารสารการพัฒนาชุมชน. 27 (2), 24-30.

มันโซร์ ดอเลาะ. (2559). ปัจจัยทีมีความสัมพันธ์กับคุณภาพชีวิตของผู้สูงอายุในจังหวัดชายแดนภาคใต้ กรณีศึกษา: ตำบลบาละ อําเภอกาบัง จังหวัดยะลา. ยะลา: บัณฑิตวิทยาลัย มหาวิทยาลัยราชภัฏยะลา.

ยุวัฒน์ วุฒิเมธี. (2526). หลักการพัฒนาชุมชนและการพัฒนาชุมชน. กรุงเทพมหานคร: ไทยอนุเคราะห์ไทย.

ระวี อินจินดา. (2542). การมีส่วนร่วมในการอนุรักษ์ทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อมของ ชุมชนบ้านโป่ง ตำบลป่าไผ่ อำเภอสันทราย จังหวัดเชียงใหม่. วิทยานิพนธ์ศิลปศาสตรมหาบัณฑิต สาขาวิชาการจัดการมนุษย์กับสิ่งแวดล้อม, บัณฑิตวิทยาลัย มหาวิทยาลัยเชียงใหม่

วริยา บุญทอง และพัชรา พลเยี่ยม. (2564). ปัจจัยที่เกี่ยวข้องกับพฤติกรรมสุขภาพที่พึงประสงค์ของวัยทำงานอายุ 15-59 ปี ปี 2564 เขตสุขภาพที่ 6. ชลบุรี: เขตสุขภาพที่ 6

ศศิธร ปรีชา และสิทธิชัย เอกอรมัยผล. (2558). พฤติกรรมส่งเสริมสุขภาพของคนวัยทำงานในกรุงเทพมหานครเขตเศรษฐกิจของเมือง กรณีศึกษากลุ่มวิภาวดี. กรุงเทพมหานคร: มหาวิทยาลัยราชภัฏสวนดุสิต.

ศิริพรรณ บุตรศรี. (2558). การพัฒนารูปแบบการสร้างเสริมสุขภาพเพื่อควบคุมและป้องกันโรคความดันโลหิตสูงและโรคเบาหวานในผู้สูงอายุโดยการมีส่วนร่วมของชุมชน. กรุงเทพฯ: จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย.

ศูนย์อนามัยที่ 4. (2566). พฤติกรรมสุขภาพที่พึงประสงค์ของผู้สุงอายุ. Retrieved from: https://region4.anamai.moph.go.th/knowledge/knowledgebox/knowledge/view?id=192

สำนักงานคณะกรรมการพัฒนาการเศรษฐกิจและสังคมแห่งชาติ (2566). แผนพัฒนาเศรษฐกิจและสังคมแห่งชาติ (พ.ศ. 2566-2570). กรุงเทพฯ: สำนักงานคณะกรรมการพัฒนาการเศรษฐกิจและสังคมแห่งชาติ.

สำนักงานสาธารณสุขจังหวัดเชียงใหม่ (2566). ข้อมูลสุขภาพของประชาชนจังหวัดเชียงใหม่. เชียงใหม่: สำนักงานสาธารณสุขจังหวัดเชียงใหม่.

สำนักตรวจราชการกระทรวงสาธารณสุข กองตรวจราชการ. (2566). ข้อมูลสุขภาพของประชาชน พ.ศ.2565. กรุงเทพฯ: สำนักตรวจราชการกระทรวงสาธารณสุข.

สำนักบริหารการทะเบียน กรมการปกครอง. (2566). สถิติประชากรทางการทะเบียนราษฎร(รายเดือน). Retrieved from: https://stat.bora.dopa.go.th/stat/statnew/statMONTH/statmonth/#/displayData

สุจินดา สุขรุ่ง, อารยา ปรานประวิตร และอารี พุ่มประไวทย์. (2561). การมีส่วนร่วมของชุมชนในการสร้างเสริมสุขภาพผู้สูงอายุโดยใช้กระบวนการ AIC: โรงพยาบาลส่งเสริมสุขภาพตำบลปันแต อำเภอควนขนุน จังหวัดพัทลุง. วารสารการพัฒนาสุขภาพชุมชน มหาวิทยาลัยขอนแก่น. 6 (2), 159-176.

สุชาติ โสมประยูร. (2525). องค์ประกอบของโปรแกรมสุขภาพในโรงเรียน. กรุงเทพฯ: ไทยวัฒนาพาณิชย์.

สุภัชชา พันเลิศพาณิชย์ และ ฤทธิชัย แกมนาค. (2559). รูปแบบการมีส่วนร่วมในการสร้างเสริมสุขภาพผู้สูงอายุของโรงเรียนผู้สูงอายุวัดหัวฝาย ตำบลสันกลาง อำเภอพาน จังหวัดเชียงราย. กรุงเทพฯ: สำนักบริหารโครงการส่งเสริมการวิจัย ในอุดมศึกษาและพัฒนามหาวิทยาลัยวิจัยแห่งชาติ สำนักงานคณะกรรมการการอุดมศึกษา.

อินทุกานต์ กุลไวย และ สุวนีย์ เกี่ยวกิ่งแก้ว. (2552) ความสัมพันธ์ระหว่างความเข้มแข็งอดทน และการสนับสนุนทางสังคมกับความสามารถในการดูแลตนเองของผู้สูงอายุ. คณะพยาบาลศาสตร์ มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์.

Deci, E. L., & Ryan, R. M. (1985). Intrinsic Motivation and Self-Determination in Human Behavior. Berlin: Springer Science & Business Media. https://doi.org/10.1007/978-1-4899-2271-7

Glanz, K., Rimer, B. K., & Viswanath, K. (2008). Health behavior and health education. In C. T.Orleans (Ed.), Health education. 4th edition. San Francisco: Jossey-Bass.

Gochman, D.S. (1988). Health behavior: Emerging research perspectives. New York: Plenum Press.

Good, C.V. (1959). Dictionary of Education. New York: McGraw-Hill

Kals, S. V., & Cobbs, S. (1966). Health behavior, illness behavior, and sick-role behavior. Archives of Environmental Health. An International Journal, 12(4), 531-541.

Pender, N. J., Murdaugh, N. I., & Parson, M. A. (2002). Health promotion in nursing practices. 4th ed.). New Jersey: Prentice Hall.

Pender, N.J. (1987). Health Promotion in Nursing Practice. 2nd (ed). Connecticut: Appleton & Lange.

Smith, J., & Johnson, R. (2021). Integrating local wisdom and materials in the development of rehabilitation equipment for the elderly: A collaborative approach with hospital experts. Journal of Geriatric Rehabilitation, 34(2), 101-112.

United Nations Population Funds. (2023). Ageing. Retrieved from: https://www.unfpa.org/ageing.

World Health Organization. (2023). World Health Statistics 2022: Monitoring Health for the SDGs, sustainable development goals. Retrieved from: https://iris.who.int/bitstream/handle/10665/356584/9789240051140-eng.pdf?sequence=1.

Yamane, T. (1973). Statistics: an introductory analysis. New York: New York: Harper & Row.